Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXI, ãë. 8

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1991.
Ïåðåâîä Ô. Ô. Çåëèíñêîãî. Ïóáëèêóåòñÿ [â êíèãå] ïî èçä.: Èñòîðèêè Ðèìà / Ïåð. ïîä ðåä. Ñ. Ìàðêèøà. Ì., 1970.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1929.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

8. (1) Îòêà­çàâ­øèñü ïîêà îò ïðè­ñòó­ïà, êàð­ôà­ãå­íÿíå íåñêîëü­êî äíåé äîâîëü­ñò­âî­âà­ëèñü îäíîé îñà­äîé ãîðî­äà, ÷òîáû äàòü ðàíå ïîë­êî­âî­ä­öà çàæèòü.  ýòî âðå­ìÿ ñðà­æå­íèé íå ïðî­èñ­õî­äè­ëî, íî ñ òîé è ñ äðó­ãîé ñòî­ðî­íû áåç­îñòà­íî­âî÷­íî ðàáîòà­ëè íàä îêî­ïà­ìè è óêðåï­ëå­íè­ÿ­ìè. (2) Ïîýòî­ìó, êîãäà âíîâü ïðè­ñòó­ïè­ëè ê âîåí­íûì äåé­ñò­âè­ÿì, áîðü­áà áûëà åùå îæå­ñòî­÷åí­íåå; à òàê êàê êîå-ãäå çåì­ëÿ­íûå ðàáîòû íå áûëè âîç­ìîæ­íû, îñàä­íûå íàâå­ñû è òàðà­íû ïðî­äâè­íó­ëè âî ìíî­ãèõ ìåñòàõ îäíî­âðå­ìåí­íî. Íà ñòî­ðîíå ïóíèé­öåâ áûëî çíà­÷è­òåëü­íîå ÷èñ­ëåí­íîå ïðå­âîñ­õîä­ñòâî — (3) ïî äîñòî­âåð­íûì ñâåäå­íè­ÿì, èõ áûëî ïîä îðó­æè­åì äî ïîëó­òî­ðà­ñòà ñ.11 òûñÿ÷, — (4) ãîðî­æàíå æå, áóäó÷è ïðè­íóæ­äå­íû ðàçäå­ëèòü­ñÿ íà ìíî­ãî ÷àñòåé, ÷òîáû íàáëþäàòü çà âñåì è âñþäó ïðè­íè­ìàòü ìåðû ïðå­äî­ñòî­ðîæ­íî­ñòè, ÷óâ­ñò­âî­âà­ëè íåäî­ñòà­òîê â ëþäÿõ. (5) È âîò òàðà­íû óäà­ðè­ëè â ñòå­íû; âñêî­ðå òàì è ñÿì íà÷à­ëîñü ðàç­ðó­øå­íèå; âäðóã ñïëîø­íûå ðàç­âà­ëè­íû îäíîé ÷àñòè óêðåï­ëå­íèé îáíà­æè­ëè ãîðîä — îáðó­øè­ëèñü ñ îãëó­øè­òåëü­íûì òðåñ­êîì òðè áàø­íè ïîä­ðÿä è âñÿ ñòå­íà ìåæ­äó íèìè. (6) Ïóíèé­öû ïîäó­ìà­ëè áûëî, ÷òî èõ ïàäå­íèå ðåøè­ëî âçÿ­òèå ãîðî­äà; íî âìå­ñòî òîãî îáå ñòî­ðî­íû áðî­ñè­ëèñü ÷åðåç ïðî­ëîì âïå­ðåä, â áèò­âó, ñ òàêîé ÿðî­ñòüþ, êàê áóä­òî ñòå­íà äî