Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà IX, ãë. 13

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1926.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

13. (1) Ãîòî­âÿñü ê ñðà­æå­íèþ, êîí­ñóë Ïóá­ëè­ëèé ðåøèë ñïåð­âà îáðà­òèòü­ñÿ ñ ðå÷üþ ê âîè­íàì è îòäàë ïðè­êàç ñîçû­âàòü ñõîä­êó.  ìãíî­âå­íèå îêà âñå ñáå­æà­ëèñü ê êîí­ñóëü­ñêî­ìó øàò­ðó, íî çà ãðîì­êè­ìè òðå­áî­âà­íüÿ­ìè áèò­âû íåëü­çÿ áûëî äàæå ðàñ­ñëû­øàòü îáî­ä­ðÿ­þ­ùèõ ñëîâ ïîë­êî­âî­ä­öà: (2) âåäü êàæ­äî­ãî çâà­ëà â áîé ïàìÿòü î ïåðå­æè­òîì óíè­æå­íüè. È âîò ðèì­ëÿíå èäóò â áîé, òîðî­ïÿ çíà­ìå­íîñ­öåâ44, à ÷òîá íå áûëî çàäåðæ­êè, êîãäà, ñîé­äÿñü ñ âðà­ãîì, äîëæ­íû áóäóò áðî­ñèòü äðî­òè­êè è óæå ïîñëå áðàòü­ñÿ çà ìå÷è, îíè, áóä­òî ïî óñëîâ­íî­ìó çíà­êó, ðàçîì ïóñ­êà­þò äðî­òè­êè è, îáíà­æèâ ìå÷è, áåãîì êèäà­þò­ñÿ íà íåïðè­ÿ­òå­ëÿ. (3) È íå áûëî çäåñü íàäîá­íî­ñòè â âîåí­íîì èñêóñ­ñòâå ñ åãî óìå­íè­åì ðàñ­ïî­ëà­ãàòü ðÿäû è ðåçåð­âû, âñå çäåñü ñäå­ëà­ëà ÿðîñòü âîè­íîâ, áðî­ñèâ­øèõ­ñÿ âïå­ðåä, êàê îäåð­æè­ìûå. (4) Âðàã áûë íå òîëü­êî ðàñ­ñå­ÿí, äàæå â ñîá­ñò­âåí­íîì ëàãå­ðå ñàì­íè­òû íå ïîñìå­ëè çàêðå­ïèòü­ñÿ è âðàñ­ñûï­íóþ áåæà­ëè â Àïó­ëèþ. Âïðî­÷åì, ê Ëóöå­ðèè îíè ïðè­áû­ëè, ñíî­âà ñîáðàâ­øèñü ïîä ñâîè çíà­ìå­íà. (5) ßðîñòü, ñ êîòî­ðîé ðèì­ëÿíå ïðî­ðâà­ëèñü ñêâîçü ãóùó âðà­ãà, áðî­ñè­ëà èõ çàòåì íà ëàãåðü, òàì ó÷è­íè­ëèñü ðåç­íÿ è êðî­âî­ïðî­ëè­òèå åùå ñòðàø­íåå, ÷åì â ñðà­æå­íèè, è â íåèñòîâ­ñòâå âîè­íû óíè­÷òî­æè­ëè áîëü­øóþ ÷àñòü äîáû­÷è.

(6) Äðó­ãîå âîé­ñêî, ñ êîí­ñó­ëîì Ïàïè­ðè­åì, ïðî­äâè­íó­ëîñü ïî ïîáå­ðå­æüþ äî Àðï45, íèãäå íå âñòðå­÷àÿ âðàæ­äåá­íî­ñòè, ÷åìó ïðè­÷è­íîé â áîëü­øåé ìåðå áûëè îáèäû îò ñàì­íè­òîâ è íåíà­âèñòü ê íèì, ÷åì êàêîå-òî áëà­ãî­äå­ÿ­íèå ðèì­ñêî­ãî íàðî­äà. (7) Ðàâ­íèí­íûå ïðè­áðåæ­íûå îáëà­ñòè â òå âðå­ìå­íà ïîñòî­ÿí­íî ðàçî­ðÿ­ëèñü ñàì­íè­òà­ìè, æèòå­ëÿ­ìè ãîð­íûõ ñåëå­íèé, êîòî­ðûå, êàê è ïîäî­áà­åò äèêèì ãîð­öàì, ïðå­çè­ðà­ëè áîëåå êðîò­êèé íðàâ çåì­ëåäåëü­öåâ, ñõî­æèé, êàê âîäèò­ñÿ, ñ ïðè­ðî­äîé èõ êðàÿ. (8) Îñòà­âàé­ñÿ ýòà îáëàñòü âåð­íà ñàì­íè­òàì, ðèì­ñêîå âîé­ñêî ëèáî íå äîáðà­ëîñü áû äî Àðï, ëèáî, îòðå­çàí­íîå îò ïîä­âî­çà ïðî­äî­âîëü­ñò­âèÿ, ïîãèá­ëî áû ïî äîðî­ãå, ãäå íåò íèêà­êèõ èñòî÷­íè­êîâ ïðî­ïè­òà­íèÿ. (9) Íî è òàê, êîãäà îíè äîáðà­ëèñü äî Ëóöå­ðèè, ãîëîä ñòàë îäè­íà­êî­âûì ìó÷å­íè­åì äëÿ ñ.419 îñà­æäåí­íûõ è îñà­æäàâ­øèõ. Ðèì­ëÿíå âñå ïîëó­÷à­ëè èç Àðï, íî ýòî­ãî áûëî òàê ìàëî, ÷òî ïðî­äî­âîëü­ñò­âèå äëÿ ñòðà­æè, äîçî­ðîâ è âîè­íîâ, çàíÿ­òûõ çåì­ëÿ­íû­ìè ðàáîòà­ìè, âñàä­íè­êè äîñòàâ­ëÿ­ëè èç Àðï â ëàãåðü â êîæà­íûõ ìåøî÷­êàõ, (10) à ïîðîé, íàòêíóâ­øèñü íà íåïðè­ÿ­òå­ëÿ, îíè äîëæ­íû áûëè ñáðà­ñû­âàòü ïðî­äî­âîëü­ñò­âèå ñ êîíåé è ïðè­íè­ìàòü áîé. Äî ïðè­õî­äà âòî­ðî­ãî êîí­ñó­ëà ñ ïîáåäî­íîñ­íûì âîé­ñêîì îñà­æäåí­íûì äîñòà­âè­ëè ñ ñàì­íèò­ñêèõ ãîð ïðî­ïè­òà­íèå, à âíóòðü ãîðî­äà âïó­ñòè­ëè ïîä­êðåï­ëå­íèå. (11) Ïðè­õîä Ïóá­ëè­ëèÿ åùå áîëü­øå ñòåñ­íèë ïðî­òèâ­íè­êà, âåäü îí îñòà­âèë îñà­äó íà ñîòî­âà­ðè­ùà, à ñàì ðàçú­åç­æàë ïî ïîëÿì, òåì ñàìûì íà÷è­ñòî ëèøèâ âðà­ãà âîç­ìîæ­íî­ñòè äîáû­âàòü ïðî­äî­âîëü­ñò­âèå. (12) Òîãäà ñàì­íè­òû, íå íàäå­ÿñü, ÷òî îñà­æäåí­íûå ñìî­ãóò è äàëü­øå òåð­ïåòü ãîëîä, ïðè­íóæ­äå­íû áûëè ñòÿ­íóòü îòî­âñþäó ñâîè ñèëû è âûé­òè ïðî­òèâ Ïàïè­ðèÿ.

13. Ad­ver­sus quos Pub­li­lius con­sul cum di­mi­ca­tu­rus es­set, pri­us ad­lo­quen­dos mi­li­tes ra­tus con­tio­nem ad­vo­ca­ri ius­sit. Ce­te­rum si­cut in­gen­ti alac­ri­ta­te ad prae­to­rium con­cur­sum est, ita prae cla­mo­re pos­cen­tium pug­nam nul­la ad­hor­ta­tio im­pe­ra­to­ris audi­ta est: [2] suus cui­que ani­mus me­mor ig­no­mi­niae ad­hor­ta­tor ade­rat. Va­dunt igi­tur in proe­lium ur­gen­tes sig­ni­fe­ros, et ne mo­ra in con­cur­su pi­lis emit­ten­dis strin­gen­dis­que in­de gla­diis es­set, pi­la ve­lut da­to ad id sig­no abi­ciunt stric­tis­que gla­diis cur­su in hos­tem fe­run­tur. [3] Ni­hil il­lic im­pe­ra­to­riae ar­tis or­di­ni­bus aut sub­si­diis lo­can­dis fuit: om­nia ira mi­li­ta­ris pro­pe ve­sa­no im­pe­tu egit. [4] Ita­que non fu­si mo­do hos­tes sunt, sed ne castris qui­dem suis fu­gam im­pe­di­re ausi Apu­liam dis­si­pa­ti pe­tie­re; Lu­ce­riam ta­men coac­to rur­sus in unum ag­mi­ne est per­ven­tum. [5] Ro­ma­nos ira eadem quae per me­diam aciem hos­tium tu­le­rat et in castra per­tu­lit. Ibi plus quam in acie san­gui­nis ac cae­dis fac­tum prae­dae­que pars maior ira cor­rup­ta.

[6] Exer­ci­tus al­ter cum Pa­pi­rio con­su­le lo­cis ma­ri­ti­mis per­ve­ne­rat Ar­pos per om­nia pa­ca­ta Sam­ni­tium ma­gis iniu­riis et odio quam be­ne­fi­cio ul­lo po­pu­li Ro­ma­ni; [7] nam Sam­ni­tes, ea tem­pes­ta­te in mon­ti­bus vi­ca­tim ha­bi­tan­tes, cam­pestria et ma­ri­ti­ma lo­ca con­tempto cul­to­rum mol­lio­re at­que, ut eve­nit fe­re, lo­cis si­mi­li ge­ne­re ip­si mon­ta­ni at­que ag­res­tes de­po­pu­la­ban­tur. [8] Quae re­gio si fi­da Sam­ni­ti­bus fuis­set, aut per­ve­ni­re Ar­pos exer­ci­tus Ro­ma­nus ne­quis­set, aut in­te­riec­ta pe­nu­ria re­rum om­nium exclu­sos a com­mea­ti­bus ab­sumpsis­set. [9] Tum quo­que pro­fec­tos in­de ad Lu­ce­riam, iux­ta ob­si­den­tes ob­ses­sos­que, ino­pia ve­xa­vit. Om­nia ab Ar­pis Ro­ma­nis sup­pe­di­ta­ban­tur, ce­te­rum adeo exi­gue ut mi­li­ti oc­cu­pa­to sta­tio­ni­bus vi­gi­liis­que et ope­re eques fol­li­cu­lis in castra ab Ar­pis fru­men­tum ve­he­ret, [10] in­ter­dum oc­cur­su hos­tium co­ge­re­tur abiec­to ex equo fru­men­to pug­na­re. Ob­ses­sis pri­us­quam al­ter con­sul vic­to­re exer­ci­tu ad­ve­nit, et com­mea­tus ex mon­ti­bus Sam­ni­tium in­vec­ti erant et auxi­lia intro­mis­sa. [11] Ar­tio­ra om­nia ad­ven­tus Pub­li­li fe­cit, qui ob­si­dio­ne de­le­ga­ta in cu­ram col­le­gae va­cuus per ag­ros cuncta in­fes­ta com­mea­ti­bus hos­tium fe­ce­rat. [12] Ita­que cum spes nul­la es­set diu­tius ob­ses­sos ino­piam la­tu­ros, coac­ti Sam­ni­tes, qui ad Lu­ce­riam castra ha­be­bant, un­di­que contrac­tis vi­ri­bus sig­na cum Pa­pi­rio con­fer­re.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 44Ñð.: III, 27, 8.
  • 45Ãîðîä â Àïó­ëèè.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364000914 1364000915 1364000916