Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1929. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
47. (1) Ïîäíÿëñÿ êðèê, çàâÿçàëîñü ñðàæåíèå ìåæäó ëåãêîâîîðóæåííûìè èç âñïîìîãàòåëüíûõ âîéñê, âûáåæàâøèìè âïåðåä, çàòåì èñïàíñêèå è ãàëëüñêèå êîííèêè, ñòîÿâøèå íà ëåâîì ôëàíãå, ñøèáëèñü ñ êîííèêàìè ðèìñêîãî ïðàâîãî ôëàíãà, íî ñðàæàëèñü ñ.95 ñîâñåì íå ïî ïðàâèëàì êîííîãî áîÿ: (2) áèëèñü ëèöîì ê ëèöó — îáîéòè íåïðèÿòåëÿ áûëî íåâîçìîæíî: ñ îäíîé ñòîðîíû ðåêà, ñ äðóãîé — âûñòðîèâøèåñÿ ïåõîòèíöû. (3) Ïðîòèâíèêè, äâèãàÿñü òîëüêî âïåðåä, óïåðëèñü äðóã â äðóãà. Ëîøàäè ñáèëèñü â òåñíóþ êó÷ó, âîèíû ñòàñêèâàëè äðóã äðóãà ñ êîíåé. Ñðàæåíèå óæå ñòàëî ïðåâðàùàòüñÿ â ïåøåå. Áèëèñü îæåñòî÷åííî, íî íåäîëãî — ðèìñêèõ êîííèêîâ îòòåñíèëè, è îíè îáðàòèëèñü â áåãñòâî. (4) Ê êîíöó êîííîãî áîÿ â ñðàæåíèå âñòóïèëà ïåõîòà, âíà÷àëå, ïîêà ðÿäû èñïàíöåâ è ãàëëîâ íå áûëè ðàññòðîåíû, ïðîòèâíèêè è ñèëàìè, è äóõîì áûëè äðóã äðóãó ðàâíû, (5) íàêîíåö ðèìëÿíå ïîñëå ìíîãîêðàòíûõ óñèëèé ïîòåñíèëè âðàãîâ, íàñòóïàÿ ðîâíûì ïëîòíûì197 ñòðîåì íà âûäâèíóòóþ âïåðåä ñåðåäèíó èõ ñòðîÿ, ñâîåãî ðîäà êëèí198, êîòîðûé áûë íåäîñòàòî÷íî êðåïîê, òàê êàê ñòðîé çäåñü áûë íåãëóáîê. (6) Çàòåì, òåñíÿ è ïðåñëåäóÿ ïîáåæàâøèõ â ñòðàõå âðàãîâ, ðèìëÿíå ðàçîðâàëè ñåðåäèíó ñòðîÿ199 è âîðâàëèñü â ðàñïîëîæåíèå íåïðèÿòåëÿ è, íàêîíåö, íå âñòðå÷àÿ ñîïðîòèâëåíèÿ, äîøëè äî àôðèêàíöåâ, (7) êîòîðûå áûëè ïîñòàâëåíû íà îòâåäåííûõ íàçàä ôëàíãàõ òîãî ñàìîãî âûñòóïà â ñåðåäèíå ñòðîÿ, ãäå áûëè èñïàíöû è ãàëëû. (8) Êîãäà èõ ïîòåñíèëè, âðàæåñêàÿ ëèíèÿ ñíà÷àëà âûðîâíÿëàñü, à çàòåì, ïðîãèáàÿñü, îáðàçîâàëà ïîñåðåäèíå ìåøîê, ïî êðàÿì êîòîðîãî è îêàçàëèñü àôðèêàíöû. Êîãäà ðèìëÿíå íåîñòîðîæíî òóäà áðîñèëèñü, àôðèêàíöû äâèíóëèñü ñ îáåèõ ñòîðîí, îêðóæàÿ ðèìëÿí, è çàïåðëè èõ ñ òûëà200. (9) Òåïåðü ðèìëÿíå, âûèãðàâøèå áåç âñÿêîé ïîëüçû äëÿ ñåáÿ ïåðâûé áîé, áðîñèâ èñïàíöåâ è ãàëëîâ, êîòîðûõ ñèëüíî ïîáèëè ñ òûëà, íà÷àëè íîâîå ñðàæåíèå ñ àôðèêàíöàìè. (10) Îíî áûëî íåðàâíûì íå òîëüêî ïîòîìó, ÷òî îêðóæåííûå ñðàæàëèñü ñ îêðóæèâøèìè, íî è ïîòîìó, ÷òî óñòàëûå áèëèñü ñî ñâåæèì è áîäðûì âðàãîì. |
47. Clamore sublato procursum ab auxiliis et pugna levibus primum armis commissa; deinde equitum Gallorum Hispanorumque laevum cornu cum dextro Romano concurrit, minime equestris more pugnae: [2] frontibus enim adversis concurrendum erat quia nullo circa ad evagandum relicto spatio hinc amnis hinc peditum acies claudebant. [3] In derectum utrimque nitentes stantibus ac confertis postremo turba equis vir virum amplexus detrahebat equo. Pedestre magna iam ex parte certamen factum erat; acrius tamen quam diutius pugnatum est, pulsique Romani equites terga vertunt. [4] Sub equestris finem certaminis coorta est peditum pugna, primo et viribus et animis par, dum constabant ordines Gallis Hispanisque; [5] tandem Romani, diu ac saepe conisi, aequa fronte acieque densa impulere hostium cuneum nimis tenuem eoque parum validum, a cetera prominentem acie. [6] Impulsis deinde ac trepide referentibus pedem institere ac tenore uno per praeceps pavore fugientium agmen in mediam primum aciem inlati, postremo nullo resistente ad subsidia Afrorum pervenerunt, [7] qui utrimque reductis alis constiterant, media, qua Galli Hispanique steterant, aliquantum prominente acie. [8] Qui cuneus ut pulsus aequavit frontem primum, dein cedendo etiam sinum in medio dedit, Afri circa iam cornua fecerant irruentibusque incaute in medium Romanis circumdedere alas, mox cornua extendendo clausere et ab tergo hostes. [9] Hinc Romani, defuncti nequiquam proelio uno, omissis Gallis Hispanisque, quorum terga ceciderant, adversus Afros integram pugnam ineunt, [10] non tantum eo iniquam quod inclusi adversus circumfusos sed etiam quod fessi cum recentibus ac vegetis pugnabant. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß