Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1926. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
12. (1) Ñåíàò ñîâåùàëñÿ íåäîëãî; âñå ñîøëèñü íà òîì, ÷òî ñ ëóêàíöàìè ñëåäóåò çàêëþ÷èòü äîãîâîð, à îò ñàìíèòîâ ïîòðåáîâàòü âîçìåùåíèÿ. (2) Ëóêàíöàì áûë äàí áëàãîïðèÿòíûé îòâåò, ñ íèìè òîðæåñòâåííî çàêëþ÷èëè äîãîâîð è ïîñëàëè ôåöèàëîâ ïåðåäàòü ñàìíèòàì ïðèêàç óáèðàòüñÿ ñ ñîþçíè÷åñêèõ çåìåëü è âûâîäèòü âîéñêî èç ëóêàíñêèõ âëàäåíèé. Íàâñòðå÷ó ôåöèàëàì ñàìíèòû âûñëàëè ñâîèõ ãîíöîâ, è òå ñîîáùèëè, ÷òî ôåöèàëàì íå óéòè íåâðåäèìûìè, ïîÿâèñü îíè õîòü â îäíîì èç ñîâåòîâ Ñàìíèÿ. (3) Êîãäà î òàêîì óçíàëè â Ðèìå, îòöû âûñêàçàëèñü çà âîéíó ñ ñàìíèòàìè, à íàðîä ïðèêàçàë íà÷àòü åå52. Êîíñóëû ïîäåëèëè ìåæ ñîáîþ âîåííûå îáëàñòè: Ñöèïèîíó äîñòàëàñü Ýòðóðèÿ, Ôóëüâèþ — ñàìíèòû, è îáà îíè îòïðàâèëèñü. â ðàçíûå ñòîðîíû êàæäûé íà ñâîþ âîéíó. (4) Ñöèïèîí îæèäàë çàòÿæíîé âîéíû, ïîõîæåé íà ïðîøëîãîäíþþ, íî ó Âîëàòåðð ïóòü åìó ïðåãðàäèë ãîòîâûé ê áîþ îòðÿä. (5) Áèòâà ïðîäîëæàëàñü áîëüøóþ ÷àñòü äíÿ ñ íåìàëûìè äëÿ îáåèõ ñòîðîí ïîòåðÿìè, è êîãäà íàñòóïèëà íî÷ü, íå áûëî åùå ÿñíî, â ÷üèõ ðóêàõ ïîáåäà. Íî íàóòðî îáíàðóæèëîñü, êòî ïîáåäèòåëü è êòî ïîáåæäåííûé: ïîä ïîêðîâîì íî÷è ýòðóñêè ïîêèíóëè ëàãåðü. (6) Ðèìëÿíå, ïîñòðîåííûå äëÿ áèòâû, âèäÿ, ÷òî ïðîòèâíèê óøåë, óñòóïèâ èì ïîáåäó, äâèíóëèñü ê ëàãåðþ è çàíÿëè åãî — áåç ëþäåé, çàòî ñ áîãàòîé äîáû÷åþ: îí âåäü íå òîëüêî ñëóæèë ýòðóñêàì äîëãîâðåìåííîé ñòîÿíêîé, íî è ïîêèíóò áûë â ñïåøêå. (7) Ïîñëå ýòîãî Ñöèïèîí53 îòâåë âîéñêà â çåìëè ôàëèñêîâ è, îñòàâèâ â Ôàëåðèÿõ îáîç ñ íåáîëüøîé îõðàíîþ, îòïðàâèëñÿ íàëåãêå ñ îòðÿäîì âîèíîâ ãðàáèòü âðàæåñêèå âëàäåíèÿ. (8) Ìå÷îì è îãíåì èñòðåáëÿåòñÿ âñå âîêðóã, è ñî âñåõ ñòîðîí ðèìëÿíå âåçóò äîáû÷ó. Ïîñëå ñåáÿ îíè îñòàâëÿþò âðàãó íå òîëüêî îïóñòîøåííûå ïîëÿ, íî è ïåïåëèùà êðåïîñòåé è ïîñåëåíèé, òîëüêî îò îñàäû ãîðîäîâ, êóäà ñòðàõ ñîãíàë ýòðóñêîâ, îíè âîçäåðæàëèñü. (9) Êîíñóë Ãíåé Ôóëüâèé ïîä Áîâèàíîì äàë â Ñàìíèè ñëàâíîå ñðàæåíèå, óâåí÷àâøååñÿ íåñîìíåííîé ïîáåäîþ. Ïîòîì îí ïîøåë ïðèñòóïîì íà ñàì Áîâèàí è çàõâàòèë åãî, à íåìíîãî ñïóñòÿ çàõâàòèë è Àóôèäåíó. |
12. Brevis consultatio senatus fuit; ad unum omnes iungendum foedus cum Lucanis resque repetendas ab Samnitibus censent. [2] Benigne responsum Lucanis ictumque foedus; fetiales missi, qui Samnitem decedere agro sociorum ac deducere exercitum finibus Lucanis iuberent; quibus obviam missi ab Samnitibus, qui denuntiarent, si quod adissent in Samnio concilium, haud inviolatos abituros. [3] Haec postquam audita sunt Romae, bellum Samnitibus et patres censuerunt et populus iussit. Consules inter se provincias partiti sunt: Scipioni Etruria, Fulvio Samnites obvenerunt, diversique ad suum quisque bellum proficiscuntur. [4] Scipioni segne bellum et simile prioris anni militiae exspectanti hostes ad Volaterras instructo agmine occurrerunt. [5] Pugnatum maiore parte diei magna utrimque caede; nox incertis qua data victoria esset intervenit. Lux insequens victorem victumque ostendit; nam Etrusci silentio noctis castra reliquerant. [6] Romanus egressus in aciem, ubi profectione hostium concessam victoriam videt, progressus ad castra vacuis cum plurima praeda — nam et stativa et trepide deserta fuerant — potitur. [7] Inde in Faliscum agrum copiis reductis cum impedimenta Faleriis cum modico praesidio reliquisset, expedito agmine ad populandos hostium fines incedit. [8] Omnia ferro ignique vastantur; praedae undique actae. Nec solum modo vastum hosti relictum sed castellis etiam vicisque inlatus ignis: urbibus oppugnandis temperatum, in quas timor Etruscos compulerat. [9] Cn. Fulvi consulis clara pugna in Samnio ad Bovianum haudquaquam ambiguae victoriae fuit. Bovianum inde adgressus nec ita multo post Aufidenam vi cepit. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß