Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1926. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
18. (1) Ñëåäóþùèé ãîä [331 ã.], ãîä êîíñóëüñòâà Ìàðêà Êëàâäèÿ Ìàðöåëëà è Ãàÿ Âàëåðèÿ, áûë óæàñåí íå òî îò íåçäîðîâûõ âîçäóõîâ, íå òî îò ëþäñêîãî êîâàðñòâà. (2)  ëåòîïèñÿõ íà ìåñòå èìåíè êîíñóëà Âàëåðèÿ ÿ îáíàðóæèâàþ Ôëàêêà è Ïîòèòà; âïðî÷åì, ÷òî òóò âåðíî, íå òàê è âàæíî: õîòåëîñü áû, ÷òîáû ëîæíûì îêàçàëñÿ äðóãîé ðàññêàç, íå âñåìè, âïðî÷åì, ñîîáùàåìûé: ìîë, òå, ÷üè êîí÷èíû îòìåòèëè ãîä êàê ãîä ìîðà, ïîãèáëè îò ÿäà. (3) Íóæíî, îäíàêî, èçëîæèòü âñå òàê, êàê îíî ðàññêàçàíî, äàáû íå âûêàçàòü íåäîâåðèÿ íèêîìó èç ëåòîïèñöåâ. (4) Êîãäà ñàìûõ âèäíûõ ãðàæäàí ãîñóäàðñòâà ñòàë ïîðàæàòü îäèí è òîò æå íåäóã è ïî÷òè âñåãäà ñî ñìåðòåëüíûì èñõîäîì, êàêàÿ-òî ðàáûíÿ ïîîáåùàëà êóðóëüíîìó ýäèëó Êâèíòó Ôàáèþ Ìàêñèìó óêàçàòü ïðè÷èíó âñåîáùåãî áåäñòâèÿ, åñëè îí äàñò åé êëÿòâó, ÷òî ýòè ïîêàçàíèÿ åé íå ïîâðåäÿò. (5) Ôàáèé ñïåøíî äîêëàäûâàåò îá ýòîì êîíñóëàì, à òå ñåíàòó, è ñ ñîãëàñüÿ ñåíàòîðîâ äîíîñ÷èöå äàþòñÿ êëÿòâåííûå îáåùàíüÿ. (6) Òóò îíà îòêðûâàåò, ÷òî ãðàæäàí ãóáÿò æåíñêèå êîçíè, à âàðÿùèõ çåëüÿ ìàòðîí ìîæíî çàñòàòü âðàñïëîõ, åñëè òåïåðü æå îòïðàâèòüñÿ ñëåäîì çà íåþ. (7) Ïîñëåäîâàâøèå çà äîíîñ÷èöåé çàñòàþò íåñêîëüêèõ æåíùèí çà ïðèãîòîâëåíèåì ñíàäîáèé, à â óêðîìíûõ ìåñòàõ íàõîäÿò äðóãèå ÿäû. (8) Êîãäà âñå ýòî ïðèíåñëè íà ôîðóì è ÷åðåç ïðèñëóæíèêà âûçâàëè òóäà îêîëî äâàäöàòè ìàòðîí, ó êîòîðûõ îáíàðóæèëè çåëüÿ, òî äâå èç íèõ, Êîðíåëèÿ è Ñåðãèÿ, îáå ïàòðèöèàíñêîãî ñ.383 ðîäà, ïðèíÿëèñü óâåðÿòü, ÷òî ñíàäîáüÿ öåëåáíûå; äîíîñ÷èöà èõ îïðîâåðãàëà, ïîíóæäàÿ âûïèòü çåëüå, — ïóñòü, ìîë, òàê ïåðåä âñåìè èçîáëè÷àò åå â êëåâåòå; (9) ìàòðîíû ïðîñèëè äàòü èì ïîäóìàòü, íàðîä ðàññòóïèëñÿ, è îíè ñîîáùèëè îáî âñåì îñòàëüíûì. Ïîñêîëüêó è òå ñîãëàñèëèñü ïðèíÿòü ñíàäîáüÿ, îíè èõ âûïèëè è âñå ïîãèáëè — ñàìè îò ñîáñòâåííûõ êîçíåé. (10) Òóò æå ñõâàòèëè èõ ñëóæàíîê, è òå ïîêàçàëè íà ìíîæåñòâî ìàòðîí, èç êîòîðûõ îñóäèëè îêîëî 170. (11) Äî òîãî â Ðèìå íå áûëî äåë îá îòðàâëåíèè. Ýòî ïîêàçàëîñü ÷åì-òî ñâåðõúåñòåñòâåííûì è ïîõîæèì ñêîðåå íà îäåðæèìîñòü, ÷åì íà ïðåñòóïíûé çàìûñåë. (12) Âîò ïî÷åìó, ïðî÷èòàâ â ëåòîïèñÿõ î òîì, êàê íåêîãäà ïðè óõîäå ïëåáååâ äèêòàòîð âáèë ãâîçäü56 è áëàãîäàðÿ ýòîìó áëàãî÷åñòèâîìó ñðåäñòâó ëþäè, ïîòåðÿâøèå â ðàçäîðàõ ãîëîâó, íàêîíåö îáðàçóìèëèñü, òåïåðü òîæå ðåøèëè íàçíà÷èòü äèêòàòîðà äëÿ âáèòèÿ ãâîçäÿ. (13) Íàçíà÷èëè Ãàÿ Êâèíêòèëèÿ[1], à îí îáúÿâèë íà÷àëüíèêîì êîííèöû Ëóöèÿ Âàëåðèÿ, è îáà ñðàçó æå ïîñëå âáèòèÿ ãâîçäÿ ñëîæèëè ñ ñåáÿ äîëæíîñòü. |
