Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1926. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
19. (1) Êîíñóëàìè èçáðàëè Ëóöèÿ Ïàïèðèÿ Êðàññà (âòîðè÷íî) è Ëóöèÿ Ïëàâòèÿ Âåíîêñà; â íà÷àëå ýòîãî [330 ã.] ãîäà â Ðèì ïðèáûëè ïîñëàíöû âîëüñêîâ èç Ôàáðàòåðèè è Ëóêàíèè ñ ïðîñüáîé î ïîêðîâèòåëüñòâå: (2) îíè îáåùàëè áûòü âåðíûìè è ïîñëóøíûìè âëàñòè ðèìñêîãî íàðîäà, åñëè èõ çàùèòÿò îò íàïàäåíèÿ ñàìíèòîâ. (3) Òîãäà ñåíàò îòïðàâèë ïîñëîâ, ÷òîáû îáúÿâèòü ñàìíèòàì çàïðåò âòîðãàòüñÿ â ïðåäåëû îáîèõ íàðîäîâ. Óñïåõ òàêîãî ïîñîëüñòâà îáúÿñíÿåòñÿ íå ñòîëüêî ìèðîëþáèåì ñàìíèòîâ, ñêîëüêî òåì, ÷òî îíè åùå íå áûëè ãîòîâû ê âîéíå. (4)  ýòîì æå ãîäó íà÷àëàñü âîéíà ñ ïðèâåðíàòàìè, ÷üèìè ñîþçíèêàìè îêàçàëèñü ôóíäàíöû, è äàæå âîæäåì áûë ôóíäàíåö Âèòðóâèé Âàêê, ÷åëîâåê, èçâåñòíûé íå òîëüêî ó ñåáÿ íà ðîäèíå, íî äàæå â Ðèìå: íà Ïàëàòèíå ó íåãî áûë ñâîé äîì. Êîãäà æå äîì ðàçðóøèëè, à ó÷àñòîê îòîøåë êàçíå, ýòî ìåñòî ïðîçâàëè «Âàêêîâ ëóã». (5) Ëóöèé Ïàïèðèé âûøåë ïðîòèâ ýòîãî Âàêêà, ðûñêàâøåãî ñ ãðàáåæàìè â îêðóãå Ñåòèè, Íîðáû è Êîðû, è ðàñïîëîæèëñÿ íåïîäàëåêó îò åãî ñòàíà. (6) Âèòðóâèþ íå õâàòèëî çäðàâîãî ñìûñëà, èìåÿ äåëî ñ ñèëüíåéøèì ïðîòèâíèêîì, îñòàòüñÿ çà âàëîì è íåäîñòàëî ìóæåñòâà ñðàæàòüñÿ ïîîäàëü îò ëàãåðÿ; (7) ðàçâåðíóâ âåñü ñòðîé âîçëå ñàìûõ ëàãåðíûõ âîðîò (õîòÿ â ýòèõ óñëîâèÿõ âîèíû áîëüøå äóìàþò î áåãñòâå, ÷åì î áèòâå è íåïðèÿòåëå), îí âñòóïèë â áîé, íå èìåÿ â çàïàñå íè õèòðîñòè, íè îòâàãè. (8) Îí ïîòåðïåë áûñòðîå è ðåøèòåëüíîå ïîðàæåíèå, íî ñàìî ìåñòî áèòâû è ëåãêîñòü îòñòóïëåíèÿ â ñòîëü áëèçêèé ëàãåðü ïîìîãëè åìó óáåðå÷ü âîéñêî îò òÿæåëûõ ïîòåðü; (9) ïî÷òè íèêòî íå ïàë â ñàìîì ñðàæåíüå, åñëè íå ñ÷èòàòü íåñêîëüêèõ îòñòàâøèõ îò áåñïîðÿäî÷íî áåãóùåé òîëïû, êîãäà âñå êèíóëèñü â ëàãåðü. Åäâà ñòåìíåëî, íàïóãàííîé òîëïîþ îíè äâèíóëèñü îòòóäà â Ïðèâåðí, ÷òîáû çà ñòåíàìè óêðûòüñÿ íàäåæíåé, ÷åì çà âàëîì. ñ.384 Äðóãîé êîíñóë, Ïëàâòèé, íà÷èñòî ðàçîðèâ îêðóãó è óâåçÿ ñ ñîáîþ äîáû÷ó, ïîâåë âîéñêî îò Ïðèâåðíà â îáëàñòü ôóíäàíöåâ; (10) íà ãðàíèöå åãî âñòðåòèëè ìåñòíûå ñòàðåéøèíû; îíè ãîâîðèëè, ÷òî ÿâèëèñü ïðîñèòü íå çà Âèòðóâèÿ è ñâîðó åãî ïðèñïåøíèêîâ, íî çà ôóíäàíñêèé íàðîä, ñ êîòîðîãî ñàì Âèòðóâèé ñíÿë îáâèíåíèÿ âî âðàæäåáíûõ Ðèìó äåéñòâèÿõ, êîãäà ñâîèì óáåæèùåì èçáðàë Ïðèâåðí, à íå îòå÷åñòâî. (11)  Ïðèâåðíå, ìîë, è ñëåäóåò èñêàòü è êàçíèòü âðàãîâ ðèìñêîãî íàðîäà, âðàãîâ, îòðåêøèõñÿ îò îáîèõ îòå÷åñòâ è îòïàâøèõ ðàçîì è îò ôóíäàíöåâ, è îò ðèìëÿí; à ñàìè ôóíäàíöû ñîáëþäàþò ìèðíûé äîãîâîð, îíè ðèìëÿíå ïî äóõó è ñ áëàãîäàðíîñòüþ ïîìíÿò î ïîëó÷åííîì ãðàæäàíñòâå. (12) Îíè ïðîñÿò êîíñóëà íå èäòè âîéíîþ ïðîòèâ íè â ÷åì íå ïîâèííîãî íàðîäà; çåìëè, ãîðîä, ñàìè îíè ñî ñâîèìè æåíàìè è äåòüìè è íûíå, è âïðåäü åñòü è áóäóò âî âëàñòè ðèìñêîãî íàðîäà. (13) Êîíñóë ïîõâàëèë ôóíäàíöåâ, îòïðàâèë â Ðèì äîíåñåíèå îá èõ âåðíîñòè äîëãó è ïîâåðíóë â ñòîðîíó Ïðèâåðíà. Êëàâäèé57 ïèøåò, ÷òî ñïåðâà êîíñóë íàêàçàë òåõ, êòî âåðõîâîäèë ó ìÿòåæíèêîâ: (14) îêîëî òðåõñîò øåñòèäåñÿòè çàãîâîðùèêîâ îí îòïðàâèë â Ðèì â öåïÿõ, íî ñåíàò íå ñîãëàñèëñÿ âèäåòü â ýòîì áåçîãîâîðî÷íóþ ñäà÷ó, ñ÷èòàÿ, ÷òî ôóíäàíöû õîòÿò îòäåëàòüñÿ êàçíüþ íèçêîðîäíûõ áåäíÿêîâ. |
