Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà IX, ãë. 15

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1926.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

15. (1) Ðàñ­ïó­ñòèâ ñõîä­êó, äåð­æà­ëè ñîâåò: âñåì ëè âìå­ñòå îñà­æäàòü Ëóöå­ðèþ, èëè æå îäíî­ìó âîé­ñêó ñ îäíèì èç âîæäåé ïîòðå­âî­æèòü îêðåñò­íûõ àïó­ëèé­öåâ — íàðîä, ÷üè íàìå­ðå­íèÿ áûëè íåÿñ­íû. (2) Êîí­ñóë Ïóá­ëè­ëèé îòïðà­âèë­ñÿ ñ âîé­ñêîì, ÷òîáû îáîé­òè Àïó­ëèþ, è çà îäèí ïîõîä ìíî­ãî íàðî­äîâ ïîêî­ðèë îí ñèëîþ èëè ïðè­íÿë â ñîþç­íè­êè è ñîþç ñ íèìè ñêðå­ïèë äîãî­âî­ðîì. (3) È ó Ïàïè­ðèÿ, îñòàâ­øå­ãî­ñÿ äëÿ îñà­äû Ëóöå­ðèè, âñêî­ðå âñå âûøëî òàê, êàê îí è ðàñ­ñ÷è­òû­âàë. Âåäü êîãäà âñå ïóòè äëÿ ïîä­âî­çà ïðî­äî­âîëü­ñò­âèÿ èç Ñàì­íèÿ îêà­çà­ëèñü ïåðå­êðû­òû, ãîëîä âûíóäèë ñàì­íèò­ñêèé îòðÿä, îõðà­íÿâ­øèé Ëóöå­ðèþ, îòïðà­âèòü ê ðèì­ñêî­ìó êîí­ñó­ëó ïîñëîâ ñ ïðåä­ëî­æå­íè­åì ïîëó­÷èòü íàçàä âñàä­íè­êîâ, áûâ­øèõ ïðè­÷è­íîé âîé­íû, è ñíÿòü îñà­äó. (4) Ïàïè­ðèé îòâå­òèë èì ïðè­ìåð­íî òàê: íàäî áû ñïðî­ñèòü ó Ïîí­òèÿ, ñûíà Ãåðåí­íèÿ, ïî ìèëî­ñòè êîòî­ðî­ãî ðèì­ëÿíå ïðî­øëè ïîä ÿðìîì, ÷òî́, ïî åãî ìíå­íèþ, äîëæ­íû ïðå­òåð­ïåòü ïîáåæ­äåí­íûå; (5) à âïðî­÷åì, êîëü ñêî­ðî îíè ïðåä­ïî­÷ëè, ÷òîáû âðà­ãè, à íå îíè ñàìè óñòà­íî­âè­ëè ñïðà­âåä­ëè­âóþ ìåðó íàêà­çà­íèÿ, òî ïóñòü îáú­ÿâÿò â Ëóöå­ðèè, ÷òîáû îðó­æèå, îáîç, ñêîò, âñåõ ìèð­íûõ æèòå­ëåé îñòà­âè­ëè â ñòå­íàõ ãîðî­äà, (6) à âîè­íîâ îí íàìå­ðåí â îäíèõ òóíè­êàõ ïðî­ãíàòü ïîä ÿðìîì, ëèøü â îòìåñò­êó çà îñêîðá­ëå­íèå, íî íå äëÿ òîãî, ÷òîáû ïðè­÷è­íèòü íîâîå. (7) Âñå óñëî­âèÿ áûëè ïðè­íÿ­òû, è ñåìü òûñÿ÷ âîè­íîâ ïðî­ãíà­ëè ïîä ÿðìîì; â Ëóöå­ðèè âçÿ­ëè îãðîì­íóþ äîáû­÷ó, ïðè­÷åì ïîëó­÷è­ëè íàçàä è âñå çíà­ìå­íà, è âñå îðó­æèå, îòíÿ­òîå ïîä Êàâ­äè­åì, è âåð­íó­ëè äîìîé — à ýòî áûëî ñàìîé áîëü­øîé ðàäî­ñòüþ — âñàä­íè­êîâ, êîòî­ðûå êàê çàëîæ­íè­êè ìèðà áûëè îòäà­íû ñàì­íè­òà­ìè ïîä ñòðà­æó â Ëóöå­ðèþ.

