Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1926. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
11. (1) Íà ýòî Ïîíòèé îòâå÷àë: «ß íå ïðèìó òàêîé âûäà÷è, è ñàìíèòû åå íå ïðèçíàþò. (2) Òû, Ñïóðèé Ïîñòóìèé, ìîã âñå îáúÿâèòü íåäåéñòâèòåëüíûì è ìîã îñòàòüñÿ âåðíûì äîãîâîðó. Çà÷åì æå òû óêëîíÿåøüñÿ îò òîãî è îò äðóãîãî? Âñå, êòî áûë âî âëàñòè ñàìíèòñêîãî íàðîäà, ïðèíàäëåæàò åìó! Èëè âìåñòî íèõ — ìèð! (3) Íî ÷òî ïîïóñòó âçûâàòü ê òåáå? Òû õîòü ïî ñîâåñòè âîçâðàùàåøü ñåáÿ ñâÿçàííûì ïîáåäèòåëþ. Ê íàðîäó ðèìñêîìó ÿ îáðàùàþñü! Åñëè â òÿãîñòü åìó îáåùàíèÿ, äàííûå â Êàâäèíñêîì óùåëüå, ïóñòü âîçâðàòèò ëåãèîíû â òî ñàìîå ìåñòî, ãäå îíè áûëè îêðóæåíû, (4) ïóñòü íå áóäåò íèêàêîãî îáìàíà, ïóñòü ñ÷èòàåòñÿ, ÷òî íè÷åãî íå áûëî, ïóñòü âíîâü ïîëó÷àò âîèíû îðóæèå, êîòîðîå îíè ñëîæèëè ñîãëàñíî äîãîâîðó, âíîâü âîéäóò â ñâîé ëàãåðü, ïóñòü ïîëó÷àò íàçàä âñå, ÷òî áûëî ó íèõ íàêàíóíå ïåðåãîâîðîâ. È âîò òîãäà ïóñêàé èçáèðàþò âîéíó è ðåøèòåëüíûå äåéñòâèÿ, òîãäà ïóñêàé îòâåðãàþò äîãîâîðû è ìèð! (5) Íà÷íåì æå âîéíó â òîì ïîëîæåíüå è íà òåõ ìåñòàõ, ãäå áûëè è ìû è âû äî ïðåäëîæåíèÿ ìèðà, è òîãäà íå ïðèäåòñÿ ðèìñêîìó íàðîäó âìåíÿòü â âèíó êîíñóëàì èõ îáåùàíèÿ, à íàì ðèìñêîìó íàðîäó — åãî âåðîëîìñòâî. (6) Íåóæåëè è òóò, êàê âñåãäà, âû îòûùåòå ïîâîä, ïîòåðïåâ ïîðàæåíèå, íå ñîáëþäàòü äîãîâîðà? Ïîðñåíå âû äàëè çàëîæíèêîâ — è óâåëè èõ òàéêîì îáðàòíî38, (7) ó ãàëëîâ çîëîòîì âûêóïèëè ãîñóäàðñòâî — è ïðè ïåðåäà÷å çîëîòà èõ óìåðòâèëè39, ñ íàìè çàêëþ÷èëè ìèð, ÷òîá âîçâðàòèòü ïëåííûå ëåãèîíû, è ýòîò ìèð ñ.417 ñ÷èòàåòå íåäåéñòâèòåëüíûì. Íî îáìàí âû âñåãäà ïðèêðûâàåòå âèäèìîñòüþ êàêîé-òî çàêîííîñòè40. (8) Òàê ÷òî æå? Ðèìñêèé íàðîä íå îäîáðÿåò ñïàñåíèÿ åãî ëåãèîíîâ öåíîþ ïîçîðíîãî ìèðà? Òîãäà ïóñòü îòðèíåò ìèð è âåðíåò ïîáåäèòåëþ çàõâà÷åííûå èì ëåãèîíû! Âîò ÷åãî òðåáóþò è ÷åñòü, è äîãîâîðû, è îáðÿäû ôåöèàëîâ. (9) À òû, Àâë Êîðíåëèé, ïîëó÷èâ ïî äîãîâîðó òî, ÷åãî äîáèâàëñÿ, — ñòîëüêèõ ãðàæäàí öåëûìè è íåâðåäèìûìè — è ëèøèâ ìåíÿ ìèðà, ðàäè êîòîðîãî ÿ èõ îòïóñòèë, òû âìåñòå ñ ôåöèàëàìè ñìååøü íàçûâàòü ýòî ïðàâîì íàðîäîâ?! (10) Íåò, ÿ íå ïðèíèìàþ âàøó ïðèòâîðíóþ âûäà÷ó è âûäà÷åé åå íå ïðèçíàþ. ß íå ïðåïÿòñòâóþ ýòèì ëþäÿì âîçâðàùàòüñÿ ê ñâîèì ñîãðàæäàíàì, êîòîðûå ïî-ïðåæíåìó ñâÿçàíû äàííûì íàì çà íèõ ðó÷àòåëüñòâîì è êîòîðûå ïðîãíåâàëè, ñìåÿñü íàä âîëåé áîãîâ, ñàìè íåáåñà! (11) ×òî æ, íà÷èíàéòå âîéíó, ðàç óæ Ñïóðèé Ïîñòóìèé óäàðèë ñåé÷àñ êîëåíîì ïîñëà-ôåöèàëà. Òàê áîãè è ïîâåðÿò, ÷òî Ïîñòóìèé ñàìíèòñêèé, à íå ðèìñêèé ãðàæäàíèí, ÷òî ðèìñêèé ïîñîë îñêîðáëåí ñàìíèòîì, à ïîòîìó, äåñêàòü, âîéíà ïðîòèâ íàñ ñäåëàëàñü ñïðàâåäëèâîé. (12) È íå ñòûäíî òåáå âûñòàâëÿòü íà âñåîáùåå îáîçðåíèå òàêîå íàäðóãàòåëüñòâî íàä áëàãî÷åñòèåì? (13) Ñòóïàé, ëèêòîð, ñíèìè ïóòû ñ ðèìëÿí. Íå äåðæó íèêîãî, ïóñòü óõîäÿò, êîãäà ïîæåëàþò». È îíè âîçâðàòèëèñü íåâðåäèìû èç-ïîä Êàâäèÿ â ðèìñêèé ëàãåðü, íàâåðíÿêà îñâîáîäèâ ñåáÿ, à ìîæåò áûòü, è ãîñóäàðñòâî îò êëÿòâåííûõ îáåùàíèé. |