19. creati consules L. Papirius Crassus iterum L. Plautius Venox; cuius principio anni legati ex Volscis Fabraterni et Lucani Romam venerunt, orantes ut in fidem reciperentur: [2] si a Samnitium armis defensi essent, se sub imperio populi Romani fideliter atque oboedienter futuros. [3] missi tum ab senatu legati denuntiatumque Samnitibus ut eorum populorum finibus vim abstinerent; valuitque ea legatio, non tam quia pacem volebant Samnites quam quia nondum parati erant ad bellum. [4] eodem anno Privernas bellum initum, cuius socii Fundani, dux etiam fuit Fundanus, Vitruvius Vaccus, vir non domi solum sed etiam Romae clarus; aedes fuere in Palatio eius, quae Vacci prata diruto aedificio publicatoque solo appellata. [5] adversus hunc vastantem effuse Setinum Norbanumque et Coranum agrum L. Papirius profectus haud procul castris eius consedit. [6] Vitruvio nec ut vallo se teneret adversus validiorem hostem sana constare mens, nec ut longius a castris dimicaret animus suppetere; [7] vix tota extra portam castrorum explicata acie, fugam magis retro quam proelium aut hostem spectante milite, sine consilio, sine audacia depugnat. [8] ut et levi momento nec ambigue est victus, ita brevitate ipsa loci facilique receptu in tam propinqua castra haud aegre militem a multa caede est tutatus; [9] nec fere quisquam in ipso certamine, pauci in turba fugae extremae, cum in castra ruerent, caesi; primisque tenebris Privernum inde petitum agmine trepido, ut muris potius quam vallo sese tutarentur. a Priverno Plautius alter consul pervastatis passim agris praedaque abacta in agrum Fundanum exercitum inducit. [10] ingredienti fines senatus Fundanorum occurrit; negant se pro Vitruvio sectamque eius secutis precatum venisse, sed pro Fundano populo, quem extra culpam belli esse ipsum Vitruvium iudicasse, cum receptaculum fugae Privernum habuerit, non patriam. [11] Priverni igitur hostes populi Romani quaerendos persequendosque esse, qui simul a Fundanis ac Romanis utriusque patriae immemores defecerint: Fundanis pacem esse et animos Romanos et gratam memoriam acceptae civitatis. [12] orare se consulem ut bellum ab innoxio populo abstineat; agros urbem corpora ipsorum coniugumque ac liberorum suorum in potestate populi Romani esse futuraque. [13] conlaudatis Fundanis consul litterisque Romam missis in officio Fundanos esse ad Privernum flexit iter. prius animadversum in eos qui capita coniurationis fuerant a consule scribit Claudius; [14] ad trecentos quinquaginta ex coniuratis vinctos Romam missos, eamque deditionem ab senatu non acceptam, quod egentium atque humilium poena defungi velle Fundanum populum censuerint. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß