Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà IX, ãë. 11

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1926.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

11. (1) Íà ýòî Ïîí­òèé îòâå­÷àë: «ß íå ïðè­ìó òàêîé âûäà­÷è, è ñàì­íè­òû åå íå ïðè­çíà­þò. (2) Òû, Ñïó­ðèé Ïîñòó­ìèé, ìîã âñå îáú­ÿâèòü íåäåé­ñò­âè­òåëü­íûì è ìîã îñòàòü­ñÿ âåð­íûì äîãî­âî­ðó. Çà÷åì æå òû óêëî­íÿ­åøü­ñÿ îò òîãî è îò äðó­ãî­ãî? Âñå, êòî áûë âî âëà­ñòè ñàì­íèò­ñêî­ãî íàðî­äà, ïðè­íàä­ëå­æàò åìó! Èëè âìå­ñòî íèõ — ìèð! (3) Íî ÷òî ïîïó­ñòó âçû­âàòü ê òåáå? Òû õîòü ïî ñîâå­ñòè âîç­âðà­ùà­åøü ñåáÿ ñâÿ­çàí­íûì ïîáåäè­òå­ëþ. Ê íàðî­äó ðèì­ñêî­ìó ÿ îáðà­ùà­þñü! Åñëè â òÿãîñòü åìó îáå­ùà­íèÿ, äàí­íûå â Êàâ­äèí­ñêîì óùå­ëüå, ïóñòü âîç­âðà­òèò ëåãè­î­íû â òî ñàìîå ìåñòî, ãäå îíè áûëè îêðó­æå­íû, (4) ïóñòü íå áóäåò íèêà­êî­ãî îáìà­íà, ïóñòü ñ÷è­òà­åò­ñÿ, ÷òî íè÷å­ãî íå áûëî, ïóñòü âíîâü ïîëó­÷àò âîè­íû îðó­æèå, êîòî­ðîå îíè ñëî­æè­ëè ñîãëàñ­íî äîãî­âî­ðó, âíîâü âîé­äóò â ñâîé ëàãåðü, ïóñòü ïîëó­÷àò íàçàä âñå, ÷òî áûëî ó íèõ íàêà­íóíå ïåðå­ãî­âî­ðîâ. È âîò òîãäà ïóñ­êàé èçáè­ðà­þò âîé­íó è ðåøè­òåëü­íûå äåé­ñò­âèÿ, òîãäà ïóñ­êàé îòâåð­ãà­þò äîãî­âî­ðû è ìèð! (5) Íà÷­íåì æå âîé­íó â òîì ïîëî­æå­íüå è íà òåõ ìåñòàõ, ãäå áûëè è ìû è âû äî ïðåä­ëî­æå­íèÿ ìèðà, è òîãäà íå ïðè­äåò­ñÿ ðèì­ñêî­ìó íàðî­äó âìå­íÿòü â âèíó êîí­ñó­ëàì èõ îáå­ùà­íèÿ, à íàì ðèì­ñêî­ìó íàðî­äó — åãî âåðî­ëîì­ñòâî. (6) Íåóæå­ëè è òóò, êàê âñå­ãäà, âû îòû­ùå­òå ïîâîä, ïîòåð­ïåâ ïîðà­æå­íèå, íå ñîáëþäàòü äîãî­âî­ðà? Ïîð­ñåíå âû äàëè çàëîæ­íè­êîâ — è óâå­ëè èõ òàé­êîì îáðàò­íî38, (7) ó ãàë­ëîâ çîëî­òîì âûêó­ïè­ëè ãîñóäàð­ñòâî — è ïðè ïåðå­äà­÷å çîëîòà èõ óìåðò­âè­ëè39, ñ íàìè çàêëþ­÷è­ëè ìèð, ÷òîá âîç­âðà­òèòü ïëåí­íûå ëåãè­î­íû, è ýòîò ìèð ñ.417 ñ÷è­òà­å­òå íåäåé­ñò­âè­òåëü­íûì. Íî îáìàí âû âñå­ãäà ïðè­êðû­âà­å­òå âèäè­ìî­ñòüþ êàêîé-òî çàêîí­íî­ñòè40. (8) Òàê ÷òî æå? Ðèì­ñêèé íàðîä íå îäîá­ðÿ­åò ñïà­ñå­íèÿ åãî ëåãè­î­íîâ öåíîþ ïîçîð­íî­ãî ìèðà? Òîãäà ïóñòü îòðèíåò ìèð è âåðíåò ïîáåäè­òå­ëþ çàõâà­÷åí­íûå èì ëåãè­î­íû! Âîò ÷åãî òðå­áó­þò è ÷åñòü, è äîãî­âî­ðû, è îáðÿäû ôåöè­à­ëîâ. (9) À òû, Àâë Êîð­íå­ëèé, ïîëó­÷èâ ïî äîãî­âî­ðó òî, ÷åãî äîáè­âàë­ñÿ, — ñòîëü­êèõ ãðàæ­äàí öåëû­ìè è íåâðåäè­ìû­ìè — è ëèøèâ ìåíÿ ìèðà, ðàäè êîòî­ðî­ãî ÿ èõ îòïó­ñòèë, òû âìå­ñòå ñ ôåöè­à­ëà­ìè ñìå­åøü íàçû­âàòü ýòî ïðà­âîì íàðî­äîâ?!

(10) Íåò, ÿ íå ïðè­íè­ìàþ âàøó ïðè­òâîð­íóþ âûäà­÷ó è âûäà­÷åé åå íå ïðè­çíàþ. ß íå ïðå­ïÿò­ñò­âóþ ýòèì ëþäÿì âîç­âðà­ùàòü­ñÿ ê ñâî­èì ñîãðàæ­äà­íàì, êîòî­ðûå ïî-ïðåæ­íå­ìó ñâÿ­çà­íû äàí­íûì íàì çà íèõ ðó÷à­òåëü­ñò­âîì è êîòî­ðûå ïðî­ãíå­âà­ëè, ñìå­ÿñü íàä âîëåé áîãîâ, ñàìè íåáå­ñà! (11) ×òî æ, íà÷è­íàé­òå âîé­íó, ðàç óæ Ñïó­ðèé Ïîñòó­ìèé óäà­ðèë ñåé­÷àñ êîëå­íîì ïîñëà-ôåöè­à­ëà. Òàê áîãè è ïîâå­ðÿò, ÷òî Ïîñòó­ìèé ñàì­íèò­ñêèé, à íå ðèì­ñêèé ãðàæ­äà­íèí, ÷òî ðèì­ñêèé ïîñîë îñêîðá­ëåí ñàì­íè­òîì, à ïîòî­ìó, äåñêàòü, âîé­íà ïðî­òèâ íàñ ñäå­ëà­ëàñü ñïðà­âåä­ëè­âîé. (12) È íå ñòûä­íî òåáå âûñòàâ­ëÿòü íà âñå­îá­ùåå îáî­çðå­íèå òàêîå íàä­ðó­ãà­òåëü­ñòâî íàä áëà­ãî­÷å­ñòè­åì? (13) Ñòó­ïàé, ëèê­òîð, ñíè­ìè ïóòû ñ ðèì­ëÿí. Íå äåð­æó íèêî­ãî, ïóñòü óõî­äÿò, êîãäà ïîæå­ëà­þò».

È îíè âîç­âðà­òè­ëèñü íåâðåäè­ìû èç-ïîä Êàâ­äèÿ â ðèì­ñêèé ëàãåðü, íàâåð­íÿ­êà îñâî­áî­äèâ ñåáÿ, à ìîæåò áûòü, è ãîñóäàð­ñòâî îò êëÿò­âåí­íûõ îáå­ùà­íèé.

