Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
42. (1) Êðîìå òîãî, ó íåêîòîðûõ ïèñàòåëåé ñîîáùàåòñÿ, ÷òî íàðîäíûé òðèáóí Ëóöèé Ãåíóöèé ïðåäëîæèë íàðîäó óòâåðäèòü çàêîí, çàïðåùàþùèé ðîñòîâùè÷åñòâî, (2) à åùå, ÷òî íàðîäíûìè ãîëîñîâàíèÿìè áûëî ïðåäóñìîòðåíî, ÷òîáû îäíó è òó æå äîëæíîñòü çàíèìàëè íå ðàíüøå, ÷åì ÷åðåç äåñÿòü ëåò, ÷òîáû íå èñïîëíÿëè äâå äîëæíîñòè â îäèí ãîä è ÷òîáû îáîèõ êîíñóëîâ ìîæíî áûëî èçáèðàòü èç ïëåáååâ. Åñëè âñå ýòî è ïðÿìü áûëî óñòóïëåíî ïðîñòîìó íàðîäó, òî ÿñíî âèäíî, ÷òî ñèëû ó ìÿòåæíèêîâ áûëè íåìàëûå. ñ.363 (3)  äðóãèõ ëåòîïèñÿõ ðàññêàçûâàåòñÿ, ÷òî Âàëåðèÿ äèêòàòîðîì íå íàçíà÷àëè, à âñå äåëî âåëè êîíñóëû; ÷òî íå ïåðåä ïîõîäîì íà Ðèì, à â ñàìîì Ðèìå âñòðåâîæåííûå òîëïû çàãîâîðùèêîâ âçÿëèñü çà îðóæèå; (4) ÷òî íå â ïîìåñòüå Òèòà Êâèíêöèÿ, à â äîì Ãàÿ Ìàíëèÿ âîðâàëèñü çàãîâîðùèêè ñðåäè íî÷è è ýòî åãî îíè çàõâàòèëè, ÷òîáû ïîñòàâèòü âîæäåì, à ïîòîì âûøëè ê ÷åòâåðòîìó êàìíþ è çàñåëè çà óêðåïëåíèÿìè; (5) ÷òî íå âîæäè çàãîâîðèëè î ïðèìèðåíèè, íî, êîãäà ñàìè âîîðóæåííûå âîéñêà äâèíóëèñü ñòðîé íà ñòðîé, (6) ïîñëûøàëèñü ïðèâåòñòâèÿ è ïðîòèâíèêè, ñìåøàâøèñü, ñî ñëåçàìè íà ãëàçàõ ñòàëè ïîäàâàòü äðóã äðóãó ðóêè è îáíèìàòüñÿ, òàê ÷òî êîíñóëû, óâèäåâ, ÷òî áîéöû íå õîòÿò áèòüñÿ, áûëè âûíóæäåíû îáðàòèòüñÿ â ñåíàò ñ ïðåäëîæåíèåì âîññòàíîâèòü ñîãëàñèå. (7) Âîò íàñêîëüêî âî âñåì ðàñõîäÿòñÿ äðåâíèå ïèñàòåëè, êðîìå ðàçâå òîãî, ÷òî áûë ìÿòåæ, íî îêîí÷èëñÿ ìèðîì. (8) Ñëóõè îá ýòîì ìÿòåæå è íà÷àëî òÿæåëîé âîéíû ñ ñàìíèòàìè îòâðàòèëè íåêîòîðûå íàðîäû îò ñîþçà ñ ðèìëÿíàìè; è äàæå ïðèâåðíàòû, íå ãîâîðÿ î ëàòèíàõ, äîãîâîðó ñ êîòîðûìè óæå äàâíî íå áûëî âåðû, íåîæèäàííî ñîâåðøèëè íàáåã íà ñîñåäíèå ðèìñêèå ïîñåëåíèÿ Íîðáó è Ñåòèþ è ðàçîðèëè èõ. |
42. praeter haec invenio apud quosdam L. Genucium tribunum plebis tulisse ad plebem ne fenerare liceret; [2] item aliis plebi scitis cautum ne quis eundem magistratum intra decem annos caperet neu duos magistratus uno anno gereret utique liceret consules ambos plebeios creari. quae si omnia concessa sunt plebi, apparet haud parvas vires defectionem habuisse. [3] aliis annalibus proditum est neque dictatorem Valerium dictum sed per consules omnem rem actam, neque antequam Romam veniretur sed Romae eam multitudinem coniuratorum ad arma consternatam esse [4] nec in T. Quincti villam sed in aedes C. Manli nocte impetum factum eumque a coniuratis comprehensum ut dux fieret; inde ad quartum lapidem profectos loco munito consedisse; [5] nec ab ducibus mentionem concordiae ortam sed repente, cum in aciem armati exercitus processissent, [6] salutationem factam et permixtos dextras iungere ac complecti inter se lacrimantes milites coepisse coactosque consules, cum viderent aversos a dimicatione militum animos, rettulisse ad patres de concordia reconcilianda. [7] adeo nihil praeterquam seditionem fuisse eamque compositam inter antiquos rerum auctores constat. [8] et huius fama seditionis et susceptum cum Samnitibus grave bellum aliquot populos ab Romana societate avertit, et praeter Latinorum infidum iam diu foedus Privernates etiam Norbam atque Setiam, finitimas colonias Romanas, incursione subita depopulati sunt. |