Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà VIII, ãë. 2

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1926.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

ñ.365 2. (1) Ïðå­òîð Òèò Ýìè­ëèé ñîâå­ùàë­ñÿ ñ ñåíà­òîì î ïðîñü­áàõ ñàì­íè­òîâ, è (2) îòöû ïîñòà­íî­âè­ëè âîç­îá­íî­âèòü ñ íèìè äîãî­âîð; òîãäà ïðå­òîð òàê îòâå­òèë ïîñëàí­öàì: íå ðèì­ñêèé íàðîä âèíîþ òîìó, ÷òî äðóæ­áà ñ ñàì­íè­òà­ìè íå îêà­çà­ëàñü íåðó­øè­ìîé, íî ðàç óæ âîé­íà, íà÷à­òàÿ ïî èõ ñîá­ñò­âåí­íîé âèíå, èì æå è â òÿãîñòü, òî ðèì­ëÿíå íå âîç­ðà­æà­þò ïðî­òèâ âîç­îá­íîâ­ëå­íèÿ ïðåæ­íåé äðóæ­áû. (3) ×òî æå äî ñèäè­öè­íîâ, òî è òóò íåò âîç­ðà­æå­íèé, ÷òîáû íàðîä ñàì­íè­òîâ çàêëþ­÷àë ìèð è âåë âîé­íó ïî ñâî­å­ìó óñìîò­ðå­íèþ. (4) Êîãäà ïîñëå òîð­æå­ñò­âåí­íî­ãî çàêëþ­÷å­íèÿ äîãî­âî­ðà ïîñëû âîç­âðà­òè­ëèñü äîìîé, êîí­ñóë òîò­÷àñ âûâåë ðèì­ñêîå âîé­ñêî, âçûñ­êàâ ïðåä­âà­ðè­òåëü­íî ñ ñàì­íè­òîâ ãîäî­âîå æàëî­âà­íüå è òðåõ­ìå­ñÿ÷­íîå äîâîëü­ñò­âèå äëÿ âîè­íîâ, ÷òî áûëî óñëî­âè­åì ïåðå­ìè­ðèÿ, çàêëþ­÷åí­íî­ãî äî âîç­âðà­ùå­íèÿ ïîñëîâ.

(5) Ñàì­íè­òû äâè­íó­ëè ïðî­òèâ ñèäè­öè­íîâ ñèëû, ñîáðàí­íûå äëÿ ïîõî­äà ïðî­òèâ ðèì­ëÿí, òâåð­äî ðàñ­ñ÷è­òû­âàÿ â ñêî­ðîì âðå­ìå­íè çàâëà­äåòü íåïðè­ÿ­òåëü­ñêèì ãîðî­äîì. (6) Òîãäà ñèäè­öè­íû ïîïû­òà­ëèñü ñíà­÷à­ëà îòäàòü­ñÿ ïîä âëàñòü ðèì­ëÿí, à ïîòîì, ïîñêîëü­êó ñåíà­òî­ðû îòâåðã­ëè èõ æåëà­íèå êàê çàïîçäà­ëîå è âûçâàí­íîå ê òîìó æå êðàé­íåé íåîá­õî­äè­ìî­ñòüþ, ïåðå­êè­íó­ëèñü ê ëàòè­íàì, êîòî­ðûå óæå è ñàìè âçÿ­ëèñü çà îðó­æèå. (7) Äàæå êàì­ïàí­öû — äî òîãî âîñ­ïî­ìè­íà­íèå î çëî­äå­ÿ­íè­ÿõ ñàì­íè­òîâ áûëî æèâåé ïàìÿ­òè î áëà­ãî­äå­ÿ­íè­ÿõ ðèì­ëÿí — íå îñòà­ëèñü â ñòî­ðîíå îò ýòî­ãî. (8) Âîò ñêîëü­êî íàðî­äîâ îáú­åäè­íè­ëîñü â îäíî îãðîì­íîå âîé­ñêî âî ãëà­âå ñ ëàòè­íà­ìè è âòîðã­ëîñü â ïðå­äå­ëû ñàì­íè­òîâ. Âïðî­÷åì, óùåðá òóò áûë áîëü­øå îò ãðà­áå­æåé, ÷åì îò áîå­âûõ äåé­ñò­âèé, è, õîòÿ â ñòû÷­êàõ âåðõ îäåð­æè­âà­ëè ëàòè­íû, îíè ñàìè îõîò­íî ïîêè­íó­ëè âðà­æå­ñêóþ çåì­ëþ, ÷òîáû íå âñòó­ïàòü â ñðà­æå­íèå íà êàæ­äîì øàãó. (9) Ýòî äàëî ñàì­íè­òàì ïåðå­äûø­êó äëÿ îòïðàâ­êè ïîñëîâ â Ðèì; ÿâèâ­øèñü â ñåíàò, îíè æàëî­âà­ëèñü, ÷òî êàê ñîþç­íè­êè ðèì­ëÿí òåð­ïÿò òî æå, ÷òî òåð­ïå­ëè êàê èõ âðà­ãè, è óíè­æåí­íî ìîëè­ëè (10) îãðà­íè­÷èòü­ñÿ ëèøå­íüåì èõ ïîáåäû íàä ïðî­òèâ­íè­êîì — ñèäè­öè­íà­ìè è êàì­ïàí­öà­ìè, íî íå äîïó­ñòèòü, ÷òîáû ñàìîå ìàëî­äóø­íîå ïëå­ìÿ åùå ê òîìó æå è òîð­æå­ñò­âî­âà­ëî ïîáåäó: (11) âåäü ëàòè­íàì è êàì­ïàí­öàì, ðàç îíè íàõî­äÿò­ñÿ ïîä ïîêðî­âè­òåëü­ñò­âîì ðèì­ëÿí, ìîæ­íî ïðè­êà­çàòü íå òðî­ãàòü ñàì­íèò­ñêèõ âëà­äå­íèé, à â ñëó­÷àå íåïî­âè­íî­âå­íèÿ ïðè­íóäèòü ê ýòî­ìó ñèëîé îðó­æèÿ. (12) Îòâåò èì äàëè íåîïðå­äå­ëåí­íûé, òàê êàê ñòûä­íî áûëî ïðè­çíàòü­ñÿ, ÷òî ëàòè­íû óæå âûøëè èç ïîâè­íî­âå­íèÿ è ñåíàò ñòðà­øèò­ñÿ îñóæ­äå­íè­åì îòòîëê­íóòü èõ îêîí­÷à­òåëü­íî. (13) Îáå­ùà­ëè, îäíà­êî, îõîòîé èëè íåâî­ëåé óñìè­ðèòü êàì­ïàí­öåâ, ñîþç ñ êîòî­ðû­ìè áûë îñíî­âàí íà èíûõ óñëî­âè­ÿõ — íå íà ðàâ­íî­ïðàâ­íîì äîãî­âî­ðå, à íà áåç­îãî­âî­ðî÷­íîé ñäà­÷å; î ëàòè­íàõ æå ñêà­çà­ëè, ÷òî äîãî­âîð ñ íèìè íå ÷èíèò òåì íèêà­êèõ ïðå­ïÿò­ñò­âèé âåñòè âîé­íó ñ êåì ïîæå­ëà­þò.

