Ïåðåâîä Ô. Ô. Çåëèíñêîãî. Ïóáëèêóåòñÿ [â êíèãå] ïî èçä.: Èñòîðèêè Ðèìà / Ïåð. ïîä ðåä. Ñ. Ìàðêèøà. Ì., 1970.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1929. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
8. (1) Îòêàçàâøèñü ïîêà îò ïðèñòóïà, êàðôàãåíÿíå íåñêîëüêî äíåé äîâîëüñòâîâàëèñü îäíîé îñàäîé ãîðîäà, ÷òîáû äàòü ðàíå ïîëêîâîäöà çàæèòü.  ýòî âðåìÿ ñðàæåíèé íå ïðîèñõîäèëî, íî ñ òîé è ñ äðóãîé ñòîðîíû áåçîñòàíîâî÷íî ðàáîòàëè íàä îêîïàìè è óêðåïëåíèÿìè. (2) Ïîýòîìó, êîãäà âíîâü ïðèñòóïèëè ê âîåííûì äåéñòâèÿì, áîðüáà áûëà åùå îæåñòî÷åííåå; à òàê êàê êîå-ãäå çåìëÿíûå ðàáîòû íå áûëè âîçìîæíû, îñàäíûå íàâåñû è òàðàíû ïðîäâèíóëè âî ìíîãèõ ìåñòàõ îäíîâðåìåííî. Íà ñòîðîíå ïóíèéöåâ áûëî çíà÷èòåëüíîå ÷èñëåííîå ïðåâîñõîäñòâî — (3) ïî äîñòîâåðíûì ñâåäåíèÿì, èõ áûëî ïîä îðóæèåì äî ïîëóòîðàñòà ñ.11 òûñÿ÷, — (4) ãîðîæàíå æå, áóäó÷è ïðèíóæäåíû ðàçäåëèòüñÿ íà ìíîãî ÷àñòåé, ÷òîáû íàáëþäàòü çà âñåì è âñþäó ïðèíèìàòü ìåðû ïðåäîñòîðîæíîñòè, ÷óâñòâîâàëè íåäîñòàòîê â ëþäÿõ. (5) È âîò òàðàíû óäàðèëè â ñòåíû; âñêîðå òàì è ñÿì íà÷àëîñü ðàçðóøåíèå; âäðóã ñïëîøíûå ðàçâàëèíû îäíîé ÷àñòè óêðåïëåíèé îáíàæèëè ãîðîä — îáðóøèëèñü ñ îãëóøèòåëüíûì òðåñêîì òðè áàøíè ïîäðÿä è âñÿ ñòåíà ìåæäó íèìè. (6) Ïóíèéöû ïîäóìàëè áûëî, ÷òî èõ ïàäåíèå ðåøèëî âçÿòèå ãîðîäà; íî âìåñòî òîãî îáå ñòîðîíû áðîñèëèñü ÷åðåç ïðîëîì âïåðåä, â áèòâó, ñ òàêîé ÿðîñòüþ, êàê áóäòî ñòåíà äî òåõ ïîð ñëóæèëà îïëîòîì äëÿ îáåèõ. (7) Âäîáàâîê ýòà áèòâà íè÷óòü íå ïîõîäèëà íà òå áåñïîðÿäî÷íûå ñòû÷êè, êàêèå îáûêíîâåííî ïðîèñõîäÿò ïðè îñàäàõ ãîðîäîâ, êîãäà âûáîð âðåìåíè çàâèñèò îò ðàñ÷åòîâ îäíîé òîëüêî ñòîðîíû. Âîèíû âûñòðîèëèñü íàäëåæàùèì îáðàçîì â ðÿäû ñðåäè ðàçâàëèí ñòåí íà óçêîé ïëîùàäè, îòäåëÿþùåé îäíó ëèíèþ äîìîâ îò äðóãîé, ñëîâíî íà îòêðûòîì ïîëå. (8) Îäíèõ âîîäóøåâëÿëà íàäåæäà, äðóãèõ îò÷àÿíèå; Ïóíèåö äóìàë, ÷òî ãîðîä, ñîáñòâåííî, óæå âçÿò è ÷òî åìó îñòàåòñÿ òîëüêî íåìíîãî ïîäíàòóæèòüñÿ; ñàãóíòèéöû ïîìíèëè, ÷òî ñòåí óæå íå ñòàëî è ÷òî èõ ãðóäü — åäèíñòâåííûé îïëîò áåñïîìîùíîé è áåççàùèòíîé ðîäèíû, è íèêòî èç íèõ íå îòñòóïàë, ÷òîáû îñòàâëåííîå èìè ìåñòî íå áûëî çàíÿòî âðàãîì. (9) È ÷åì áîëüøå áûëî îæåñòî÷åíèå ñðàæàþùèõñÿ, ÷åì ãóùå èõ ðÿäû, òåì áîëüøå áûëî ðàí: òàê êàê ïðîìåæóòêîâ íå áûëî, òî êàæäîå êîïüå ïîïàäàëî èëè â ÷åëîâåêà, èëè â åãî ùèò. (10) À êîïüåì ñàãóíòèéöåâ áûëà ôàëàðèêà36 ñ êðóãëûì ñîñíîâûì äðåâêîì; òîëüêî áëèç æåëåçíîãî íàêîíå÷íèêà äðåâêî áûëî ÷åòûðåõãðàííûì, êàê ó äðîòèêà; ýòà ÷àñòü îáåðòûâàëàñü ïàêëåé è ñìàçûâàëàñü ñìîëîé. (11) Íàêîíå÷íèê áûë äëèíîþ â òðè ôóòà è ìîã âìåñòå ñî ùèòîì ïðîíçèòü è ÷åëîâåêà. Íî è ïîìèìî òîãî, ôàëàðèêà áûëà óæàñíûì îðóæèåì äàæå â òåõ ñëó÷àÿõ, êîãäà îñòàâàëàñü â ùèòå è íå êàñàëàñü òåëà: (12) ñðåäíþþ åå ÷àñòü çàæèãàëè, ïðåæäå ÷åì ìåòàòü, è çàãîðåâøèéñÿ îãîíü ðàçðàñòàëñÿ â ñèëó ñàìîãî äâèæåíèÿ; òàêèì îáðàçîì âîèí áûë ïðèíóæäåí áðîñàòü ñâîé ùèò è âñòðå÷àòü ñëåäóþùèå óäàðû îòêðûòîþ ãðóäüþ. |
8. Obsidio deinde per paucos dies magis quam oppugnatio fuit, dum volnus ducis curaretur. Per quod tempus ut quies certaminum erat ita ab apparatu operum ac munitionum nihil cessatum. [2] Itaque acrius de integro coortum est bellum, pluribusque partibus, vix accipientibus quibusdam opera locis, vineae coeptae agi admoverique aries. [3] Abundabat multitudine hominum Poenus; ad centum quinquaginta milia habuisse in armis satis creditur; [4] oppidani ad omnia tuenda atque obeunda multifariam distineri coepti, non sufficiebant. [5] Itaque iam feriebantur arietibus muri, quassataeque multae partes erant; una continentibus ruinis nudaverat urbem: tres deinceps turres quantumque inter eas muri erat cum fragore ingenti prociderunt. [6] Captum oppidum ea ruina crediderant Poeni, qua, velut si pariter utrosque murus texisset, ita utrimque in pugnam procursum est. [7] Nihil tumultuariae pugnae simile erat, quales in oppugnationibus urbium per occasionem partis alterius conseri solent, sed iustae acies velut patenti campo inter ruinas muri tectaque urbis modico distantia intervallo constiterant. [8] Hinc spes, hinc desperatio animos inritat, Poeno cepisse iam se urbem, si paulum adnitatur, credente, Saguntinis pro nudata moenibus patria corpora opponentibus nec ullo pedem referente, ne in relictum a se locum hostem immitteret. [9] Itaque quo acrius et confertim magis utrimque pugnabant, eo plures volnerabantur nullo inter arma corporaque vano intercidente telo. [10] Phalarica erat Saguntinis missile telum hastili abiegno et cetera tereti praeterquam ad extremum unde ferrum exstabat; id, sicut in pilo, quadratum stuppa circumligabant linebantque pice; [11] ferrum autem tres longum habebat pedes, ut cum armis transfigere corpus posset. Sed id maxime, etiam si haesisset in scuto nec penetrasset in corpus, pavorem faciebat, [12] quod cum medium accensum mitteretur conceptumque ipso motu multo maiorem ignem ferret, arma omitti cogebat nudumque militem ad insequentes ictus praebebat. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß