Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1929. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
28. (1) Ãàííèáàë ðàäîâàëñÿ âäâîéíå — âåäü íè÷òî ïðîèñõîäÿùåå ó ïðîòèâíèêà îò íåãî íå óêðûâàëîñü: ìíîãîå ðàññêàçûâàëè ïåðåáåæ÷èêè è ñâîè ðàçâåä÷èêè; (2) îí íàìåðåâàëñÿ ïî-ñâîåìó èñïîëüçîâàòü íè÷åì íå ñäåðæèâàåìîå óäàëüñòâî Ìèíóöèÿ, à òóò åùå îò Ôàáèÿ îòîáðàíà ïîëîâèíà âîéñêà. (3) Ìåæäó ëàãåðåì Ìèíóöèÿ è ëàãåðåì êàðôàãåíÿí áûë õîëì: çàíÿâøèé åãî îñòàâèò, êîíå÷íî, ïðîòèâíèêà íà õóäøåé ïîçèöèè. (4) Ãàííèáàë íå òàê õîòåë âçÿòü ýòîò õîëì áåç áîÿ — õîòÿ äåëî òîãî áû ñòîèëî, — êàê ïîëó÷èòü âîçìîæíîñòü ñðàçèòüñÿ ñ Ìèíóöèåì, êîòîðûé — Ãàííèáàë ýòî ïðåêðàñíî çíàë — ïîñïåøèò åìó ïîìåøàòü. (5) Ïîëå ìåæäó ëàãåðÿìè íà ïåðâûé âçãëÿä íå ãîäèëîñü äëÿ çàñàä — çäåñü íå ðîñëî íè äåðåâà, íè äàæå êóñòèêà; (6) íî â äåéñòâèòåëüíîñòè îíî áûëî ñëîâíî ïðåäíàçíà÷åíî óêðûâàòü çàñàäû, òåì áîëåå, ÷òî â òàêîé ãîëîé äîëèíå íå÷åãî áûëî áîÿòüñÿ ëîâóøåê, à â åå èçãèáàõ áûëè ãëóáîêèå ðàññåëèíû, â ëþáîé èç êîòîðûõ ìîãëî ïîìåñòèòüñÿ äâåñòè ñîëäàò. (7)  ýòèõ óêðîìíûõ ìåñòàõ Ãàííèáàë ñïðÿòàë — ñêîëüêî ãäå ìîãëî ðàçìåñòèòüñÿ — ïÿòü òûñÿ÷ ïåõîòèíöåâ è êîííèêîâ. (8) Áîÿñü, êàê áû çàñàäó íà òàêîì ðîâíîì ìåñòå íå îáíàðóæèëî ïîÿâëåíèå íåîñòîðîæíîãî âîèíà èëè áëåñê îðóæèÿ, îí îòâëåê âíèìàíèå íåïðèÿòåëÿ, ïîñëàâ íà ðàññâåòå íåìíîãèõ âîèíîâ áðàòü òîò ñàìûé õîëì, î êîòîðîì óæå ãîâîðèëîñü. (9) Çà ýòó ìàëî÷èñëåííîñòü ðèìëÿíå ñðàçó æå îòíåñëèñü ê íèì ñ ïðåçðåíèåì; âñå ñòàëè òðåáîâàòü, ÷òîáû èõ ïîñëàëè ñîãíàòü âðàãà è çàíÿòü õîëì; ïîëêîâîäåö — õðàáðûé è ãëóïûé ñ.82 ïðåäâîäèòåëü òàêèõ æå õðàáðûõ è ãëóïûõ ñîëäàò — äâèíóë èõ â áîé è îñûïàë âðàãà ïóñòûìè óãðîçàìè. (10) Âïåðåä îí âûñëàë ëåãêîâîîðóæåííûõ, çà íèìè ñîìêíóòûì ñòðîåì — êîííèêîâ è, íàêîíåö, óâèäåâ, ÷òî ê âðàãó ïîäõîäèò ïîìîùü, âûñòóïèë ñ ãîòîâûìè ê áîþ ëåãèîíàìè. (11) Ãàííèáàë, çàìåòèâ, ÷òî åãî âîèíàì òî òóò, òî òàì ïðèõîäèòñÿ òóãî è ÷òî áîé ðàçãîðàåòñÿ, òîæå ïîñëàë èì íà ïîäìîãó îòðÿäû ïåõîòèíöåâ è êîííèêîâ: ñèëû îáåèõ ñòîðîí óðàâíÿëèñü. (12) Ïåðâûìè Ãàííèáàë ñáðîñèë ñ õîëìà ëåãêîâîîðóæåííûõ ñîëäàò, âçáèðàâøèõñÿ íà óæå çàõâà÷åííûé èì õîëì; îíè çàðàçèëè ñòðàõîì ñëåäîâàâøèõ çà íèìè êîííèêîâ è äîáåæàëè äî çíàìåí ëåãèîíîâ. (13) Ñðåäè îáùåãî ñìÿòåíèÿ òîëüêî ñòðîé ïåõîòèíöåâ îñòàâàëñÿ òâåðä è íåóñòðàøèì — êàçàëîñü, íà÷íèñü òåïåðü ïðàâèëüíîå ñðàæåíèå, îíî íå áóäåò íåðàâíûì (ñòîëüêî äóõà ïðèäàëî èì ñðàæåíèå, çà íåñêîëüêî äíåé äî ýòîãî âûèãðàííîå), (14) íî âäðóã èç çàñàäû ïîÿâèëèñü ïóíèéöû: íàïàâ ñ òûëà è ñ îáåèõ ñòîðîí, îíè ïðèâåëè ðèìëÿí â òàêîå çàìåøàòåëüñòâî è òàêîé ñòðàõ, ÷òî íè ó êîãî íå îñòàâàëîñü íè ìóæåñòâà ñðàæàòüñÿ, íè íàäåæäû ñïàñòèñü áåãñòâîì. |
28. Duplex inde Hannibali gaudium fuit — neque enim quicquam eorum quae apud hostes agerentur eum fallebat, et perfugis multa indicantibus et per suos explorantem; — [2] nam et liberam Minuci temeritatem se suo modo captaturum et sollertiae Fabi dimidium virium decessisse. [3] Tumulus erat inter castra Minuci et Poenorum, quem qui occupasset haud dubie iniquiorem erat hosti locum facturus. [4] Eum non tam capere sine certamine volebat Hannibal, quamquam id operae pretium erat, quam causam certaminis cum Minucio, quem procursurum ad obsistendum satis sciebat, contrahere. [5] Ager omnis medius erat prima specie inutilis insidiatori, quia non modo silvestre quicquam, sed ne vepribus quidem vestitum habebat, [6] re ipsa natus tegendis insidiis, eo magis quod in nuda valle nulla talis fraus timeri poterat; et erant in anfractibus cavae rupes, ut quaedam earum ducenos armatos possent capere. [7] In has latebras, quot quemque locum apte insidere poterant, quinque milia conduntur peditum equitumque. [8] Necubi tamen aut motus alicuius temere egressi aut fulgor armorum fraudem in valle tam aperta detegeret, missis paucis prima luce ad capiendum quem ante diximus tumulum avertit oculos hostium. [9] Primo statim conspectu contempta paucitas, ac sibi quisque deposcere pellendos inde hostes ac locum capiendum; dux ipse inter stolidissimos ferocissimosque ad arma vocat et vanis minis increpat hostem. [10] Principio levem armaturam dimittit; deinde conferto agmine mittit equites; postremo, cum hostibus quoque subsidia mitti videret, instructis legionibus procedit. [11] Et Hannibal laborantibus suis alia atque alia crescente certamine mittens auxilia peditum equitumque iam iustam expleverat aciem, ac totis utrimque viribus certatur. [12] Prima levis armatura Romanorum, praeoccupatum ex inferiore loco succedens tumulum, pulsa detrusaque terrorem in succedentem intulit equitem et ad signa legionum refugit. [13] Peditum acies inter perculsos impavida sola erat, videbaturque, si iusta ac directa pugna esset, haudquaquam impar futura: tantum animorum fecerat prospere ante paucos dies res gesta; [14] sed exorti repente insidiatores eum tumultum terroremque in latera utrimque ab tergoque incursantes fecerunt ut nec animus ad pugnam neque ad fugam spes cuiquam superesset. |