Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà X, ãë. 34

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1926.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

34. (1) Ïîñòó­ìèé ïîïû­òàë­ñÿ ñ õîäó çàõâà­òèòü Ìèëè­î­íèþ, íî íå ïðå­óñïåë â ýòîì è âçÿë ïîòîì ãîðîä ëèøü áîëü­øèì óñè­ëè­åì, ïðè­äâè­íóâ îñàä­íûå íàâå­ñû ê ãîðîä­ñêèì óêðåï­ëå­íè­ÿì. (2) Íî è ïîñëå âçÿ­òèÿ ãîðî­äà âî âñåõ åãî êîí­öàõ åùå äîë­ãî — îò ÷åò­âåð­òî­ãî äî âîñü­ìî­ãî ÷àñà113 — ïðî­äîë­æàë­ñÿ áîé ñ ïåðå­ìåí­íûì óñïå­õîì. Íàêî­íåö ðèì­ëÿíå îâëà­äå­ëè ãîðî­äîì; (3) ñàì­íè­òîâ áûëî ïåðå­áè­òî òðè òûñÿ­÷è äâå­ñòè è çàõâà­÷å­íî ÷åòû­ðå òûñÿ­÷è ñåìü­ñîò ïëåí­íè­êîâ ïîìè­ìî ïðî­÷åé äîáû­÷è.

(4) Âñëåä çà òåì äâè­íó­ëè ëåãè­î­íû íà Ôåðè­òðó. Íî åå æèòå­ëè íî÷üþ óøëè ïîòè­õîíü­êó èç ãîðî­äà ÷åðåç âîðîòà ñ äðó­ãîé ñòî­ðî­íû ñî âñåì äîá­ðîì, êàêîå ìîã­ëè óíå­ñòè è óâåç­òè ñ ñîáîþ. (5) À êîí­ñóë, ïðè­áëè­çèâ­øèñü ê ãîðî­äó, ïîä­ñòó­ïèë ê ñòå­íàì íå ðàíü­øå, ÷åì ïðè­ãîòî­âè­ëè âñå äëÿ ïðè­ñòó­ïà, ñëîâ­íî îí îæè­äàë âñòðå­òèòü òàì ñòîëü æå óïîð­íîå ñîïðî­òèâ­ëå­íèå, ÷òî è â Ìèëè­î­íèè. (6) È äàæå çàìå­òèâ­øè â ãîðî­äå ïóñòûí­íîå áåç­ìîë­âèå, à íà áàø­íÿõ è ñòå­íàõ íè ëþäåé, íè îðó­æèÿ, îí óäåð­æàë âîè­íîâ, ðâàâ­øèõ­ñÿ íà ïîêè­íó­òûå ñòå­íû, îïà­ñà­ÿñü ïî íåîñòî­ðîæ­íî­ñòè ïîïàñòü â êàêóþ-òî õèò­ðóþ ëîâóø­êó. (7) Äâóì òóð­ìàì ñîþç­íè­êîâ èç ëàòè­íîâ îí ïîðó­÷à­åò îáú­å­õàòü ãîðîä­ñêèå óêðåï­ëå­íèÿ è âñå ðàç­âåäàòü. Âñàä­íè­êè âèäÿò ðàñ­ïàõ­íó­òûå âîðîòà, íåïî­äà­ëå­êó îò íèõ — äðó­ãèå, à íà äîðî­ãå èç ýòèõ âîðîò — ñëåäû íî÷­íî­ãî áåã­ñòâà âðà­ãîâ. (8) Ïîòîì îíè îñòî­ðîæ­íî ïîäú­åç­æà­þò ê âîðîòàì, âèäÿ, ÷òî ïî ïðÿ­ìûì óëè­öàì ìîæ­íî áåç­îïàñ­íî ïðîé­òè èç êîí­öà â êîíåö ãîðî­äà, è äîêëà­äû­âà­þò êîí­ñó­ëó îá óõî­äå æèòå­ëåé: ýòî âèä­íî ñ íåñî­ìíåí­íî­ñòüþ ïî áåç­ëþ­äüþ, ñâå­æèì ñëåäàì áåã­ñòâà è ãðóäàì âñÿ­êî­ãî äîáðà, îñòàâ­ëåí­íî­ãî ïîâñþäó â íî÷­íîé ñóìà­òî­õå. (9) Âûñëó­øàâ ýòè èçâå­ñòèÿ, êîí­ñóë ïîâåë âîé­ñêî âîêðóã ãîðî­äà ê òîìó ìåñòó, êóäà ïîäú­åç­æà­ëè âñàä­íè­êè. ñ.490 Îñòà­íî­âèâ âîé­ñêî íåïî­äà­ëå­êó îò âîðîò, îí ïðè­êà­çû­âà­åò ïÿòè âñàä­íè­êàì âúå­õàòü â ãîðîä è, ïðî­äâè­íóâ­øèñü íåìíî­ãî âãëóáü, òðî­èì îñòà­íî­âèòü­ñÿ íà îäíîì ìåñòå, à äâóì äðó­ãèì, åñëè âñå îêà­æåò­ñÿ ñïî­êîé­íî, ñîîá­ùèòü åìó, ÷òî îáíà­ðó­æå­íî. (10) Âîç­âðà­òÿñü, îíè ðàñ­ñêà­çà­ëè, ÷òî äîøëè äî ìåñòà, îòêóäà îòêðû­âà­åò­ñÿ âèä âî âñå ñòî­ðî­íû, íî âåçäå è âñþäó îáíà­ðó­æè­ëè òèøè­íó è áåç­ëþäèå. (11) Òîãäà êîí­ñóë áåç ïðî­ìåä­ëå­íèÿ ââåë ëåã­êî­âî­îðó­æåí­íûå êîãîð­òû â ãîðîä, à îñòàëü­íûì ïðè­êà­çàë òåì âðå­ìå­íåì âîç­âî­äèòü ëàãåð­íûå óêðåï­ëå­íèÿ. (12) Âîè­íû, âñòó­ïèâ­øèå â ãîðîä, âçëà­ìû­âà­þò äâå­ðè è íàõî­äÿò íåñêîëü­êèõ ïðå­ñòà­ðå­ëûõ èëè íåìîù­íûõ æèòå­ëåé, à òàê­æå èìó­ùå­ñòâî, êîòî­ðîå òðóä­íî áûëî óíå­ñòè. (13) Ýòî âñå ðàç­ãðà­áè­ëè, à îò ïëåí­íûõ óçíà­ëè, ÷òî íåñêîëü­êî áëèç­ëå­æà­ùèõ ãîðî­äîâ ñãî­âî­ðè­ëèñü î äîá­ðî­âîëü­íîì áåã­ñòâå; æèòå­ëè ýòî­ãî ãîðî­äà óøëè â ïåðâóþ ñòðà­æó íî÷è, è â äðó­ãèõ ãîðî­äàõ, íàâåð­íîå, ðèì­ëÿí âñòðå­òèò òàêîå æå áåç­ëþ­äüå. (14) Ñêà­çàí­íîå ïëåí­íû­ìè ïîä­òâåð­äè­ëîñü, è êîí­ñóë çàâëà­äåë ïîêè­íó­òû­ìè êðå­ïî­ñòÿ­ìè.

34. Pos­tu­mius Mi­lio­niam op­pug­na­re ador­tus vi pri­mo at­que im­pe­tu, dein, postquam ea pa­rum pro­ce­de­bant, ope­re ac vi­neis de­mum iniunctis mu­ro ce­pit. [2] Ibi cap­ta iam ur­be ab ho­ra quar­ta us­que ad oc­ta­vam fe­re ho­ram om­ni­bus par­ti­bus ur­bis diu in­cer­to even­tu pug­na­tum est; postre­mo po­ti­tur op­pi­do Ro­ma­nus. [3] Sam­ni­tium cae­si tria mi­lia du­cen­ti, cap­ti quat­tuor mi­lia sep­tin­gen­ti prae­ter prae­dam aliam.

[4] In­de Fe­rit­rum duc­tae le­gio­nes, un­de op­pi­da­ni om­ni­bus re­bus suis quae fer­ri agi­que po­tue­runt noc­te per aver­sam por­tam si­len­tio ex­ces­se­runt. [5] Igi­tur, si­mul ad­ve­nit con­sul, pri­mo ita com­po­si­tus instruc­tus­que moe­ni­bus suc­ces­sit, tam­quam idem quod ad Mi­lio­niam fue­rat cer­ta­mi­nis fo­ret; [6] dein­de, ut si­len­tium vas­tum in ur­be nec ar­ma nec vi­ros in tur­ri­bus ac mu­ris vi­dit, avi­dum in­va­den­di de­ser­ta moe­nia mi­li­tem de­ti­net, ne quam oc­cul­tam in frau­dem in­cau­tus rue­ret; [7] duas tur­mas so­cio­rum La­ti­ni no­mi­nis cir­cu­me­qui­ta­re moe­nia at­que explo­ra­re om­nia iubet. Equi­tes por­tam unam al­te­ram­que eadem re­gio­ne in pro­pin­quo pa­ten­tes conspi­ciunt iti­ne­ri­bus­que iis ves­ti­gia noc­tur­nae hos­tium fu­gae. [8] Ade­qui­tant dein­de sen­sim por­tis ur­bem­que ex tu­to rec­tis iti­ne­ri­bus per­viam conspi­ciunt et con­su­li re­fe­runt ex­ces­sum ur­be; so­li­tu­di­ne haud du­bia id perspi­cuum es­se et re­cen­ti­bus ves­ti­giis fu­gae ac stra­ge re­rum in tre­pi­da­tio­ne noc­tur­na re­lic­ta­rum pas­sim. [9] His audi­tis con­sul ad eam par­tem ur­bis quam adie­rant equi­tes cir­cum­du­cit ag­men. Consti­tu­tis haud pro­cul por­ta sig­nis quin­que equi­tes iubet intra­re ur­bem et mo­di­cum spa­tium prog­res­sos tres ma­ne­re eodem lo­co, si tu­ta vi­dean­tur, duos explo­ra­ta ad se re­fer­re. [10] Qui ubi re­die­runt ret­tu­le­runtque eo se prog­res­sos un­de in om­nes par­tes cir­cumspec­tus es­set lon­ge la­te­que si­len­tium ac so­li­tu­di­nem vi­dis­se, [11] ex­templo con­sul co­hor­tes ex­pe­di­tas in ur­bem in­du­xit, ce­te­ros in­te­rim castra com­mu­ni­re ius­sit. [12] Ingres­si mi­li­tes ref­rac­tis fo­ri­bus pau­cos gra­ves aeta­te aut in­va­li­dos in­ve­niunt re­lic­ta­que quae mig­ra­tu dif­fi­ci­lia es­sent. [13] Ea di­rep­ta; et cog­ni­tum ex cap­ti­vis est com­mu­ni con­si­lio ali­quot cir­ca ur­bes conscis­se fu­gam; suos pri­ma vi­gi­lia pro­fec­tos; cre­de­re ean­dem in aliis ur­bi­bus so­li­tu­di­nem in­ven­tu­ros. [14] Dic­tis cap­ti­vo­rum fi­des exsti­tit, de­ser­tis op­pi­dis con­sul po­ti­tur.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 113Îò äåñÿ­òè ÷àñîâ óòðà äî äâóõ ÷àñîâ ïîïî­ëó­äíè.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364001035 1364001036 1364001037