11. Tum Pontius «Nec ego istam deditionem accipiam» inquit, «nec Samnites ratam habebunt. [2] Quin tu, Spuri Postumi, si deos esse censes, aut omnia inrita facis aut pacto stas? Samniti populo omnes quos in potestate habuit aut pro iis pax debetur. [3] Sed quid ego te appello, qui te captum victori cum qua potes fide restituis? Populum Romanum appello; quem si sponsionis ad furculas Caudinas factae paenitet, restituat legiones intra saltum quo saeptae fuerunt. [4] Nemo quemquam deceperit; omnia pro infecto sint; recipiant arma, quae per pactionem tradiderunt; redeant in castra sua; quidquid pridie habuerunt quam in conloquium est ventum habeant: tum bellum et fortia consilia placeant, tum sponsio et pax repudietur. [5] Ea fortuna, iis locis, quae ante pacis mentionem habuimus, geramus bellum, nec populus Romanus consulum sponsionem nec nos fidem populi Romani accusemus. [6] Nunquamne causa defiet cur victi pacto non stetis? Obsides Porsinnae dedistis: furto eos subduxistis; auro civitatem a Gallis redemistis: inter accipiendum aurum caesi sunt; [7] pacem nobiscum pepigistis, ut legiones vobis captas restitueremus: eam pacem inritam facitis. Et semper aliquam fraudi speciem iuris imponitis. [8] Non probat populus Romanus ignominiosa pace legiones servatas? Pacem sibi habeat, legiones captas victori restituat; hoc fide, hoc foederibus, hoc fetialibus caerimoniis dignum erat. [9] Ut quidem tu quod petisti per pactionem habeas, tot cives incolumes, ego pacem quam hos tibi remittendo pactus sum non habeam, hoc tu, A. Corneli, hoc vos, fetiales, iuris gentibus dicitis? [10] Ego vero istos quos dedi simulatis nec accipio nec dedi arbitror, nec moror quo minus in civitatem obligatam sponsione commissa iratis omnibus dis, quorum eluditur numen, redeant. [11] Gerite bellum, quando Sp. Postumius modo legatum genu perculit. Ita di credent Samnitem civem Postumium, non civem Romanum esse, et a Samnite legatum Romanum violatum: eo vobis iustum in nos factum esse bellum. [12] Haec ludibria religionum non pudere in lucem proferre et vix pueris dignas ambages senes ac consulares fallendae fidei exquirere! [13] I, lictor, deme vincla Romanis; moratus sit nemo, quo minus ubi visum fuerit abeant». Et illi quidem, forsitan et publica, sua certe liberata fide ab Caudio in castra Romana inviolati redierunt. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß