Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1929. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
24. (1) Ðèìñêîå âîéñêî ñòîÿëî òîãäà â ëàðèíñêîé îáëàñòè, êîìàíäîâàë èì Ìèíóöèé, íà÷àëüíèê êîííèöû, à äèêòàòîð, êàê óæå áûëî ñêàçàíî, îòáûë â Ðèì. (2) Ëàãåðü, ðàçáèòûé íà ãîðå127, â ìåñòå âûñîêîì è áåçîïàñíîì, ïåðåíåñëè âíèç íà ðàâíèíó; íà ñîâåòå ñòàëè îáñóæäàòü çàìûñëû, ñîîáðàçíûå çàïàëü÷èâîñòè íà÷àëüíèêà: òî ëè íàïàñòü íà âðàæåñêèõ ñîëäàò, ðàçáðåäøèõñÿ ïî ïîëÿì â ïîèñêàõ ïðîäîâîëüñòâèÿ, òî ëè íàïàñòü íà èõ ëàãåðü, îñòàâëåííûé ïîä ñëàáîé îõðàíîé. (3) Ãàííèáàë ñðàçó óâèäåë, ÷òî ñ ïåðåìåíîé íà÷àëüñòâà âîéíà ïîéäåò ïî-äðóãîìó è ÷òî ïðîòèâíèê ïîâåäåò äåëî äåðçêî, à îòíþäü íå îáäóìàííî. (4) Ìåæäó òåì Ïóíèåö — ÷åìó òðóäíî äàæå ïîâåðèòü, âåäü âðàã áûë ðÿäîì — îòîñëàë òðåòü ñîëäàò çà ïðîäîâîëüñòâèåì, îñòàâèâ äâå òðåòè â ëàãåðå, (5) à çàòåì ïåðåäâèíóë ëàãåðü ïîáëèæå ê âðàãó, ìèëè íà äâå îò Ãåðåîíèÿ, è ðàçáèë åãî íà õîëìå, êîòîðûé âèäåí áûë íåïðèÿòåëþ: ïóñòü çíàåò: åñëè íà ôóðàæèðîâ íàïàäóò, îí ãîòîâ èäòè íà ïîìîùü. (6) Åùå áëèæå, âîçâûøàÿñü íàä ðèìñêèì ëàãåðåì, ðàñïîëàãàëñÿ äðóãîé õîëì; åãî íî÷üþ áåñøóìíî çàíÿëè íóìèäèéöû: âçÿòü åãî äíåì áûëî íåâîçìîæíî — íåïðèÿòåëü ïîñïåë áû òóäà æå ðàíüøå, òàê êàê åìó ïóòü áûë êîðî÷å. (7) Íóìèäèéöû, õîòÿ áûëî èõ ìàëî, óäåðæèâàëè ýòî ìåñòî, íî ðèìëÿíå íà ñëåäóþùèé äåíü ñáðîñèëè èõ âíèç è ñàìè ðàçáèëè ëàãåðü íà ýòîì õîëìå. (8) Âàë îäíîãî ëàãåðÿ áûë áëèçêî îò âàëà äðóãîãî, è ïî÷òè âñå ïðîñòðàíñòâî ìåæäó íèìè çàïîëíèëî ðèìñêîå âîéñêî. Èç ëàãåðÿ ñî ñòîðîíû, ïðîòèâîïîëîæíîé Ãàííèáàëó, âûñëàëè êîííèöó è ëåãêî âîîðóæåííûõ ñîëäàò íà ôóðàæèðîâ, ðàçáðåäøèõñÿ ïî øèðîêîìó ïîëþ, èõ îáðàòèëè â áåãñòâî è ïåðåáèëè. (9) Ãàííèáàë íå îñìåëèëñÿ äàòü ñðàæåíèå: òàê ìàëî ñ ñ.79 íèì áûëî ñîëäàò è îí âðÿä ëè îòáèëñÿ áû îò âðàãà, íàïàäè òîò íà ëàãåðü. (10) Òåïåðü óæå îí ïîâåë âîéíó, ïîëüçóÿñü óðîêàìè Ôàáèÿ: îñòàâàòüñÿ íà ìåñòå è íå òîðîïèòüñÿ; îí âåðíóë ñîëäàò â ñòàðûé ëàãåðü ïîä Ãåðåîíèåì. (11) Íåêîòîðûå ïèñàòåëè ñîîáùàþò, ÷òî áûëî äàíî íàñòîÿùåå ñðàæåíèå: ïóíèéöåâ ïðè ïåðâîé ñõâàòêå ïðîãíàëè ê ñàìîìó ëàãåðþ, íî îíè âíåçàïíî ñäåëàëè âûëàçêó, è òåïåðü ñòðàõ îáóÿë ðèìëÿí. Íî òóò âìåøàëñÿ ñàìíèò Äåöèìèé Íóìåðèé, è ñðàæåíèå âîçîáíîâèëîñü. (12) Äåöèìèé ïî ðîäîâèòîñòè è áîãàòñòâó áûë ïåðâûì ÷åëîâåêîì íå òîëüêî â Áîâèàíå128, îòêóäà îí áûë ðîäîì, íî è âî âñåì Ñàìíèè: ïî ïðèêàçó äèêòàòîðà îí ïðèâåë âîñåìü òûñÿ÷ ïåõîòû è ïÿòüñîò âñàäíèêîâ. Êîãäà îí ïîÿâèëñÿ â òûëó ó Ãàííèáàëà, îáåèì ñòîðîíàì ïîêàçàëîñü, ÷òî ýòî Êâèíò Ôàáèé âåäåò ïîäêðåïëåíèå èç Ðèìà. (13) Ãàííèáàë, îïàñàÿñü åùå êàêîé-íèáóäü ëîâóøêè, óâåë ñâîèõ ñîëäàò; ðèìëÿíå âìåñòå ñ Ñàìíèòîì â òîò äåíü îòáèëè äâå íåáîëüøèõ êðåïîñòè: (14) âðàãîâ ïîãèáëî øåñòü òûñÿ÷, à ðèìëÿí ïÿòü òûñÿ÷; ïîòåðè áûëè ïî÷òè îäèíàêîâû, íî â Ðèì ïðèøåë ïóñòîé ñëóõ î áîëüøîé ïîáåäå è ïèñüìî ñ åùå áîëåå ïóñòîé ïîõâàëüáîé íà÷àëüíèêà êîííèöû. |
