Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà VIII, ãë. 31

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1926.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9

31. (1) Ôàáèé òîò­÷àñ ñîáðàë ñõîä­êó è çàêëè­íàë âîè­íîâ çàùè­òèòü òîãî, ïîä ÷üèì íà÷à­ëîì è àóñïè­öè­ÿ­ìè98 îíè äâà­æäû îäåð­æà­ëè ïîáåäó, òàê æå êàê òîëü­êî ÷òî îíè îò ñàìûõ çëîá­íûõ íåäðó­ãîâ çàùè­òè­ëè ñâîå ãîñóäàð­ñòâî; (2) ñþäà èäåò äèê­òà­òîð, ïîòå­ðÿâ­øèé ðàñ­ñóäîê îò çàâè­ñòè, îæå­ñòî­÷åí­íûé ïðî­òèâ ÷óæîé äîá­ëå­ñòè è óñïå­õà, âçáå­øåí­íûé îòòî­ãî, ÷òî ãîñóäàð­ñòâî áåç íåãî äîáè­ëîñü ïîáåäû; áóäü â åãî ñèëàõ èçìå­íèòü ñóäü­áó, îí ïðåä­ïî­÷åë áû, ÷òîá âåðõ îäåð­æà­ëè ñàì­íè­òû, à íå ðèì­ëÿíå; (3) îí êðè­÷èò, ÷òî âëàñòü åãî ïîïðà­íà, êàê áóä­òî íå îäíà è òà æå ñòðàñòü ïîáóäè­ëà åãî ñïåð­âà çàïðå­òèòü ñðà­æàòü­ñÿ, à ïîòîì ñîêðó­øàòü­ñÿ îá èñõî­äå ñðà­æå­íüÿ. Ïðåæ­äå îí èç çàâè­ñòè õîòåë ïîñòà­âèòü ïðå­ãðà­äû ÷óæîé äîá­ëå­ñòè è íàìå­ðå­âàë­ñÿ ëèøèòü îðó­æèÿ âîè­íîâ, êàê íèêî­ãäà ðâàâ­øèõ­ñÿ â áîé, ÷òîáû áåç íåãî îíè íå ìîã­ëè ñäå­ëàòü íè øàãó, (4) è òåïåðü òî́ åãî áåñèò è òî́ ìó÷èò, ÷òî áåç Ëóöèÿ Ïàïè­ðèÿ âîè­íû íå îêà­çà­ëèñü íè áåç­îðóæ­íû­ìè, íè áåç­ðó­êè­ìè è ÷òî Êâèíò Ôàáèé ñ÷è­òà­åò ñåáÿ íà÷àëü­íè­êîì êîí­íè­öû, à íå ïðè­ñëóæ­íè­êîì äèê­òà­òî­ðà. (5) ×òî áû ñäå­ëàë îí, êîãäà á âîåí­íûé ñëó­÷àé è Ìàðñ, äëÿ âñåõ åäè­íûé, ïðè­âå­ëè áû ñðà­æå­íèå ê èíî­ìó èñõî­äó, îí, êîòî­ðûé íûíå, ïîñëå ïîðà­æå­íèÿ âðà­ãîâ è óñïå­õà ñòîëü ïîë­íî­ãî, ÷òî áîëü­øå­ãî íå ìîã áû äîñòè÷ü äàæå ýòîò íåîáûê­íî­âåí­íûé ïîë­êî­âî­äåö, óãðî­æà­åò ïîáåäèâ­øå­ìó íà÷àëü­íè­êó êîí­íè­öû êàç­íüþ?! (6) Íî ïðî­òèâ íà÷àëü­íè­êà êîí­íè­öû îí ðàç­äðà­æåí íå áîëü­øå, ÷åì ïðî­òèâ âîåí­íûõ òðè­áó­íîâ, öåí­òó­ðè­î­íîâ è âîè­íîâ. Åñëè á ìîã, îí áû íà âñåõ îáðó­øèë ñâîé ãíåâ, (7) à ðàç ýòî íåâîç­ìîæ­íî, òî è îïîë­÷à­åò­ñÿ íà îäíî­ãî, èáî, ïîäîá­íî ïëà­ìå­íè, çàâèñòü óñòðåì­ëÿ­åò­ñÿ ê âåð­øèíå è îí íàáðà­ñû­âà­åò­ñÿ íà ñòî­ÿâ­øå­ãî âî ãëà­âå çàìûñ­ëà, íà ïðåä­âî­äè­òå­ëÿ; åñëè á åìó óäà­ëîñü óíè­÷òî­æèòü Ôàáèÿ âìå­ñòå ñî ñëà­âîþ åãî íåäàâ­íèõ ïîäâè­ãîâ, òîãäà, óïî­äî­áÿñü ïîáåäè­òå­ëþ è ïîìû­êàÿ âîé­ñêîì, ñëîâ­íî òîë­ïîé ïëåí­íûõ, îí ðåøèë­ñÿ áû îáîé­òèñü ñ âîè­íà­ìè òàê æå, êàê îíè ïîç­âî­ëÿò åìó ïîñòó­ïèòü ñ íà÷àëü­íè­êîì êîí­íè­öû. (8) Âîò ïî÷å­ìó, çàùè­òèâ åãî, îíè çàùè­òÿò îáùóþ ñâî­áî­äó. Åñëè óâèäèò äèê­òà­òîð, ÷òî, îòñòà­è­âàÿ ñâîþ ïîáåäó, âîè­íû òàê æå åäè­íî­äóø­íû, êàê â áèò­âå, è ñïà­ñå­íèå îäíî­ãî âàæ­íî äëÿ âñåõ, îí ñêëî­íèò­ñÿ ê áîëåå ìèëî­ñòè­âî­ìó ðåøå­íèþ. (9) Ñâîþ ðå÷ü Ôàáèé çàêîí­÷èë, ââå­ðÿÿ ñåáÿ, ñâîþ æèçíü è ñóäü­áó èõ âåð­íî­ñòè è äîá­ëå­ñòè.

31. Fa­bius con­tio­ne ex­templo ad­vo­ca­ta ob­tes­ta­tus mi­li­tes est ut, qua vir­tu­te rem pub­li­cam ab in­fes­tis­si­mis hos­ti­bus de­fen­dis­sent, eadem se, cui­us duc­tu aus­pi­cio­que vi­cis­sent, ab im­po­ten­ti cru­de­li­ta­te dic­ta­to­ris tu­ta­ren­tur: [2] ve­ni­re amen­tem in­vi­dia, ira­tum vir­tu­ti alie­nae fe­li­ci­ta­ti­que; fu­re­re quod se ab­sen­te res pub­li­ca eg­re­gie ges­ta es­set; mal­le, si mu­ta­re for­tu­nam pos­set, apud Sam­ni­tes quam Ro­ma­nos vic­to­riam es­se; [3] im­pe­rium dic­ti­ta­re spre­tum, tam­quam non eadem men­te pug­na­ri ve­tue­rit qua pug­na­tum do­leat. et tunc in­vi­dia im­pe­di­re vir­tu­tem alie­nam vo­luis­se cu­pi­dis­si­mis­que ar­ma ab­la­tu­rum fuis­se mi­li­ti­bus, ne se ab­sen­te mo­ve­ri pos­sent; [4] et nunc id fu­re­re, id aeg­re pa­ti, quod si­ne L. Pa­pi­rio non iner­mes, non man­ci mi­li­tes fue­rint, quod se Q. Fa­bius ma­gistrum equi­tum du­xe­rit ac non ac­cen­sum dic­ta­to­ris. [5] quid il­lum fac­tu­rum fuis­se, si, quod bel­li ca­sus fe­runt Marsque com­mu­nis, ad­ver­sa pug­na eve­nis­set, qui si­bi de­vic­tis hos­ti­bus, re pub­li­ca be­ne ges­ta, ita ut non ab il­lo uni­co du­ce me­lius ge­ri po­tue­rit, suppli­cium ma­gistro equi­tum tunc vic­to­ri mi­ne­tur? [6] ne­que il­lum ma­gistro equi­tum in­fes­tio­rem quam tri­bu­nis mi­li­tum, quam cen­tu­rio­ni­bus, quam mi­li­ti­bus es­se. si pos­set, in om­nes sae­vi­tu­rum fuis­se: [7] quia id ne­queat, in unum sae­vi­re; ete­nim in­vi­diam tam­quam ig­nem sum­ma pe­te­re; in ca­put con­si­lii, in du­cem in­cur­re­re; si se si­mul cum glo­ria rei ges­tae exstin­xis­set, tunc vic­to­rem ve­lut in cap­to exer­ci­tu do­mi­nan­tem, quid­quid li­cue­rit in ma­gistro equi­tum, in mi­li­ti­bus ausu­rum. [8] proin­de ades­sent in sua cau­sa om­nium li­ber­ta­ti. si con­sen­sum exer­ci­tus eun­dem qui in proe­lio fue­rit in tuen­da vic­to­ria vi­deat et sa­lu­tem uni­us om­ni­bus cu­rae es­se, incli­na­tu­rum ad cle­men­tio­rem sen­ten­tiam ani­mum. [9] postre­mo se vi­tam for­tu­nas­que suas il­lo­rum fi­dei vir­tu­ti­que per­mit­te­re.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 98Áóäó÷è íà÷àëü­íè­êîì êîí­íè­öû è íàõî­äÿñü â ïîä­÷è­íå­íèè ó äèê­òà­òî­ðà, Ôàáèé âðÿä ëè èìåë ïðà­âî àóñïè­öèé. Ðèòî­ðè­÷å­ñêîå ëè ýòî ïðå­óâå­ëè­÷å­íèå, ïðî­ñòî ëè ðå÷å­âîé øòàìï?
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364000832 1364000833 1364000834