Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXII, ãë. 47

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1991.
Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1929.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

47. (1) Ïîä­íÿë­ñÿ êðèê, çàâÿ­çà­ëîñü ñðà­æå­íèå ìåæ­äó ëåã­êî­âî­îðó­æåí­íû­ìè èç âñïî­ìî­ãà­òåëü­íûõ âîéñê, âûáå­æàâ­øè­ìè âïå­ðåä, çàòåì èñïàí­ñêèå è ãàëëü­ñêèå êîí­íè­êè, ñòî­ÿâ­øèå íà ëåâîì ôëàí­ãå, ñøèá­ëèñü ñ êîí­íè­êà­ìè ðèì­ñêî­ãî ïðà­âî­ãî ôëàí­ãà, íî ñðà­æà­ëèñü ñ.95 ñîâñåì íå ïî ïðà­âè­ëàì êîí­íî­ãî áîÿ: (2) áèëèñü ëèöîì ê ëèöó — îáîé­òè íåïðè­ÿ­òå­ëÿ áûëî íåâîç­ìîæ­íî: ñ îäíîé ñòî­ðî­íû ðåêà, ñ äðó­ãîé — âûñòðî­èâ­øè­å­ñÿ ïåõî­òèí­öû. (3) Ïðî­òèâ­íè­êè, äâè­ãà­ÿñü òîëü­êî âïå­ðåä, óïåð­ëèñü äðóã â äðó­ãà. Ëîøà­äè ñáè­ëèñü â òåñ­íóþ êó÷ó, âîè­íû ñòàñ­êè­âà­ëè äðóã äðó­ãà ñ êîíåé. Ñðà­æå­íèå óæå ñòà­ëî ïðå­âðà­ùàòü­ñÿ â ïåøåå. Áèëèñü îæå­ñòî­÷åí­íî, íî íåäîë­ãî — ðèì­ñêèõ êîí­íè­êîâ îòòåñ­íè­ëè, è îíè îáðà­òè­ëèñü â áåã­ñòâî. (4) Ê êîí­öó êîí­íî­ãî áîÿ â ñðà­æå­íèå âñòó­ïè­ëà ïåõîòà, âíà­÷à­ëå, ïîêà ðÿäû èñïàí­öåâ è ãàë­ëîâ íå áûëè ðàñ­ñòðî­å­íû, ïðî­òèâ­íè­êè è ñèëà­ìè, è äóõîì áûëè äðóã äðó­ãó ðàâ­íû, (5) íàêî­íåö ðèì­ëÿíå ïîñëå ìíî­ãî­êðàò­íûõ óñè­ëèé ïîòåñ­íè­ëè âðà­ãîâ, íàñòó­ïàÿ ðîâ­íûì ïëîò­íûì197 ñòðî­åì íà âûäâè­íó­òóþ âïå­ðåä ñåðåäè­íó èõ ñòðîÿ, ñâî­åãî ðîäà êëèí198, êîòî­ðûé áûë íåäî­ñòà­òî÷­íî êðå­ïîê, òàê êàê ñòðîé çäåñü áûë íåãëó­áîê. (6) Çàòåì, òåñ­íÿ è ïðå­ñëå­äóÿ ïîáå­æàâ­øèõ â ñòðà­õå âðà­ãîâ, ðèì­ëÿíå ðàçî­ðâà­ëè ñåðåäè­íó ñòðîÿ199 è âîðâà­ëèñü â ðàñ­ïî­ëî­æå­íèå íåïðè­ÿ­òå­ëÿ è, íàêî­íåö, íå âñòðå­÷àÿ ñîïðî­òèâ­ëå­íèÿ, äîøëè äî àôðè­êàí­öåâ, (7) êîòî­ðûå áûëè ïîñòàâ­ëå­íû íà îòâåäåí­íûõ íàçàä ôëàí­ãàõ òîãî ñàìî­ãî âûñòó­ïà â ñåðåäèíå ñòðîÿ, ãäå áûëè èñïàí­öû è ãàë­ëû. (8) Êîãäà èõ ïîòåñ­íè­ëè, âðà­æå­ñêàÿ ëèíèÿ ñíà­÷à­ëà âûðîâ­íÿ­ëàñü, à çàòåì, ïðî­ãè­áà­ÿñü, îáðà­çî­âà­ëà ïîñå­ðåäèíå ìåøîê, ïî êðà­ÿì êîòî­ðî­ãî è îêà­çà­ëèñü àôðè­êàí­öû. Êîãäà ðèì­ëÿíå íåîñòî­ðîæ­íî òóäà áðî­ñè­ëèñü, àôðè­êàí­öû äâè­íó­ëèñü ñ îáå­èõ ñòî­ðîí, îêðó­æàÿ ðèì­ëÿí, è çàïåð­ëè èõ ñ òûëà200. (9) Òåïåðü ðèì­ëÿíå, âûèã­ðàâ­øèå áåç âñÿ­êîé ïîëü­çû äëÿ ñåáÿ ïåð­âûé áîé, áðî­ñèâ èñïàí­öåâ è ãàë­ëîâ, êîòî­ðûõ ñèëü­íî ïîáè­ëè ñ òûëà, íà÷à­ëè íîâîå ñðà­æå­íèå ñ àôðè­êàí­öà­ìè. (10) Îíî áûëî íåðàâ­íûì íå òîëü­êî ïîòî­ìó, ÷òî îêðó­æåí­íûå ñðà­æà­ëèñü ñ îêðó­æèâ­øè­ìè, íî è ïîòî­ìó, ÷òî óñòà­ëûå áèëèñü ñî ñâå­æèì è áîä­ðûì âðà­ãîì.