2. cum de pos­tu­la­tis Sam­ni­tium T. Aemi­lius prae­tor se­na­tum con­su­luis­set red­den­dum­que iis foe­dus pat­res cen­suis­sent, [2] prae­tor Sam­ni­ti­bus res­pon­dit nec quo mi­nus per­pe­tua cum eis ami­ci­tia es­set per po­pu­lum Ro­ma­num ste­tis­se, nec contra­di­ci quin, quo­niam ip­sos bel­li cul­pa sua contrac­ti tae­dium ce­pe­rit, ami­ci­tia de in­teg­ro re­con­ci­lie­tur; [3] quod ad Si­di­ci­nos at­ti­neat, ni­hil in­ter­ce­di quo mi­nus Sam­ni­ti po­pu­lo pa­cis bel­li­que li­be­rum ar­bit­rium sit. [4] foe­de­re ic­to cum do­mum re­ver­tis­sent, ex­templo in­de exer­ci­tus Ro­ma­nus de­duc­tus, an­nuo sti­pen­dio et tri­um men­sum fru­men­to ac­cep­to, quod pe­pi­ge­rat con­sul ut tem­pus in­du­tiis da­ret quoad le­ga­ti re­dis­sent.

[5] Sam­ni­tes co­piis iis­dem qui­bus usi ad­ver­sus Ro­ma­num bel­lum fue­rant contra Si­di­ci­nos pro­fec­ti, haud in du­bia spe erant ma­tu­re ur­bis hos­tium po­tiun­dae, [6] cum ab Si­di­ci­nis de­di­tio pri­us ad Ro­ma­nos coep­ta fie­ri est; dein, postquam pat­res ut se­ram eam ul­ti­ma­que tan­dem ne­ces­si­ta­te expres­sam as­per­na­ban­tur, ad La­ti­nos iam sua spon­te in ar­ma mo­tos fac­ta est. [7] ne Cam­pa­ni qui­dem — adeo iniu­riae Sam­ni­tium quam be­ne­fi­cii Ro­ma­no­rum me­mo­ria prae­sen­tior erat — his se ar­mis absti­nue­re. [8] ex his tot po­pu­lis unus in­gens exer­ci­tus du­ce La­ti­no fi­nes Sam­ni­tium ingres­sus plus po­pu­la­tio­ni­bus quam proe­liis cla­dium fe­cit; et quam­quam su­pe­rio­res cer­ta­mi­ni­bus La­ti­ni erant, haud in­vi­ti, ne sae­pius di­mi­can­dum fo­ret, ag­ro hos­tium ex­ces­se­re. [9] id spa­tium Sam­ni­ti­bus da­tum est Ro­mam le­ga­tos mit­ten­di; qui cum adis­sent se­na­tum, con­ques­ti eadem se foe­de­ra­tos pa­ti quae hos­tes es­sent pas­si, [10] pre­ci­bus in­fi­mis pe­tie­re ut sa­tis du­ce­rent Ro­ma­ni vic­to­riam quam Sam­ni­ti­bus ex Cam­pa­no Si­di­ci­no­que hos­te eri­puis­sent, ne vin­ci etiam se ab ig­na­vis­si­mis po­pu­lis si­ne­rent; [11] La­ti­nos Cam­pa­nos­que, si sub di­cio­ne po­pu­li Ro­ma­ni es­sent, pro im­pe­rio ar­ce­rent Sam­ni­ti ag­ro, sin im­pe­rium ab­nue­rent, ar­mis coer­ce­rent. [12] ad­ver­sus haec res­pon­sum an­ceps da­tum, quia fa­te­ri pi­ge­bat in po­tes­ta­te sua La­ti­nos iam non es­se, ti­me­bantque, ne ar­guen­do aba­lie­na­rent: [13] Cam­pa­no­rum aliam con­di­cio­nem es­se, qui non foe­de­re sed per de­di­tio­nem in fi­dem ve­nis­sent; ita­que Cam­pa­nos, seu ve­lint seu no­lint, quie­tu­ros; in foe­de­re La­ti­nos ni­hil es­se quod bel­la­re cum qui­bus ip­si ve­lint pro­hi­beant.

ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1327007031 1327008013 1327009001 1364000803 1364000804 1364000805