Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1926. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
15. (1) Àïóëèéöû, êîíå÷íî, íå ïðåìèíóëè áû ïðèìêíóòü ïåðåä ñðàæåíèåì ê ñàìíèòàì, íî êîíñóë Ïóáëèé Äåöèé [296 ã.] ñòàë ïðîòèâ íèõ ëàãåðåì ó Ìàëåâåíòà64, çàñòàâèë èõ âñòóïèòü â áîé è ðàçáèë íàãîëîâó. (2) Çäåñü òîæå áûëî áîëüøå áåãëåöîâ, ÷åì óáèòûõ, à óáèòî áûëî äâå òûñÿ÷è àïóëèéöåâ. Ïðåíåáðåãøè ïîäîáíûì ïðîòèâíèêîì, Äåöèé ïîâåë ëåãèîíû â Ñàìíèé. (3) À òàì îáà êîíñóëüñêèõ âîéñêà, ðûñêàÿ ïîâñþäó, çà ïÿòü ìåñÿöåâ îïóñòîøèëè âñå è âñÿ. (4) Ñîðîê ïÿòü ðàç ðàçáèâàë Äåöèé ñâîé ëàãåðü â Ñàìíèè, à äðóãîé êîíñóë — âîñåìüäåñÿò øåñòü ðàç. (5) È íå òîëüêî âàëû è ðâû îñòàâèëè îíè çà ñîáîþ, íî è èíûå, êóäà áîëåå ïðèìåòíûå ñâèäåòåëüñòâà îïóñòîøåíèÿ è ðàçîðåíèÿ îêðåñòíûõ çåìåëü. (6) Ôàáèé äàæå çàõâàòèë ãîðîä Öèìåòðó, ïðè÷åì â ïëåí áûëî âçÿòî äâå òûñÿ÷è äåâÿòüñîò âîèíîâ è â ñðàæåíèè óáèòî îêîëî äåâÿòèñîò òðèäöàòè. (7) Âñëåä çà ýòèì Ôàáèé îòïðàâèëñÿ â Ðèì äëÿ âûáîðîâ è ïðîâåë èõ áåç ïðîìåäëåíèÿ. Âñå öåíòóðèè ñòàëè îäíà çà äðóãîé îáúÿâëÿòü êîíñóëîì Êâèíòà Ôàáèÿ, (8) è òîãäà âòîðîé ñîèñêàòåëü — Àïïèé Êëàâäèé, ìóæ ñóðîâûé è âëàñòíûé, íå ñòîëüêî èç ÷åñòîëþáèÿ, ñêîëüêî ðàäè âîçâðàùåíèÿ ïàòðèöèÿì îáîèõ êîíñóëüñêèõ ìåñò, óïîòðåáèë âñå ñâîè óñèëèÿ è âñå âëèÿíèå çíàòè íà òî, ÷òîáû åãî èçáðàëè êîíñóëîì âìåñòå ñ Êâèíòîì Ôàáèåì. (9) Ôàáèé, îäíàêî, îòêàçûâàëñÿ îò äîëæíîñòè, ïîâòîðÿÿ ïðèìåðíî òå æå äîâîäû, ÷òî è ãîäîì ðàíüøå65. Âñÿ çíàòü îáñòóïèëà åãî êðåñëî, óïðàøèâàÿ âûòàùèòü êîíñóëüñòâî èç ïëåáåéñêîãî áîëîòà è âîçâðàòèòü áûëîå âåëè÷èå è êîíñóëüñêîé äîëæíîñòè, è ïàòðèöèàíñêèì ðîäàì. (10) Äîáèâøèñü òèøèíû, Ôàáèé ñ.471 óìåðèë ñòðàñòè, íàéäÿ ñëîâà äëÿ ïðèìèðåíèÿ: îí, äåñêàòü, è ïîçàáîòèëñÿ áû îá èçáðàíèè îáîèõ êîíñóëîâ èç ïàòðèöèåâ, åñëè áû âìåñòî íåãî êîíñóëîì ñòàë êòî-òî äðóãîé; (11) òåïåðü æå îí íå íàìåðåí ïîäàâàòü ñàìûé äóðíîé ïðèìåð è íàðóøàòü çàêîí, çàñ÷èòûâàÿ ïîäàííûå çà íåãî ñàìîãî ãîëîñà. (12) Òàê ÷òî êîíñóëîì ñ Àïïèåì Êëàâäèåì ñòàë èç ïëåáååâ Ëóöèé Âîëóìíèé, â ïàðå ñ êîòîðûì îí îòïðàâëÿë óæå ïðåäûäóùåå êîíñóëüñòâî66. Çíàòü óïðåêàëà Ôàáèÿ çà óêëîíåíèå îò òîâàðèùåñòâà ñ Àïïèåì Êëàâäèåì, âèäÿ ïðè÷èíó ýòîìó â áåññïîðíîì ïðåâîñõîäñòâå ïîñëåäíåãî â èñêóññòâå êðàñíîðå÷èÿ è óïðàâëåíèÿ äåëàìè ãîñóäàðñòâà. |
15. Samnitibus Apuli se ante proelium coniunxissent, ni P. Decius consul iis ad Maleventum castra obiecisset, extractos deinde ad certamen fudisset. [2] Ibi quoque plus fugae fuit quam caedis: duo milia Apulorum caesa; spretoque eo hoste Decius in Samnium legiones duxit. [3] Ibi duo consulares exercitus diversis vagati partibus omnia spatio quinque mensum evastarunt. [4] Quinque et quadraginta loca in Samnio fuere in quibus Deci castra fuerunt, alterius consulis sex et octoginta; [5] nec valli tantum ac fossarum vestigia relicta, sed multo alia illis insigniora monumenta vastitatis circa regionumque depopulatarum. [6] Fabius etiam urbem Cimetram cepit. Ibi capta armatorum duo milia nongenti, caesi pugnantes ferme nongenti triginta. [7] Inde comitiorum causa Romam profectus maturavit eam rem agere. Cum primo vocatae Q. Fabium consulem dicerent omnes centuriae, Ap. Claudius, consularis candidatus, [8] vir acer et ambitiosus, non sui magis honoris causa quam ut patricii reciperarent duo consularia loca, cum suis tum totius nobilitatis viribus incubuit ut se cum Q. Fabio consulem dicerent. [9] Fabius de se eadem fere quae priore anno dicendo abnuere. Circumstare sellam omnis nobilitas; orare ut ex caeno plebeio consulatum extraheret maiestatemque pristinam cum honori tum patriciis gentibus redderet. [10] Fabius silentio facto media oratione studia hominum sedavit; facturum enim se fuisse dixit ut duorum patriciorum nomina reciperet, si alium quam se consulem fieri videret; [11] nunc se suam rationem comitiis, cum contra leges futurum sit, pessimo exemplo non habiturum. [12] Ita L. Volumnius de plebe cum Ap. Claudio consul est factus, priore item consulatu inter se comparati. Nobilitas obiectare Fabio fugisse eum Ap. Claudium collegam, eloquentia civilibusque artibus haud dubie praestantem. |