47. Cla­mo­re sub­la­to pro­cur­sum ab auxi­liis et pug­na le­vi­bus pri­mum ar­mis com­mis­sa; dein­de equi­tum Gal­lo­rum His­pa­no­rum­que lae­vum cor­nu cum dextro Ro­ma­no con­cur­rit, mi­ni­me equestris mo­re pug­nae: [2] fron­ti­bus enim ad­ver­sis con­cur­ren­dum erat quia nul­lo cir­ca ad eva­gan­dum re­lic­to spa­tio hinc am­nis hinc pe­di­tum acies clau­de­bant. [3] In de­rec­tum ut­rim­que ni­ten­tes stan­ti­bus ac con­fer­tis postre­mo tur­ba equis vir vi­rum ample­xus det­ra­he­bat equo. Pe­destre mag­na iam ex par­te cer­ta­men fac­tum erat; ac­rius ta­men quam diu­tius pug­na­tum est, pul­si­que Ro­ma­ni equi­tes ter­ga ver­tunt.

[4] Sub equestris fi­nem cer­ta­mi­nis coor­ta est pe­di­tum pug­na, pri­mo et vi­ri­bus et ani­mis par, dum consta­bant or­di­nes Gal­lis His­pa­nis­que; [5] tan­dem Ro­ma­ni, diu ac sae­pe co­ni­si, aequa fron­te acie­que den­sa im­pu­le­re hos­tium cu­neum ni­mis te­nuem eoque pa­rum va­li­dum, a ce­te­ra pro­mi­nen­tem acie. [6] Im­pul­sis dein­de ac tre­pi­de re­fe­ren­ti­bus pe­dem insti­te­re ac te­no­re uno per prae­ceps pa­vo­re fu­gien­tium ag­men in me­diam pri­mum aciem in­la­ti, postre­mo nul­lo re­sis­ten­te ad sub­si­dia Af­ro­rum per­ve­ne­runt, [7] qui ut­rim­que re­duc­tis alis consti­te­rant, me­dia, qua Gal­li His­pa­ni­que ste­te­rant, ali­quan­tum pro­mi­nen­te acie. [8] Qui cu­neus ut pul­sus aequa­vit fron­tem pri­mum, dein ce­den­do etiam si­num in me­dio de­dit, Af­ri cir­ca iam cor­nua fe­ce­rant ir­ruen­ti­bus­que in­cau­te in me­dium Ro­ma­nis cir­cum­de­de­re alas, mox cor­nua ex­ten­den­do clau­se­re et ab ter­go hos­tes. [9] Hinc Ro­ma­ni, de­functi ne­qui­quam proe­lio uno, omis­sis Gal­lis His­pa­nis­que, quo­rum ter­ga ce­ci­de­rant, ad­ver­sus Af­ros in­teg­ram pug­nam ineunt, [10] non tan­tum eo ini­quam quod inclu­si ad­ver­sus cir­cum­fu­sos sed etiam quod fes­si cum re­cen­ti­bus ac ve­ge­tis pug­na­bant.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 197Òåêñò íå âïîëíå èñïðà­âåí. Â èçäà­íèè Âàé­ñåí­áîð­íà — Ìþë­ëå­ðà êîíú­åê­òó­ðà: «êîñûì ïëîò­íûì ñòðî­åì».
  • 198«Êëèí» (cu­neus) — çäåñü âûäâè­íó­òûé âïå­ðåä âûñòóï â öåí­òðå ïåðåä íåé ëèíèè (ñð.: Ïîëè­áèé, III, 113, 8, ãäå ýòî ïîñòðî­å­íèå îïè­ñà­íî â äðó­ãèõ âûðà­æå­íè­ÿõ).
  • 199Íà ìåñòå ñìÿ­òî­ãî èìè «êëè­íà».
  • 200Ñð.: Ïîëè­áèé, III, 115, 9 ñë.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364002248 1364002249 1364002250