24. Romanus tunc exercitus in agro Larinati erat. Praeerat Minucius magister equitum, profecto, sicut ante dictum est, ad urbem dictatore. [2] Ceterum castra, quae in monte alto ac tuto loco posita fuerant, iam in planum deferuntur; agitabanturque pro ingenio ducis consilia calidiora, ut impetus aut in frumentatores palatos aut in castra relicta cum levi praesidio fieret. [3] Nec Hannibalem fefellit cum duce mutatam esse belli rationem et ferocius quam consultius rem hostes gesturos. [4] Ipse autem — quod minime quis crederet — cum hostis propius esset, tertiam partem militum frumentatum duabus in castris retentis dimisit; [5] dein castra ipsa propius hostem movit duo ferme a Gereonio milia in tumulum hosti conspectum, ut intentum se sciret esse ad frumentatores, si qua vis fieret, tutandos. [6] Propior inde ei atque ipsis imminens Romanorum castris tumulus apparuit; ad quem capiendum si luce palam iretur, quia haud dubie hostis breviore via praeventurus erat, nocte clam missi Numidae ceperunt. [7] Quos tenentes locum contempta paucitate Romani postero die cum deiecissent, ipsi eo transferunt castra. [8] Tum utique exiguum spatii vallum a vallo aberat, et id ipsum totum prope compleverat Romana acies. Simul et per aversa castra equitatus cum levi armatura emissus in frumentatores late caedem fugamque hostium palatorum fecit. [9] Nec acie certare Hannibal ausus, quia tanta paucitate vix castra, si oppugnarentur, tutari poterat. [10] Iamque artibus Fabi, sedendo et cunctando, bellum gerebat receperatque suos in priora castra, quae pro Gereoni moenibus erant. [11] Iusta quoque acie et conlatis signis dimicatum quidam auctores sunt: primo concursu Poenum usque ad castra fusum, inde eruptione facta repente versum terrorem in Romanos, Numeri Decimi Samnitis deinde interventu proelium restitutum. [12] Hunc, principem genere ac divitiis non Boviani modo, unde erat, sed toto Samnio, iussu dictatoris octo milia peditum et equites quingentos ducentem in castra, ab tergo cum apparuisset Hannibali, speciem parti utrique praebuisse novi praesidii cum Q. Fabio ab Roma venientis. [13] Hannibalem insidiarum quoque aliquid timentem recepisse suos, Romanum insecutum adiuvante Samnite duo castella eo die expugnasse. [14] Sex milia hostium caesa, quinque admodum Romanorum; tamen in tam pari prope clade vanam famam egregiae victoriae cum vanioribus litteris magistri equitum Romam perlatam. |