ñ.421 (8) Åäâà ëè áûëà ó ðèì­ñêî­ãî íàðî­äà äðó­ãàÿ ïîáåäà, áîëåå ïðî­ñëàâ­ëåí­íàÿ âíå­çàï­íîé âî âñåì ïåðå­ìå­íîþ, îñî­áåí­íî åñëè è âïðÿìü, êàê ãîâî­ðèò­ñÿ â èíûõ ëåòî­ïè­ñÿõ, è ñàì Ïîí­òèé, ñûí Ãåðåí­íèÿ, ñàì­íèò­ñêèé ïîë­êî­âî­äåö, áûë âî èñêóï­ëå­íèå ïîçî­ðà êîí­ñó­ëîâ âìå­ñòå ñî âñå­ìè òîæå îòïðàâ­ëåí ïîä ÿðìî. (9) Âïðî­÷åì, ñäàë­ñÿ ëè íåïðè­ÿ­òåëü­ñêèé âîæäü â ïëåí è ïðî­øåë ëè îí ïîä ÿðìîì, òî÷­íî íå èçâåñò­íî, è ýòî ìåíÿ íå óäèâ­ëÿ­åò. Êóäà óäè­âè­òåëü­íåé ñîìíå­íèÿ â òîì, áûë ëè ïîä Êàâ­äè­åì, à ïîòîì ó Ëóöå­ðèè äèê­òà­òîð Ëóöèé Êîð­íå­ëèé50 ñ íà÷àëü­íè­êîì êîí­íè­öû Ëóöè­åì Ïàïè­ðè­åì Êóð­ñî­ðîì (10) è êàê åäèí­ñò­âåí­íûé ìñòè­òåëü çà ïîçîð ðèì­ëÿí ñïðà­âèë ëè îí çàòåì òðè­óìô, â òî âðå­ìÿ, áûòü ìîæåò, ñàìûé ñëàâ­íûé ïîñëå òðè­óì­ôà Ôóðèÿ Êàìèë­ëà51 èëè æå ÷åñòü ýòî­ãî ïîäâè­ãà ïðè­íàä­ëå­æèò êîí­ñó­ëàì è ãëàâ­íûì îáðà­çîì Ïàïè­ðèþ. (11) Ê ýòîé ïóòà­íè­öå ïðè­áà­âè­ëàñü äðó­ãàÿ: òî ëè ýòî Ïàïè­ðèé Êóð­ñîð íà áëè­æàé­øèõ âûáî­ðàõ â òðå­òèé ðàç ñòàë êîí­ñó­ëîì (âìå­ñòå ñî âòî­ðè÷­íî èçáðàí­íûì íà ýòó äîëæ­íîñòü Êâèí­òîì Àâëè­åì Öåððå­òè­íîì[1]), ñîõðà­íèâ çà ñîáîþ äîëæ­íîñòü êàê íàãðà­äó çà âîåí­íûå óñïå­õè â Ëóöå­ðèè, òî ëè òî áûë Ëóöèé Ïàïè­ðèé Ìóãèë­ëàí, è ïðî­èçî­øëà ïóòà­íè­öà â ïðî­çâè­ùàõ.

