Ïåðåâîä Ô. Ô. Çåëèíñêîãî. Ïóáëèêóåòñÿ [â êíèãå] ïî èçä.: Èñòîðèêè Ðèìà / Ïåð. ïîä ðåä. Ñ. Ìàðêèøà. Ì., 1970.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1929. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
36. (1) Íî âîò îíè äîøëè äî ñêàëû, ãäå òðîïèíêà åùå áîëåå ñóæèâàëàñü, à êðóòèçíà áûëà òàêîé, ÷òî äàæå âîèí íàëåãêå òîëüêî ïîñëå äîëãèõ óñèëèé ìîã áû ñïóñòèòüñÿ, öåïëÿÿñü ðóêàìè çà êóñòû è âûñòóïàâøèå òàì è ñÿì êîðíè. (2) Ñêàëà ýòà è ðàíüøå ïî ïðèðîäå ñâîåé áûëà êðóòà; òåïåðü æå âñëåäñòâèå íåäàâíåãî îáâàëà îíà óõîäèëà îòâåñíîé ñòåíîé íà ãëóáèíó ïðèáëèçèòåëüíî òûñÿ÷è ôóòîâ124. (3) Ïðèøåäøèå ê ýòîìó ìåñòó âñàäíèêè îñòàíîâèëèñü, íå âèäÿ äàëåå ïåðåä ñîáîé òðîïèíêè, è êîãäà óäèâëåííûé Ãàííèáàë ñïðîñèë, çà÷åì ýòà îñòàíîâêà, åìó ñêàçàëè, ÷òî ïåðåä âîéñêîì — íåïðèñòóïíàÿ ñêàëà. (4) Òîãäà îí ñàì îòïðàâèëñÿ îñìàòðèâàòü ìåñòíîñòü è ïðèøåë ê çàêëþ÷åíèþ, ÷òî, íåñìîòðÿ íà áîëüøóþ òðàòó âðåìåíè, ñëåäóåò ïîâåñòè âîéñêî â îáõîä ïî ìåñòàì, ãäå íå áûëî íè òðîïèíêè, íè ñëåäà ÷åëîâå÷åñêèõ íîã. (5) Íî ýòîò ïóòü îêàçàëñÿ ðåøèòåëüíî íåâîçìîæíûì. Ñíà÷àëà, ïîêà ñòàðûé ñíåã áûë ïîêðûò äîñòàòî÷íî òîëñòûì ñëîåì íîâîãî, íîãè èäóùèõ ëåãêî íàõîäèëè ñåáå â íåì îïîðó âñëåäñòâèå åãî ðûõëîñòè è óìåðåííîé ãëóáèíû. (6) Íî êîãäà ïîä íîãàìè ñòîëüêèõ ëþäåé è æèâîòíûõ åãî íå ñòàëî, èì ïðèøëîñü ñòóïàòü ïî ãîëîìó ëüäó è æèäêîìó ìåñèâó ïîëóðàñòàÿâøåãî ñíåãà. (7) Ñòðàøíî áûëî ñìîòðåòü íà èõ óñèëèÿ: íîãà äàæå ñëåäà íå îñòàâëÿëà íà ñêîëüçêîì ëüäó è ñîâñåì íå ìîãëà äåðæàòüñÿ íà ïîêàòîì ñêëîíå, à åñëè êòî, óïàâ, ñòàðàëñÿ ïîäíÿòüñÿ, îïèðàÿñü íà ðóêó èëè êîëåíî, òî è ýòà îïîðà ñêîëüçèëà, è îí ïàäàë ñ.35 âòîðè÷íî. Íå áûëî êðóãîì íè êîëîä, íè êîðíåé, î êîòîðûå îíè ìîãëè áû îïåðåòüñÿ íîãîé èëè ðóêîé; â ñâîåé áåñïîìîùíîé áîðüáå îíè íè÷åãî âîêðóã ñåáÿ íå âèäåëè, êðîìå ãîëîãî ëüäà è òàþùåãî ñíåãà. (8) Æèâîòíûå ïîä÷àñ âáèâàëè êîïûòà äàæå â íèæíèé ñëîé; òîãäà îíè ïàäàëè è, óñèëåííî ðàáîòàÿ êîïûòàìè, ÷òîáû ïîäíÿòüñÿ, âîâñå åãî ïðîáèâàëè, òàê ÷òî ìíîãèå èç íèõ îñòàâàëèñü íà ìåñòå, çàâÿçíóâ â òâåðäîì è íàñêâîçü çàëåäåíåâøåì ñíåãó, êàê â êàïêàíå125. |
36. Ventum deinde ad multo angustiorem rupem atque ita rectis saxis ut aegre expeditus miles temptabundus manibusque retinens virgulta ac stirpes circa eminentes demittere sese posset. [2] Natura locus iam ante praeceps recenti lapsu terrae in pedum mille admodum altitudinem abruptus erat. [3] Ibi cum velut ad finem viae equites constitissent, miranti Hannibali quae res moraretur agmen nuntiatur rupem inviam esse. [4] Digressus deinde ipse ad locum visendum. Haud dubia res visa quin per invia circa nec trita antea quamvis longo ambitu circumduceret agmen. [5] Ea vero via insuperabilis fuit; nam cum super veterem nivem intactam nova modicae altitudinis esset, molli nec praealtae facile pedes ingredientium insistebant; [6] ut vero tot hominum iumentorumque incessu dilapsa est, per nudam infra glaciem fluentemque tabem liquescentis nivis ingrediebantur. [7] Taetra ibi luctatio erat via lubrica non recipiente vestigium et in prono citius pedes fallente, ut seu manibus in adsurgendo seu genu se adiuvissent, ipsis adminiculis prolapsis iterum corruerent; nec stirpes circa radicesve, ad quas pede aut manu quisquam eniti posset, erant; ita in levi tantum glacie tabidaque nive volutabantur. [8] Iumenta tamen etiam secabant interdum infimam ingredientia nivem, et prolapsa iactandis gravius in conitendo ungulis penitus perfringebant, ut pleraque velut pedica capta haererent in dura et alte concreta glacie. |