11. Tum Pon­tius «Nec ego is­tam de­di­tio­nem ac­ci­piam» in­quit, «nec Sam­ni­tes ra­tam ha­be­bunt. [2] Quin tu, Spu­ri Pos­tu­mi, si deos es­se cen­ses, aut om­nia in­ri­ta fa­cis aut pac­to stas? Sam­ni­ti po­pu­lo om­nes quos in po­tes­ta­te ha­buit aut pro iis pax de­be­tur. [3] Sed quid ego te ap­pel­lo, qui te cap­tum vic­to­ri cum qua po­tes fi­de res­ti­tuis? Po­pu­lum Ro­ma­num ap­pel­lo; quem si spon­sio­nis ad fur­cu­las Cau­di­nas fac­tae pae­ni­tet, res­ti­tuat le­gio­nes intra sal­tum quo saep­tae fue­runt. [4] Ne­mo quem­quam de­ce­pe­rit; om­nia pro in­fec­to sint; re­ci­piant ar­ma, quae per pac­tio­nem tra­di­de­runt; re­deant in castra sua; quid­quid pri­die ha­bue­runt quam in con­lo­qui­um est ven­tum ha­beant: tum bel­lum et for­tia con­si­lia pla­ceant, tum spon­sio et pax re­pu­die­tur. [5] Ea for­tu­na, iis lo­cis, quae an­te pa­cis men­tio­nem ha­bui­mus, ge­ra­mus bel­lum, nec po­pu­lus Ro­ma­nus con­su­lum spon­sio­nem nec nos fi­dem po­pu­li Ro­ma­ni ac­cu­se­mus. [6] Nun­quam­ne cau­sa de­fiet cur vic­ti pac­to non ste­tis? Ob­si­des Por­sin­nae de­dis­tis: fur­to eos sub­du­xis­tis; auro ci­vi­ta­tem a Gal­lis re­de­mis­tis: in­ter ac­ci­pien­dum aurum cae­si sunt; [7] pa­cem no­bis­cum pe­pi­gis­tis, ut le­gio­nes vo­bis cap­tas res­ti­tue­re­mus: eam pa­cem in­ri­tam fa­ci­tis. Et sem­per ali­quam frau­di spe­ciem iuris im­po­ni­tis. [8] Non pro­bat po­pu­lus Ro­ma­nus ig­no­mi­nio­sa pa­ce le­gio­nes ser­va­tas? Pa­cem si­bi ha­beat, le­gio­nes cap­tas vic­to­ri res­ti­tuat; hoc fi­de, hoc foe­de­ri­bus, hoc fe­tia­li­bus cae­ri­mo­niis dig­num erat. [9] Ut qui­dem tu quod pe­tis­ti per pac­tio­nem ha­beas, tot ci­ves in­co­lu­mes, ego pa­cem quam hos ti­bi re­mit­ten­do pac­tus sum non ha­beam, hoc tu, A. Cor­ne­li, hoc vos, fe­tia­les, iuris gen­ti­bus di­ci­tis?

[10] Ego ve­ro is­tos quos de­di si­mu­la­tis nec ac­ci­pio nec de­di ar­bit­ror, nec mo­ror quo mi­nus in ci­vi­ta­tem ob­li­ga­tam spon­sio­ne com­mis­sa ira­tis om­ni­bus dis, quo­rum elu­di­tur nu­men, re­deant. [11] Ge­ri­te bel­lum, quan­do Sp. Pos­tu­mius mo­do le­ga­tum ge­nu per­cu­lit. Ita di cre­dent Sam­ni­tem ci­vem Pos­tu­mium, non ci­vem Ro­ma­num es­se, et a Sam­ni­te le­ga­tum Ro­ma­num vio­la­tum: eo vo­bis ius­tum in nos fac­tum es­se bel­lum. [12] Haec lu­dib­ria re­li­gio­num non pu­de­re in lu­cem pro­fer­re et vix pue­ris dig­nas am­ba­ges se­nes ac con­su­la­res fal­len­dae fi­dei ex­qui­re­re! [13] I, lic­tor, de­me vincla Ro­ma­nis; mo­ra­tus sit ne­mo, quo mi­nus ubi vi­sum fue­rit abeant». Et il­li qui­dem, for­si­tan et pub­li­ca, sua cer­te li­be­ra­ta fi­de ab Cau­dio in castra Ro­ma­na in­vio­la­ti re­die­runt.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 38Èìå­åò­ñÿ â âèäó áåã­ñòâî Êëå­ëèè. Ñì.: II, 13, 6—11.
  • 39Ñð.: V, 48—49.
  • 40Çäåñü Ëèâèé, óñòà­ìè âðà­ãà ðèì­ëÿí, óêà­çû­âà­åò íà îäíó èç õàðàê­òåð­íûõ ÷åðò ðèì­ñêîé äèïëî­ìà­òèè.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364000912 1364000913 1364000914