Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà IX, ãë. 22

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1926.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

22. (1) Êîãäà ýòîò ãîä [315 ã.] çàâåð­øèë­ñÿ, âåäå­íèå âîé­íû ïåðå­øëî ê äèê­òà­òî­ðó Êâèí­òó Ôàáèþ; íîâûå êîí­ñó­ëû84 îñòà­ëèñü, êàê è ïðåäû­äó­ùèå, â ñàìîì Ðèìå, à Ôàáèé, ÷òîáû ïðè­íÿòü îò Ýìè­ëèÿ âîé­ñêî, ïðè­áûë ñ ïîä­êðåï­ëå­íè­åì ïîä Ñàòè­êó­ëó. (2) Òåì âðå­ìå­íåì è ñàì­íè­òû ïåðå­ñòà­ëè îñà­æäàòü Ïëè­ñòè­êó, à âìå­ñòî ýòî­ãî âûçâà­ëè èç äîìó íîâûå âîé­ñêà è, ïîëà­ãà­ÿñü íà ñâîþ ìíî­ãî­÷èñ­ëåí­íîñòü, âíîâü ñòà­ëè ëàãå­ðåì íà ïðåæ­íåì ìåñòå; äëÿ îòâëå­÷å­íèÿ ðèì­ëÿí îò îñà­äû îíè ïûòà­ëèñü âòÿ­ãè­âàòü èõ â ðàç­íî­ãî ðîäà ñòû÷­êè. (3) Îäíà­êî äèê­òà­òîð åùå áîëü­øå ñîñðå­äîòî­÷èë óñè­ëèÿ íà îñà­äå âðà­æå­ñêèõ ñòåí, âèäÿ öåëü âîé­íû âî âçÿ­òèè ãîðî­äà è ïî÷òè íå ïðè­íè­ìàÿ ïðå­äî­ñòî­ðîæ­íî­ñòåé ïðî­òèâ ñàì­íè­òîâ: îí òîëü­êî ðàñ­ñòà­âèë äîçî­ðû, ÷òîáû ëàãåðü íå ïîä­âåðã­ñÿ íåîæè­äàí­íî­ìó íàïà­äå­íèþ. (4) Ýòî ïðè­áà­âè­ëî ñàì­íè­òàì äåð­çî­ñòè, è îíè ñòà­ëè òî è äåëî ïîäú­åç­æàòü ê âàëó, íå äàâàÿ ðèì­ëÿ­íàì ïîêîÿ.

Îäíà­æäû, êîãäà âðàã áûë ïî÷òè ó âîðîò ëàãå­ðÿ, íà÷àëü­íèê êîí­íè­öû Êâèíò Àâëèé Öåððå­òàí áåç âåäî­ìà äèê­òà­òî­ðà â áåøå­íîì ðûâ­êå ñî âñåþ ñâî­åþ êîí­íè­öåé âûñêî­÷èë èç ëàãå­ðÿ è îòáðî­ñèë íåïðè­ÿ­òå­ëÿ ïðî÷ü. (5) È â ýòîé ñõâàò­êå, òàê ìàëî ïîõî­æåé íà óïîð­íîå ïðî­òè­âî­áîð­ñòâî, ñóäü­áà ÿâè­ëà ñâîå ìîãó­ùå­ñòâî: îáå ñòî­ðî­íû ïîíåñ­ëè òÿæ­êèå ïîòå­ðè, è îáà âîæäÿ íàøëè çäåñü ñâîþ ãèáåëü. (6) Ïîíà­÷à­ëó ñàì­íèò­ñêèé âîå­íà­÷àëü­íèê â äîñà­äå íà òî, ÷òî ðàç­áèò è îáðà­ùåí â áåã­ñòâî â òîì ñàìîì ìåñòå, ãäå òîëü­êî ÷òî òàê äåðç­êî ãàð­öå­âàë, ñóìåë óãî­âî­ðà­ìè è îáîä­ðå­íè­åì ñíî­âà ïîâå­ñòè ñâî­èõ â áîé; (7) ðèì­ñêî­ìó íà÷àëü­íè­êó êîí­íè­öû ëåã­êî áûëî çàìå­òèòü åãî ñðå­äè âîè­íîâ, êîòî­ðûõ îí çâàë â áîé, è, íàñòà­âèâ êîïüå, Êâèíò Àâëèé òàê ïðè­øïî­ðèë ñâî­åãî êîíÿ, ÷òî õâà­òè­ëî îäíî­ãî óäà­ðà, ÷òîáû òåëî âðà­ãà, áåç­äû­õàí­íîå, ïàëî íàçåìü. Âîïðå­êè îáûê­íî­âå­íèþ òîë­ïà âîè­íîâ íå ñòîëü­êî áûëà îáåñ­êó­ðà­æå­íà ãèáå­ëüþ ñâî­åãî ïðåä­âî­äè­òå­ëÿ, ñêîëü­êî îæå­ñòî­÷å­íà åþ: (8) âñå, êòî áûë ðÿäîì, ïóñòè­ëè ñâîè êîïüÿ â Àâëèÿ, âîðâàâ­øå­ãî­ñÿ ñãî­ðÿ­÷à â ñàìóþ ãóùó âðà­ãà. (9) Íî ÷åñòü îòìñòèòü çà ãèáåëü ñàì­íèò­ñêî­ãî ïðåä­âî­äè­òå­ëÿ ñóäü­áà äàðî­âà­ëà ïðåæ­äå âñå­ãî åãî áðà­òó: ýòî îí âíå ñåáÿ îò ãîðÿ è ÿðî­ñòè ñòà­ùèë ñ êîíÿ ïîáåäî­íîñ­íî­ãî íà÷àëü­íè­êà êîí­íè­öû è óìåðò­âèë åãî. È äàæå òåëî óáè­òî­ãî åäâà íå ïîïà­ëî â ðóêè ñàì­íè­òîâ, òàê êàê ïàë îí â ñàìîé ãóùå âðà­æå­ñêîé ñ.429 êîí­íè­öû. (10) Îäíà­êî ðèì­ëÿíå òîò­÷àñ ñïå­øè­ëèñü, âûíóäèâ ñàì­íè­òîâ ñäå­ëàòü òî æå ñàìîå, è íåîæè­äàí­íî âûñòðî­èâ­øè­å­ñÿ áîå­âûå ïîðÿä­êè íà÷à­ëè âîêðóã òåë âîæäåé ðóêî­ïàø­íóþ, â êîòî­ðîé ðèì­ëÿíå, êîíå÷­íî, îäåð­æà­ëè âåðõ, è, îòáèâ òåëî Àâëèÿ, ïîáåäè­òå­ëè âíåñ­ëè åãî â ëàãåðü, èñïû­òû­âàÿ ðàçîì è ãîðåñòü, è ãîð­äîñòü. (11) À ñàì­íè­òû, ïîòå­ðÿâ âîå­íà­÷àëü­íè­êà è èñïðî­áî­âàâ ñâîè ñèëû â êîí­íîì áîþ, îñòà­âè­ëè Ñàòè­êó­ëó, ïðè­çíà­âàÿ òåì ñàìûì, ÷òî ïîïûò­êè çàùè­òèòü åå òùåò­íû, è ñíî­âà ïðè­íÿ­ëèñü çà îñà­äó Ïëè­ñòè­êè, òàê ÷òî ÷åðåç íåñêîëü­êî äíåé Ñàòè­êó­ëà ïîñëå ñäà­÷è îêà­çà­ëàñü â ðóêàõ ðèì­ëÿí, à Ïëè­ñòè­êà — ïîñëå ïðè­ñòó­ïà — â ðóêàõ ñàì­íè­òîâ.

22. An­no cir­cu­mac­to bel­lum dein­ceps ab dic­ta­to­re Q. Fa­bio ges­tum est; con­su­les no­vi, si­cut su­pe­rio­res, Ro­mae man­se­runt; Fa­bius ad ac­ci­pien­dum ab Aemi­lio exer­ci­tum ad Sa­ti­cu­lam cum supple­men­to ve­nit. [2] Ne­que enim Sam­ni­tes ad Plis­ti­cam man­se­rant sed ac­ci­tis ab do­mo no­vis mi­li­ti­bus mul­ti­tu­di­ne fre­ti castra eodem quo an­tea lo­co po­sue­runt la­ces­sen­tes­que proe­lio Ro­ma­nos aver­te­re ab ob­si­dio­ne co­na­ban­tur. [3] Eo in­ten­tius dic­ta­tor in moe­nia hos­tium ver­sus id bel­lum tan­tum du­ce­re quod ur­bem op­pug­na­bat, se­cu­rior ab Sam­ni­ti­bus age­re sta­tio­ni­bus mo­do op­po­si­tis ne qua in castra vis fie­ret. [4] Eo fe­ro­cius ade­qui­ta­re Sam­ni­tes val­lo ne­que oti­um pa­ti. Et cum iam pro­pe in por­tis castro­rum es­set hos­tis, ni­hil con­sul­to dic­ta­to­re ma­gis­ter equi­tum Q. Auli­us Cer­re­ta­nus mag­no tu­mul­tu cum om­ni­bus tur­mis equi­tum evec­tus sum­mo­vit hos­tem. [5] Tum in mi­ni­me per­ti­na­ci ge­ne­re pug­nae sic for­tu­na exer­cuit opes ut in­sig­nes ut­rim­que cla­des et cla­ra ip­so­rum du­cum ede­ret fu­ne­ra. [6] Prior Sam­ni­tium im­pe­ra­tor, aeg­re pa­tiens quo tam fe­ro­ci­ter ade­qui­tas­set in­de se fun­di fu­ga­ri­que, oran­do hor­tan­do­que equi­tes proe­lium ite­ra­vit; [7] in quem in­sig­nem in­ter suos cien­tem pug­nam ma­gis­ter equi­tum Ro­ma­nus in­fes­ta cus­pi­de ita per­mi­sit equ­um ut uno ic­tu exa­ni­mem equo prae­ci­pi­ta­ret. Nec, ut fit, ad du­cis ca­sum per­cul­sa ma­gis quam in­ri­ta­ta est mul­ti­tu­do; [8] om­nes qui cir­ca erant in Auli­um te­me­re in­vec­tum per hos­tium tur­mas te­la co­nie­ce­runt; [9] frat­ri prae­ci­puum de­cus ul­ti Sam­ni­tium im­pe­ra­to­ris di de­de­runt. Is vic­to­rem det­rac­tum ex equo ma­gistrum equi­tum ple­nus mae­ro­ris at­que irae tru­ci­da­vit, nec mul­tum afuit quin cor­po­re etiam, quia in­ter hos­ti­lis ce­ci­de­rat tur­mas, Sam­ni­tes po­ti­ren­tur. [10] Sed ex­templo ad pe­des des­cen­sum ab Ro­ma­nis est coac­ti­que idem Sam­ni­tes fa­ce­re; et re­pen­ti­na acies cir­ca cor­po­ra du­cum pe­destre proe­lium iniit, quo haud du­bie su­pe­rat Ro­ma­nus, re­ci­pe­ra­tum­que Auli cor­pus mix­ta cum do­lo­re lae­ti­tia vic­to­res in castra re­fe­runt. [11] Sam­ni­tes du­ce amis­so et per equestre cer­ta­men tempta­tis vi­ri­bus omis­sa Sa­ti­cu­la, quam ne­qui­quam de­fen­di re­ban­tur, ad Plis­ti­cae ob­si­dio­nem re­deunt, intra­que pau­cos dies Sa­ti­cu­la Ro­ma­nus per de­di­tio­nem, Plis­ti­ca per vim Sam­nis po­ti­tur.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 84Ëóöèé Ïàïè­ðèé Êóð­ñîð è Êâèíò Ïóá­ëè­ëèé Ôèëîí. Òîò è äðó­ãîé áûëè âûáðà­íû êîí­ñó­ëà­ìè â ÷åò­âåð­òûé ðàç; ïî êàêîé ïðè­÷èíå Ëèâèé îïóñ­êà­åò çäåñü èõ èìå­íà, íåÿñ­íî.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364000923 1364000924 1364000925