Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1926. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
34. (1) Ïîñòóìèé ïîïûòàëñÿ ñ õîäó çàõâàòèòü Ìèëèîíèþ, íî íå ïðåóñïåë â ýòîì è âçÿë ïîòîì ãîðîä ëèøü áîëüøèì óñèëèåì, ïðèäâèíóâ îñàäíûå íàâåñû ê ãîðîäñêèì óêðåïëåíèÿì. (2) Íî è ïîñëå âçÿòèÿ ãîðîäà âî âñåõ åãî êîíöàõ åùå äîëãî — îò ÷åòâåðòîãî äî âîñüìîãî ÷àñà113 — ïðîäîëæàëñÿ áîé ñ ïåðåìåííûì óñïåõîì. Íàêîíåö ðèìëÿíå îâëàäåëè ãîðîäîì; (3) ñàìíèòîâ áûëî ïåðåáèòî òðè òûñÿ÷è äâåñòè è çàõâà÷åíî ÷åòûðå òûñÿ÷è ñåìüñîò ïëåííèêîâ ïîìèìî ïðî÷åé äîáû÷è. (4) Âñëåä çà òåì äâèíóëè ëåãèîíû íà Ôåðèòðó. Íî åå æèòåëè íî÷üþ óøëè ïîòèõîíüêó èç ãîðîäà ÷åðåç âîðîòà ñ äðóãîé ñòîðîíû ñî âñåì äîáðîì, êàêîå ìîãëè óíåñòè è óâåçòè ñ ñîáîþ. (5) À êîíñóë, ïðèáëèçèâøèñü ê ãîðîäó, ïîäñòóïèë ê ñòåíàì íå ðàíüøå, ÷åì ïðèãîòîâèëè âñå äëÿ ïðèñòóïà, ñëîâíî îí îæèäàë âñòðåòèòü òàì ñòîëü æå óïîðíîå ñîïðîòèâëåíèå, ÷òî è â Ìèëèîíèè. (6) È äàæå çàìåòèâøè â ãîðîäå ïóñòûííîå áåçìîëâèå, à íà áàøíÿõ è ñòåíàõ íè ëþäåé, íè îðóæèÿ, îí óäåðæàë âîèíîâ, ðâàâøèõñÿ íà ïîêèíóòûå ñòåíû, îïàñàÿñü ïî íåîñòîðîæíîñòè ïîïàñòü â êàêóþ-òî õèòðóþ ëîâóøêó. (7) Äâóì òóðìàì ñîþçíèêîâ èç ëàòèíîâ îí ïîðó÷àåò îáúåõàòü ãîðîäñêèå óêðåïëåíèÿ è âñå ðàçâåäàòü. Âñàäíèêè âèäÿò ðàñïàõíóòûå âîðîòà, íåïîäàëåêó îò íèõ — äðóãèå, à íà äîðîãå èç ýòèõ âîðîò — ñëåäû íî÷íîãî áåãñòâà âðàãîâ. (8) Ïîòîì îíè îñòîðîæíî ïîäúåçæàþò ê âîðîòàì, âèäÿ, ÷òî ïî ïðÿìûì óëèöàì ìîæíî áåçîïàñíî ïðîéòè èç êîíöà â êîíåö ãîðîäà, è äîêëàäûâàþò êîíñóëó îá óõîäå æèòåëåé: ýòî âèäíî ñ íåñîìíåííîñòüþ ïî áåçëþäüþ, ñâåæèì ñëåäàì áåãñòâà è ãðóäàì âñÿêîãî äîáðà, îñòàâëåííîãî ïîâñþäó â íî÷íîé ñóìàòîõå. (9) Âûñëóøàâ ýòè èçâåñòèÿ, êîíñóë ïîâåë âîéñêî âîêðóã ãîðîäà ê òîìó ìåñòó, êóäà ïîäúåçæàëè âñàäíèêè. ñ.490 Îñòàíîâèâ âîéñêî íåïîäàëåêó îò âîðîò, îí ïðèêàçûâàåò ïÿòè âñàäíèêàì âúåõàòü â ãîðîä è, ïðîäâèíóâøèñü íåìíîãî âãëóáü, òðîèì îñòàíîâèòüñÿ íà îäíîì ìåñòå, à äâóì äðóãèì, åñëè âñå îêàæåòñÿ ñïîêîéíî, ñîîáùèòü åìó, ÷òî îáíàðóæåíî. (10) Âîçâðàòÿñü, îíè ðàññêàçàëè, ÷òî äîøëè äî ìåñòà, îòêóäà îòêðûâàåòñÿ âèä âî âñå ñòîðîíû, íî âåçäå è âñþäó îáíàðóæèëè òèøèíó è áåçëþäèå. (11) Òîãäà êîíñóë áåç ïðîìåäëåíèÿ ââåë ëåãêîâîîðóæåííûå êîãîðòû â ãîðîä, à îñòàëüíûì ïðèêàçàë òåì âðåìåíåì âîçâîäèòü ëàãåðíûå óêðåïëåíèÿ. (12) Âîèíû, âñòóïèâøèå â ãîðîä, âçëàìûâàþò äâåðè è íàõîäÿò íåñêîëüêèõ ïðåñòàðåëûõ èëè íåìîùíûõ æèòåëåé, à òàêæå èìóùåñòâî, êîòîðîå òðóäíî áûëî óíåñòè. (13) Ýòî âñå ðàçãðàáèëè, à îò ïëåííûõ óçíàëè, ÷òî íåñêîëüêî áëèçëåæàùèõ ãîðîäîâ ñãîâîðèëèñü î äîáðîâîëüíîì áåãñòâå; æèòåëè ýòîãî ãîðîäà óøëè â ïåðâóþ ñòðàæó íî÷è, è â äðóãèõ ãîðîäàõ, íàâåðíîå, ðèìëÿí âñòðåòèò òàêîå æå áåçëþäüå. (14) Ñêàçàííîå ïëåííûìè ïîäòâåðäèëîñü, è êîíñóë çàâëàäåë ïîêèíóòûìè êðåïîñòÿìè. |
34. Postumius Milioniam oppugnare adortus vi primo atque impetu, dein, postquam ea parum procedebant, opere ac vineis demum iniunctis muro cepit. [2] Ibi capta iam urbe ab hora quarta usque ad octavam fere horam omnibus partibus urbis diu incerto eventu pugnatum est; postremo potitur oppido Romanus. [3] Samnitium caesi tria milia ducenti, capti quattuor milia septingenti praeter praedam aliam. [4] Inde Feritrum ductae legiones, unde oppidani omnibus rebus suis quae ferri agique potuerunt nocte per aversam portam silentio excesserunt. [5] Igitur, simul advenit consul, primo ita compositus instructusque moenibus successit, tamquam idem quod ad Milioniam fuerat certaminis foret; [6] deinde, ut silentium vastum in urbe nec arma nec viros in turribus ac muris vidit, avidum invadendi deserta moenia militem detinet, ne quam occultam in fraudem incautus rueret; [7] duas turmas sociorum Latini nominis circumequitare moenia atque explorare omnia iubet. Equites portam unam alteramque eadem regione in propinquo patentes conspiciunt itineribusque iis vestigia nocturnae hostium fugae. [8] Adequitant deinde sensim portis urbemque ex tuto rectis itineribus perviam conspiciunt et consuli referunt excessum urbe; solitudine haud dubia id perspicuum esse et recentibus vestigiis fugae ac strage rerum in trepidatione nocturna relictarum passim. [9] His auditis consul ad eam partem urbis quam adierant equites circumducit agmen. Constitutis haud procul porta signis quinque equites iubet intrare urbem et modicum spatium progressos tres manere eodem loco, si tuta videantur, duos explorata ad se referre. [10] Qui ubi redierunt rettuleruntque eo se progressos unde in omnes partes circumspectus esset longe lateque silentium ac solitudinem vidisse, [11] extemplo consul cohortes expeditas in urbem induxit, ceteros interim castra communire iussit. [12] Ingressi milites refractis foribus paucos graves aetate aut invalidos inveniunt relictaque quae migratu difficilia essent. [13] Ea direpta; et cognitum ex captivis est communi consilio aliquot circa urbes conscisse fugam; suos prima vigilia profectos; credere eandem in aliis urbibus solitudinem inventuros. [14] Dictis captivorum fides exstitit, desertis oppidis consul potitur. |