òåõ ïîð ñëó­æè­ëà îïëî­òîì äëÿ îáå­èõ. (7) Âäî­áà­âîê ýòà áèò­âà íè÷óòü íå ïîõî­äè­ëà íà òå áåñ­ïî­ðÿäî÷­íûå ñòû÷­êè, êàêèå îáûê­íî­âåí­íî ïðî­èñ­õî­äÿò ïðè îñà­äàõ ãîðî­äîâ, êîãäà âûáîð âðå­ìå­íè çàâè­ñèò îò ðàñ­÷å­òîâ îäíîé òîëü­êî ñòî­ðî­íû. Âîè­íû âûñòðî­è­ëèñü íàä­ëå­æà­ùèì îáðà­çîì â ðÿäû ñðå­äè ðàç­âà­ëèí ñòåí íà óçêîé ïëî­ùà­äè, îòäå­ëÿ­þ­ùåé îäíó ëèíèþ äîìîâ îò äðó­ãîé, ñëîâ­íî íà îòêðû­òîì ïîëå. (8) Îäíèõ âîîäó­øåâ­ëÿ­ëà íàäåæ­äà, äðó­ãèõ îò÷à­ÿ­íèå; Ïóíè­åö äóìàë, ÷òî ãîðîä, ñîá­ñò­âåí­íî, óæå âçÿò è ÷òî åìó îñòà­åò­ñÿ òîëü­êî íåìíî­ãî ïîä­íà­òó­æèòü­ñÿ; ñàãóí­òèé­öû ïîì­íè­ëè, ÷òî ñòåí óæå íå ñòà­ëî è ÷òî èõ ãðóäü — åäèí­ñò­âåí­íûé îïëîò áåñ­ïî­ìîù­íîé è áåç­çà­ùèò­íîé ðîäè­íû, è íèêòî èç íèõ íå îòñòó­ïàë, ÷òîáû îñòàâ­ëåí­íîå èìè ìåñòî íå áûëî çàíÿ­òî âðà­ãîì. (9) È ÷åì áîëü­øå áûëî îæå­ñòî­÷å­íèå ñðà­æàþ­ùèõ­ñÿ, ÷åì ãóùå èõ ðÿäû, òåì áîëü­øå áûëî ðàí: òàê êàê ïðî­ìå­æóò­êîâ íå áûëî, òî êàæ­äîå êîïüå ïîïà­äà­ëî èëè â ÷åëî­âå­êà, èëè â åãî ùèò. (10) À êîïüåì ñàãóí­òèé­öåâ áûëà ôàëà­ðè­êà36 ñ êðóã­ëûì ñîñ­íî­âûì äðåâ­êîì; òîëü­êî áëèç æåëåç­íî­ãî íàêî­íå÷­íè­êà äðåâ­êî áûëî ÷åòû­ðåõ­ãðàí­íûì, êàê ó äðî­òè­êà; ýòà ÷àñòü îáåð­òû­âà­ëàñü ïàêëåé è ñìà­çû­âà­ëàñü ñìî­ëîé. (11) Íàêî­íå÷­íèê áûë äëè­íîþ â òðè ôóòà è ìîã âìå­ñòå ñî ùèòîì ïðîí­çèòü è ÷åëî­âå­êà. Íî è ïîìè­ìî òîãî, ôàëà­ðè­êà áûëà óæàñ­íûì îðó­æè­åì äàæå â òåõ ñëó­÷à­ÿõ, êîãäà îñòà­âà­ëàñü â ùèòå è íå êàñà­ëàñü òåëà: (12) ñðåä­íþþ åå ÷àñòü çàæè­ãà­ëè, ïðåæ­äå ÷åì ìåòàòü, è çàãî­ðåâ­øèé­ñÿ îãîíü ðàç­ðàñ­òàë­ñÿ â ñèëó ñàìî­ãî äâè­æå­íèÿ; òàêèì îáðà­çîì âîèí áûë ïðè­íóæ­äåí áðî­ñàòü ñâîé ùèò è âñòðå­÷àòü ñëå­äóþ­ùèå óäà­ðû îòêðû­òîþ ãðó­äüþ.

8. Ob­si­dio dein­de per pau­cos dies ma­gis quam op­pug­na­tio fuit, dum vol­nus du­cis cu­ra­re­tur. Per quod tem­pus ut quies cer­ta­mi­num erat ita ab ap­pa­ra­tu ope­rum ac mu­ni­tio­num ni­hil ces­sa­tum. [2] Ita­que ac­rius de in­teg­ro coor­tum est bel­lum, plu­ri­bus­que par­ti­bus, vix ac­ci­pien­ti­bus qui­bus­dam ope­ra lo­cis, vi­neae coep­tae agi ad­mo­ve­ri­que aries. [3] Abun­da­bat mul­ti­tu­di­ne ho­mi­num Poe­nus; ad cen­tum quin­qua­gin­ta mi­lia ha­buis­se in ar­mis sa­tis cre­di­tur; [4] op­pi­da­ni ad om­nia tuen­da at­que obeun­da mul­ti­fa­riam dis­ti­ne­ri coep­ti, non suf­fi­cie­bant. [5] Ita­que iam fe­rie­ban­tur arie­ti­bus mu­ri, quas­sa­tae­que mul­tae par­tes erant; una con­ti­nen­ti­bus rui­nis nu­da­ve­rat ur­bem: tres dein­ceps tur­res quan­tum­que in­ter eas mu­ri erat cum fra­go­re in­gen­ti pro­ci­de­runt. [6] Cap­tum op­pi­dum ea rui­na cre­di­de­rant Poe­ni, qua, ve­lut si pa­ri­ter ut­ros­que mu­rus te­xis­set, ita ut­rim­que in pug­nam pro­cur­sum est. [7] Ni­hil tu­mul­tua­riae pug­nae si­mi­le erat, qua­les in op­pug­na­tio­ni­bus ur­bium per oc­ca­sio­nem par­tis al­te­rius con­se­ri so­lent, sed ius­tae acies ve­lut pa­ten­ti cam­po in­ter rui­nas mu­ri tec­ta­que ur­bis mo­di­co dis­tan­tia in­ter­val­lo consti­te­rant. [8] Hinc spes, hinc des­pe­ra­tio ani­mos in­ri­tat, Poe­no ce­pis­se iam se ur­bem, si pau­lum ad­ni­ta­tur, cre­den­te, Sa­gun­ti­nis pro nu­da­ta moe­ni­bus pat­ria cor­po­ra op­po­nen­ti­bus nec ul­lo pe­dem re­fe­ren­te, ne in re­lic­tum a se lo­cum hos­tem im­mit­te­ret. [9] Ita­que quo ac­rius et con­fer­tim ma­gis ut­rim­que pug­na­bant, eo plu­res vol­ne­ra­ban­tur nul­lo in­ter ar­ma cor­po­ra­que va­no in­ter­ci­den­te te­lo. [10] Pha­la­ri­ca erat Sa­gun­ti­nis mis­si­le te­lum has­ti­li abieg­no et ce­te­ra te­re­ti prae­ter­quam ad extre­mum un­de fer­rum exsta­bat; id, si­cut in pi­lo, quad­ra­tum stup­pa cir­cum­li­ga­bant li­ne­bantque pi­ce; [11] fer­rum autem tres lon­gum ha­be­bat pe­des, ut cum ar­mis transfi­ge­re cor­pus pos­set. Sed id ma­xi­me, etiam si hae­sis­set in scu­to nec pe­net­ras­set in cor­pus, pa­vo­rem fa­cie­bat, [12] quod cum me­dium ac­cen­sum mit­te­re­tur con­cep­tum­que ip­so mo­tu mul­to maio­rem ig­nem fer­ret, ar­ma omit­ti co­ge­bat nu­dum­que mi­li­tem ad in­se­quen­tes ic­tus prae­be­bat.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 36Ýòîò ñòðàø­íûé ìåòà­òåëü­íûé ñíà­ðÿä îïè­ñàí Âåð­ãè­ëè­åì â Ýíå­èäå (IX, 705 ñë.). Òðè ôóòà — 90 ñì.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327007042 1327008013 1364002109 1364002110 1364002111