Ïåðåâîä Ô. Ô. Çåëèíñêîãî. Ïóáëèêóåòñÿ [â êíèãå] ïî èçä.: Èñòîðèêè Ðèìà / Ïåð. ïîä ðåä. Ñ. Ìàðêèøà. Ì., 1970.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1929. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
34. (1) Ïðîäîëæàÿ ñâîé ïîõîä, îí ïðîøåë â äðóãóþ îáëàñòü, äîâîëüíî ãóñòî íàñåëåííóþ, íàñêîëüêî ýòî âîçìîæíî â ãîðàõ, çåìëåäåëü÷åñêèì ëþäîì120. Çäåñü îí åäâà íå ñäåëàëñÿ æåðòâîé íå îòêðûòîé áîðüáû, à òåõ ïðèåìîâ, â êîòîðûõ ñàì áûë ìàñòåðîì, — îáìàíà è õèòðîñòè. (2) Ïî÷òåííûå ãîäàìè ïðåäñòàâèòåëè ñåëåíèé ïðèõîäÿò ê Ãàííèáàëó â êà÷åñòâå ïîñëîâ è ãîâîðÿò åìó, ÷òî îíè, áóäó÷è íàó÷åíû ñïàñèòåëüíûì ïðèìåðîì ÷óæèõ íåñ÷àñòèé, ïðåäïî÷èòàþò áûòü äðóçüÿìè ïóíèéöåâ è íå æåëàþò ñ.33 èñïûòàòü íà ñåáå èõ ñèëó; (3) îíè îáåùàþò ïîâèíîâàòüñÿ åãî ïðèêàçàíèÿì, à ïîêà îáåùàþò ñúåñòíûõ ïðèïàñîâ, ïðîâîäíèêîâ è — â âèäå ïîðóêè ñâîåé âåðíîñòè — çàëîæíèêîâ. (4) Ãàííèáàë ðåøèë íå äîâåðÿòü èì ñëåïî, íî è íå îòâåðãàòü èõ ïðåäëîæåíèÿ, ÷òîáû îíè, îñêîðáëåííûå åãî îòêàçîì, íå ïðåâðàòèëèñü â îòêðûòûõ âðàãîâ; ïîýòîìó îí äàë èì ëàñêîâûé îòâåò, ïðèíÿë çàëîæíèêîâ, êîòîðûõ îíè ïðåäëàãàëè, è âîñïîëüçîâàëñÿ ïðèïàñàìè, êîòîðûå îíè ñàìè âûíåñëè íà äîðîãó, íî ïîñëåäîâàë çà èõ ïðîâîäíèêàìè äàëåêî íå â òîì ïîðÿäêå, â êàêîì îí ïðîâåë áû ñâîå âîéñêî ÷åðåç äðóæåñòâåííî ðàñïîëîæåííóþ îáëàñòü. (5) Âïåðåäè øëè ñëîíû è êîííèöà, à ñàì îí ñ ëó÷øèìè îòðÿäàìè ïåõîòû çàìûêàë øåñòâèå, çàáîòëèâî îãëÿäûâàÿñü ïî ñòîðîíàì. (6) Åäâà óñïåëè îíè âîéòè â òåñíûé ïðîõîä, íàä êîòîðûì ñ îäíîé ñòîðîíû ïîâèñàëà ãîðà, êàê âäðóã âàðâàðû îòîâñþäó âûñûïàëè èç ñâîèõ çàñàä; è ñ ôðîíòà, è ñ òûëà íàïàëè îíè íà âîéñêî, òî ñòðåëÿÿ â íåãî èçäàëè, òî âñòóïàÿ â ðóêîïàøíûé áîé, òî ñêàòûâàÿ íà èäóùèõ ãðîìàäíûå êàìíè. (7) Ãëàâíûå èõ ñèëû áåñïîêîèëè çàäíèå ðÿäû âîéñêà; ïåõîòà îáåðíóëàñü, ÷òîáû îòðàçèòü èõ íàïàäåíèå, è ñêîðî ñòàëî ÿñíî, ÷òî, íå áóäü òûë âîéñêà çàùèùåí, ïîðàæåíèå, êîòîðîå îíè ìîãëè ïîòåðïåòü â òîì óùåëüå, áûëî áû óæàñíûì. (8) Äà è òàê îíè ïîäâåðãëèñü êðàéíåé îïàñíîñòè è åäâà íå ïîãèáëè. Ïîêà Ãàííèáàë ñòîÿë íà ìåñòå, íå ðåøàÿñü ïîâåñòè â òåñíèíó ïåõîòó, — âåäü íèêòî íå îáåðåãàë åå òûëà ïîäîáíî òîìó, êàê îí ñàì îáåðåãàë òûë êîííèöû, — (9) ãîðöû ñ ôëàíãà óäàðèëè íà èäóùèõ, ïðîðâàëè øåñòâèå êàê ðàç ïîñåðåäèíå è çàíÿëè äîðîãó, òàê ÷òî Ãàííèáàëó ïðèøëîñü ïðîâåñòè îäíó íî÷ü áåç êîííèöû è áåç îáîçà. |
34. Perventum inde ad frequentem cultoribus alium ut inter montanos populum. Ibi non bello aperto sed suis artibus, fraude et insidiis, est prope circumventus. [2] Magno natu principes castellorum oratores ad Poenum veniunt, alienis malis, utili exemplo, doctos memorantes amicitiam malle quam vim experiri Poenorum; [3] itaque oboedienter imperata facturos; commeatum itinerisque duces et ad fidem promissorum obsides acciperet. [4] Hannibal nec temere credendo nec aspernando, ne repudiati aperte hostes fierent, benigne cum respondisset, obsidibus quos dabant acceptis et commeatu quem in viam ipsi detulerant usus, nequaquam ut inter pacatos composito agmine duces eorum sequitur. [5] Primum agmen elephanti et equites erant; ipse post cum robore peditum circumspectans sollicitusque ad omnia incedebat. [6] Ubi in angustiorem viam et parte altera subiectam iugo insuper imminenti ventum est, undique ex insidiis barbari a fronte ab tergo coorti comminus eminus petunt, saxa ingentia in agmen devolvunt. [7] Maxima ab tergo vis hominum urgebat. In eos versa peditum acies haud dubium fecit quin, nisi firmata extrema agminis fuissent, ingens in eo saltu accipienda clades fuerit. [8] Tunc quoque ad extremum periculi ac prope perniciem ventum est. Nam dum cunctatur Hannibal demittere agmen in angustias, quia non, ut ipse equitibus praesidio erat, ita peditibus quicquam ab tergo auxilii reliqui erat, [9] occursantes per obliqua montani interrupto medio agmine viam insedere; noxque una Hannibali sine equitibus atque impedimentis acta est. |