Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1940/1984. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
28. (1) Ñðåäè ýòîé ñìóòû ñîçâàëè íàðîäíîå ñîáðàíèå: îðàòîðû òÿíóëè îäíè â îäíó ñòîðîíó, äðóãèå â äðóãóþ; è âîò-âîò ðàçðàçèëîñü áû âîññòàíèå, êîãäà Àïîëëîíèä, îäèí èç ïåðâûõ ëþäåé â ãîðîäå, ïðîèçíåñ ðå÷ü, ïîëåçíóþ â ñëîæèâøèõñÿ îáñòîÿòåëüñòâàõ: (2) «Íèêîãäà ãîñóäàðñòâî íå áûëî òàê áëèçêî íè ê áëàãîïîëó÷èþ, íè ê ãèáåëè. (3) Åñëè âñå åäèíîäóøíî ñêëîíÿòñÿ ëèáî ê ðèìëÿíàì, ëèáî ê êàðôàãåíÿíàì, òî íå áóäåò ãîñóäàðñòâà ñ÷àñòëèâåå è ñèëüíåå; (4) åñëè æå âàñ ïîâîëîêóò îäíè ñþäà, äðóãèå òóäà, òî âîéíà ìåæäó ðèìëÿíàìè è êàðôàãåíÿíàìè íå áóäåò òàêîé æåñòîêîé, êàê âîéíà ìåæäó ñàìèìè ñèðàêóçÿíàìè: â îäíèõ è òåõ æå ñòåíàõ ó êàæäîé òîé èëè äðóãîé ñòîðîíû áóäåò ñâîå âîîðóæåííîå âîéñêî è ñâîè ïîëêîâîäöû. (5) Ïðèëîæèì âñå ñèëû ê òîìó, ÷òîáû äîñòè÷ü åäèíîäóøèÿ: ñ êåì ñîþç âûãîäíåå — ýòî íå òàê âàæíî è ñîâåùàòüñÿ äîëãî íå ñòîèò. (6) Ïîñëåäóåì, îäíàêî, â âûáîðå ñîþçíèêîâ ïðèìåðó Ãèåðîíà, à íå Ãèåðîíèìà, ïðåäïî÷òåì äðóæáó, âûäåðæàâøóþ ïÿòèäåñÿòèëåòíåå èñïûòàíèå111, äðóçüÿì, ïîêà íåèçâåñòíûì, à â ïðîøëîì íåâåðíûì. ñ.171 (7) Ó÷òåì åùå îáñòîÿòåëüñòâî íåìàëîâàæíîå: îòêàçàòüñÿ îò ìèðà ñ êàðôàãåíÿíàìè íå çíà÷èò, ÷òî ñ íèìè ñåé÷àñ æå íà÷íåòñÿ âîéíà; ñ ðèìëÿíàìè íàäî ñåé÷àñ æå èëè çàêëþ÷èòü ìèð, èëè èäòè íà íèõ âîéíîé». (8) Ðå÷ü ýòà îêàçàëàñü òåì óáåäèòåëüíåå, ÷òî íå áûëà âíóøåíà íè àë÷íîñòüþ, íè ëè÷íûì ïðèñòðàñòèåì. Ïðåòîðàì è âûáîðíûì îò ñåíàòà âåëåíî áûëî ñîáðàòüñÿ íà âîåííûé ñîâåò è ñîâåùàòüñÿ âìåñòå ñ öåíòóðèîíàìè è ïðåäâîäèòåëÿìè âñïîìîãàòåëüíûõ âîéñê. (9) ×àñòî è ñèëüíî ñïîðèëè, è òàê êàê ïðè÷èíû âîåâàòü ñ ðèìëÿíàìè íå áûëî, òî ðåøèëè çàêëþ÷èòü ñ íèìè ìèð è îòïðàâèòü ïîñëîâ ïîäòâåðäèòü ýòî ðåøåíèå. |
28. In hac turbatione rerum in contionem vocari placuit. Ubi cum alii alio tenderent nec procul seditione res esset, Apollonides, principum unus, orationem salutarem ut in tali tempore habuit: [2] nec spem salutis nec perniciem propiorem umquam civitati ulli fuisse. [3] Si enim uno animo omnes vel ad Romanos vel ad Carthaginienses inclinent, nullius civitatis statum fortunatiorem ac beatiorem fore; [4] si alii alio trahant res, non inter Poenos Romanosque bellum atrocius fore quam inter ipsos Syracusanos, cum intra eosdem muros pars utraque suos exercitus, sua arma, suos habitura sit duces. [5] Itaque ut idem omnes sentiant summa vi agendum esse. Utra societas sit utilior, eam longe minorem ac levioris momenti consultationem esse; [6] sed tamen Hieronis potius quam Hieronymi auctoritatem sequendam in sociis legendis, vel quinquaginta annis feliciter expertam amicitiam nunc incognitae, quondam infideli praeferendam. [7] Esse etiam momenti aliquid ad consilium quod Carthaginiensibus ita pax negari possit, ut non utique in praesentia bellum cum eis geratur: cum Romanis extemplo aut pacem aut bellum habendum. [8] Quo minus cupiditatis ac studii visa est oratio habere, eo plus auctoritatis habuit. Adiectum est praetoribus ac delectis senatorum militare etiam consilium; iussi et duces ordinum praefectique auxiliorum simul consulere. [9] Cum saepe acta res esset magnis certaminibus, postremo, quia belli cum Romanis gerendi ratio nulla apparebat, pacem fieri placuit mittique legatos ad rem cum eis confirmandam. |