18. foedus insequens annus seu intemperie caeli seu humana fraude fuit, M. Claudio Marcello C. Valerio consulibus. [2] flaccum Potitumque varie in annalibus cognomen consulis invenio; ceterum in eo parvi refert quid veri sit; illud pervelim — nec omnes auctores sunt — proditum falso esse, venenis absumptos quorum mors infamem annum pestilentia fecerit; [3] sicut proditur tamen res, ne cui auctorum fidem abrogaverim, exponenda est. [4] cum primores civitatis similibus morbis eodemque ferme omnes eventu morerentur, ancilla quaedam ad Q. Fabium Maximum aedilem curulem indicaturam se causam publicae pestis professa est, si ab eo fides sibi data esset haud futurum noxae indicium. [5] Fabius confestim rem ad consules, consules ad senatum referunt, consensuque ordinis fides indici data. [6] tum patefactum muliebri fraude civitatem premi matronasque ea venena coquere, et si sequi extemplo velint, manifesto deprehendi posse. [7] secuti indicem et coquentes quasdam medicamenta et recondita alia invenerunt. [8] quibus in forum delatis et ad viginti matronis, apud quas deprehensa erant, per viatorem accitis, duae ex eis, Cornelia ac Sergia, patriciae utraque gentis, cum ea medicamenta salubria esse contenderent, ab confutante indice bibere iussae, ut se falsum commentam in conspectu omnium arguerent, [9] spatio ad conloquendum sumpto, cum submoto populo rem ad ceteras rettulissent, haud abnuentibus et illis bibere, epoto medicamento suamet ipsae fraude omnes interierunt. [10] comprehensae extemplo earum comites magnum numerum matronarum indicaverunt; ex quibus ad centum septuaginta damnatae. [11] neque de veneficiis ante eam diem Romae quaesitum est. prodigii ea res loco habita captisque magis mentibus quam consceleratis similis visa; [12] itaque memoria ex annalibus repetita in secessionibus quondam plebis clavum ab dictatore fixum alienatasque discordia mentes hominum eo piaculo compotes sui fuisse, dictatorem clavi figendi causa creari placuit. [13] creatus Cn. Quinctilius magistrum equitum L. Valerium dixit, qui fixo clavo magistratu se abdicaverunt. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß