Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1926. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
44. (1) Óäà÷à äðóãîãî âîéñêà ïðèóìíîæèëà ëèêîâàíèå îáîèõ ðèìñêèõ âîéñê; è òîò è äðóãîé êîíñóëû ïî âçàèìíîìó îäîáðåíèþ îòäàëè çàíÿòûå êðåïîñòè âîèíàì íà ðàçãðàáëåíèå, (2) è, êîãäà â äîìàõ óæå íè÷åãî íå îñòàëîñü, èõ ïðåäàëè îãíþ. Òàê â îäèí äåíü ñãîðåëè Àêâèëîíèÿ è Êîìèíèé, è êîíñóëû ñî ñâîèìè ëåãèîíàìè, ïîçäðàâëÿÿ äðóã äðóãà, îáúåäèíèëè ñâîè ëàãåðÿ. (3) Ïðåä ëèöîì äâóõ âîéñê è Êàðâèëèé âîçäàë êàæäîìó èç ñâîèõ ïî çàñëóãàì õâàëîé è äàðàìè, è Ïàïèðèé, ïðè êîòîðîì áûëî ñòîëüêî ñõâàòîê è â ïåøåì áîþ, è ïðè çàõâàòå ëàãåðÿ, è ïðè âçÿòèè ãîðîäà, ïîæàëîâàë çàïÿñòüÿìè132 è çîëîòûìè âåíêàìè Ñïóðèÿ Íàâòèÿ, Ñïóðèÿ Ïàïèðèÿ, ñâîåãî ïëåìÿííèêà, è ÷åòûðåõ ñ.501 öåíòóðèîíîâ èç ìàíèïóëîâ ïåðâîãî ðÿäà: (4) Íàâòèÿ — çà åãî ïîÿâëåíèå ñ ìóëàìè, íàïóãàâøåå ïðîòèâíèêà, ñëîâíî ïðèõîä îãðîìíîãî âîéñêà, þíîãî Ïàïèðèÿ — çà ðåâíîñòíîå èñïîëíåíèå ðàòíîãî äîëãà èì è êîííèöåé è çà òî, ÷òî ñàìíèòàì êðåïêî äîñòàëîñü íî÷üþ âî âðåìÿ òàéíîãî èõ áåãñòâà èç Àêâèëîíèè; (5) öåíòóðèîíàì æå è âîèíàì — çà òî, ÷òî îíè ïåðâûìè çàõâàòèëè âîðîòà è ñòåíû Àêâèëîíèè; à âñåì âñàäíèêàì — çà èõ ïîäâèãè, ñîâåðøåííûå âî ìíîãèõ ìåñòàõ, áûëè ïîæàëîâàíû ñåðåáðÿíûå ðîæêè133 è çàïÿñòüÿ. (6) Çàòåì äåðæàëè ñîâåò, ïðèøëî ëè óæå âðåìÿ óâîäèòü èç Ñàìíèÿ îáà èëè õîòÿ áû îäíî âîéñêî; (7) íî áûëî ïðèçíàíî çà ëó÷øåå, íàïðîòèâ, ÷åì áîëüøå ïîäîðâàíû ñèëû ñàìíèòîâ, òåì óïîðíåé è áåñïîùàäíåé ïðîäîëæàòü âîéíó è ïðåñëåäîâàòü îñòàâøèõñÿ, ÷òîáû ñëåäóþùèì êîíñóëàì ìîæíî áûëî ïåðåäàòü îêîí÷àòåëüíî ïîêîðåííûé Ñàìíèé. (8) Ïîñêîëüêó íå áûëî óæå íåïðèÿòåëüñêîãî âîéñêà, ñïîñîáíîãî äàòü ðèìëÿíàì ñðàæåíèå, îñòàâàëñÿ òîëüêî îäèí âèä âîéíû — îñàäà ãîðîäîâ, ÷òîáû ðàçîðåíèåì èõ äàòü âîèíñòâó âîçìîæíîñòü îáîãàòèòüñÿ âñÿêèì äîáðîì è èñòðåáèòü âðàãà, ñðàæàþùåãîñÿ çà ñâîè àëòàðè è î÷àãè. (9) È âîò, îòïðàâèâ ñåíàòó è íàðîäó ðèìñêîìó äîíåñåíèå î ñâîèõ óñïåõàõ, Ïàïèðèé è Êàðâèëèé âåäóò ëåãèîíû, îäèí — íà îñàäó Ñåïèíà, äðóãîé — íà îñàäó Âåëèè. |
44. Laetitiam utriusque exercitus Romani auxit et ab altera parte feliciter gesta res. Uterque ex alterius sententia consul captum oppidum diripiendum militi dedit, exhaustis deinde tectis ignem iniecit; [2] eodemque die Aquilonia et Cominium deflagravere et consules cum gratulatione mutua legionum suaque castra coniunxere. [3] In conspectu duorum exercituum et Carvilius suos pro cuiusque merito laudavit donavitque; et Papirius, apud quem multiplex in acie, circa castra, circa urbem fuerat certamen, Sp. Nautium, Sp. Papirium, fratris filium, et quattuor centuriones manipulumque hastatorum armillis aureisque coronis donavit: [4] Nautium propter expeditionem qua magni agminis modo terruerat hostes, iuvenem Papirium propter navatam cum equitatu et in proelio operam et nocte qua fugam infestam Samnitibus ab Aquilonia clam egressis fecit, [5] centuriones militesque quia primi portam murumque Aquiloniae ceperant; equites omnes ob insignem multis locis operam corniculis armillisque argenteis donat. [6] Consilium inde habitum iamne tempus esset deducendi de Samnio exercitus aut utriusque aut certe alterius, [7] optimum visum, quo magis fractae res Samnitium essent, eo pertinacius et infestius agere cetera et persequi ut perdomitum Samnium insequentibus consulibus tradi posset. [8] Quando iam nullus esset hostium exercitus, qui signis conlatis dimicaturus videretur, unum superesse belli genus, urbium oppugnationes, quarum per excidia militem locupletare praeda et hostem pro aris ac focis dimicantem conficere possent. [9] Itaque litteris missis ad senatum populumque Romanum de rebus ab se gestis diversi Papirius ad Saepinum, Carvilius ad Veliam oppugnandam legiones ducunt. |