15. Di­mis­sa con­tio­ne con­si­lium ha­bi­tum om­ni­bus­ne co­piis Lu­ce­riam pre­me­rent an al­te­ro exer­ci­tu et du­ce Apu­li cir­ca, gens du­biae ad id vo­lun­ta­tis, tempta­ren­tur. [2] Pub­li­lius con­sul ad pe­rag­ran­dam pro­fec­tus Apu­liam ali­quot ex­pe­di­tio­ne una po­pu­los aut vi su­be­git aut con­di­cio­ni­bus in so­cie­ta­tem ac­ce­pit. [3] Pa­pi­rio quo­que, qui ob­ses­sor Lu­ce­riae res­ti­te­rat, bre­vi ad spem even­tus res­pon­dit. Nam in­ses­sis om­ni­bus viis per quas com­mea­tus ex Sam­nio sub­ve­he­ban­tur, fa­me do­mi­ti Sam­ni­tes qui Lu­ce­riae in prae­si­dio erant le­ga­tos mi­se­re ad con­su­lem Ro­ma­num, ut re­cep­tis equi­ti­bus qui cau­sa bel­li es­sent ab­sis­te­ret ob­si­dio­ne. [4] Iis Pa­pi­rius ita res­pon­dit: de­buis­se eos Pon­tium He­ren­ni fi­lium, quo auc­to­re Ro­ma­nos sub iugum mi­sis­sent, con­su­le­re quid vic­tis pa­tien­dum cen­se­ret; [5] ce­te­rum quo­niam ab hos­ti­bus in se aequa sta­tui quam in se ip­si fer­re ma­lue­rint, nun­tia­re Lu­ce­riam ius­sit, ar­ma sar­ci­nas iumen­ta mul­ti­tu­di­nem om­nem im­bel­lem intra moe­nia re­lin­que­rent; [6] mi­li­tem se cum sin­gu­lis ves­ti­men­tis sub iugum mis­su­rum, ul­cis­cen­tem in­la­tam, non no­vam in­fe­ren­tem ig­no­mi­niam. [7] Ni­hil re­cu­sa­tum. Sep­tem mi­lia mi­li­tum sub iugum mis­sa, prae­da­que in­gens Lu­ce­riae cap­ta re­cep­tis om­ni­bus sig­nis ar­mis­que quae ad Cau­dium amis­sa erant, et quod om­nia su­pe­ra­bat gau­dia, equi­ti­bus re­ci­pe­ra­tis quos pig­no­ra pa­cis cus­to­dien­dos Lu­ce­riam Sam­ni­tes de­de­rant. [8] Haud fer­me alia mu­ta­tio­ne su­bi­ta re­rum cla­rior vic­to­ria po­pu­li Ro­ma­ni est, si qui­dem etiam, quod qui­bus­dam in an­na­li­bus in­ve­nio, Pon­tius He­ren­ni fi­lius, Sam­ni­tium im­pe­ra­tor, ut ex­pia­ret con­su­lum ig­no­mi­niam, sub iugum cum ce­te­ris est mis­sus.

[9] Ce­te­rum id mi­nus mi­ror obscu­rum es­se de hos­tium du­ce de­di­to mis­so­que; id ma­gis mi­ra­bi­le est am­bi­gi, Lu­cius­ne Cor­ne­lius dic­ta­tor cum L. Pa­pi­rio Cur­so­re ma­gistro equi­tum eas res ad Cau­dium at­que in­de Lu­ce­riam ges­se­rit [10] ul­tor­que uni­cus Ro­ma­nae ig­no­mi­niae haud sciam an ius­tis­si­mo tri­um­pho ad eam aeta­tem se­cun­dum Fu­rium Ca­mil­lum tri­um­pha­ve­rit, an con­su­lum — Pa­pi­ri­que prae­ci­puum — id de­cus sit. [11] Se­qui­tur hunc er­ro­rem ali­us er­ror, Cur­sor­ne Pa­pi­rius pro­xi­mis co­mi­tiis cum Q. Aulio Cer­re­ta­no ite­rum ob rem be­ne ges­tam Lu­ce­riae con­ti­nua­to ma­gistra­tu con­sul ter­tium crea­tus sit an L. Pa­pi­rius Mu­gil­la­nus et in cog­no­mi­ne er­ra­tum sit.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 50Ìîæåò áûòü, èìåí­íî ê Ëóöèþ Êîð­íå­ëèþ îòíî­ñèò­ñÿ ñîõðà­íåí­íàÿ Àâëîì Ãåë­ëè­åì (I, 25, 6) ôðà­çà Êâàä­ðè­ãà­ðèÿ: «Ãàé Ïîí­òèé Ñàì­íèò ïîïðî­ñèë ó ðèì­ñêî­ãî äèê­òà­òî­ðà øåñòü ÷àñîâ äëÿ ïåðå­äûø­êè».
  • 51Ñì.: V, 49, 7.
  • ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß ÐÅÄÀÊÖÈÈ ÑÀÉÒÀ

  • [1]Â îðè­ãè­íà­ëå Cer­re­ta­no — «Öåððå­òà­íîì». (Ïðèì. ðåä. ñàé­òà).
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364000916 1364000917 1364000918