Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXIV, ãë. 31

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1991.
Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1940/1984.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

31. (1) Èì äðóæ­íî ïðî­êðè­÷à­ëè: ïóñòü íå ïàäà­þò äóõîì — è ïîîáå­ùà­ëè ðàçäå­ëèòü èõ ñóäü­áó. (2) Ìåæ­äó òåì çíà­ìå­íîñ­öû — à çà íèìè è âñå âîé­ñêî — îñòà­íî­âè­ëèñü, íî ïî÷å­ìó — âîå­íà­÷àëü­íè­êè åùå íå çíà­ëè. Ïî ðÿäàì ïðî­øåë ãîâîð, ÷òî Ãèï­ïî­êðàò è Ýïè­êèä íàõî­äÿò­ñÿ çäåñü, è âñå âîé­ñêî çàøó­ìå­ëî, ÿâíî äîâîëü­íîå èõ ïðè­áû­òè­åì. Ïðå­òî­ðû âî âåñü îïîð ïîíåñ­ëèñü ê ïåðå­ä­íèì ðÿäàì. (3) ×òî ýòî, ñïðà­øè­âà­þò îíè, çà îáû­÷àé ó êðè­òÿí, îòêóäà òàêîå ñâîå­âî­ëèå — âåñòè áåñåäû ñ íåïðè­ÿ­òå­ëåì, áåç ïðè­êà­çà ïðå­òî­ðîâ ïðè­íè­ìàòü èõ â ñâîè ðÿäû? Ãèï­ïî­êðà­òà âåëå­ëè ñõâà­òèòü è çàêî­âàòü. (4)  îòâåò ïîä­íÿ­ëè êðèê ñíà­÷à­ëà êðè­òÿíå, çàòåì åãî ïîä­õâà­òè­ëè äðó­ãèå; ïðå­òî­ðàì ñòà­ëî ÿñíî: åñëè îíè áóäóò íàñòà­è­âàòü, èì ïðè­äåò­ñÿ ïëî­õî. (5) Âñòðå­âî­æåí­íûå, íå çíàÿ, êàê áûòü, îíè âåëå­ëè âîé­ñêó âåð­íóòü­ñÿ íàçàä â Ìåãà­ðû è îòïðà­âè­ëè ãîí­öîâ â Ñèðà­êó­çû èçâå­ñòèòü î ïîëî­æå­íèè äåë.

(6) Ãèï­ïî­êðàò, âèäÿ, ÷òî âîè­íû ñêëîí­íû êî âñÿ­êî­ãî ðîäà ïîäî­çðå­íè­ÿì, âîñ­ïîëü­çî­âàë­ñÿ õèò­ðî­ñòüþ — ïîñëàë êàêèõ-òî êðè­òÿí ñòî­ðî­æèòü íà äîðî­ãå è çàòåì ïðî­÷è­òàë ñîë­äà­òàì áóä­òî áû ïåðå­õâà­÷åí­íîå ïèñü­ìî: «Ñèðà­êóç­ñêèå ïðå­òî­ðû êîí­ñó­ëó Ìàð­öåë­ëó». (7) Çà îáû÷­íûì ïðè­âåò­ñò­âè­åì äàëåå ãîâî­ðè­ëîñü, ÷òî ñîâåð­øåí­íî ïðà­âèëü­íî îí ïîñòó­ïèë, íèêî­ãî â Ëåîí­òè­íàõ íå ïîùà­äèâ. (8) Íî âñå ñîë­äà­òû-íàåì­íè­êè äðóã äðó­ãà ñòî­ÿò, è â Ñèðà­êó­çàõ ïîêîÿ íå áóäåò, ïîêà êàêèå-íèáóäü ÷óæå­çåì­öû èç âñïî­ìî­ãà­òåëü­íûõ îòðÿäîâ îñòà­íóò­ñÿ òàì èëè â ñèðà­êóç­ñêîì âîé­ñêå. (9) Ïîýòî­ìó ïóñòü îí ïîñòà­ðà­åò­ñÿ çàõâà­òèòü òåõ, ÷òî âìå­ñòå ñ ñèðà­êóç­ñêè­ìè ïðå­òî­ðà­ìè ñòî­ÿò ëàãå­ðåì ïîä Ìåãà­ðà­ìè; êàç­íèâ èõ, îí íàêî­íåö îñâî­áî­äèò Ñèðà­êó­çû. (10) Êîãäà ýòî ïèñü­ìî áûëî ïðî­÷è­òà­íî, âñå ñ òàêèì êðè­êîì ñõâà­òè­ëèñü çà îðó­æèå, ÷òî íàïó­ãàí­íûå ïðå­òî­ðû â ñóìà­òî­õå âåð­õîì óñêà­êà­ëè â Ñèðà­êó­çû. (11) Äàæå èõ áåã­ñòâî íå ïðå­êðà­òè­ëî ìÿòå­æà; íà ñèðà­êóç­ñêèõ âîè­íîâ íàïà­ëè è íå ïîùà­äè­ëè áû èõ, åñëè áû Ýïè­êèä è Ãèï­ïî­êðàò íå âîñ­ïðå­ïÿò­ñò­âî­âà­ëè íåèñòîâ­ñòâó òîë­ïû (12) — íå èç ìèëî­ñåð­äèÿ èëè ïî ÷åëî­âå÷­íî­ñòè, à ÷òîáû ñîõðà­íèòü äëÿ ñåáÿ íàäåæ­äó íà âîç­âðà­ùå­íèå, ÷òîáû ñîë­äà­òû áûëè âåð­íû èì è îêà­çà­ëèñü çàëîæ­íè­êà­ìè; (13) íàêî­íåö, ÷òîáû òàêîé çàñëó­ãîé è òàêèì çàëî­ãîì îáåñ­ïå­÷èòü ñåáå ðàñ­ïî­ëî­æå­íèå ðîä­íûõ è äðó­çåé ýòèõ ñîë­äàò. (14) Çíàÿ, ÷òî òîë­ïà ëåã­êî­ìûñ­ëåí­íà è íåíà­äåæ­íà, îíè íàøëè êàêî­ãî-òî âîè­íà, èç òåõ, ÷òî áûëè îñà­æäå­íû â Ëåîí­òè­íàõ, è ïîðó­÷è­ëè åìó ïðè­âåç­òè â Ñèðà­êó­çû èçâå­ñòèå, ñîâ­ïà­äàþ­ùåå ñ ëîæ­íû­ìè âåñòÿ­ìè, ïîëó­÷åí­íû­ìè ó Ìèëû; (15) ïóñòü ðàñ­ñêà­çû­âà­åò î òîì, ÷òî âðÿä ëè áûëî, íî âûäà­åò ñåáÿ çà î÷å­âèä­öà è ðàñ­ñêà­çîì ñâî­èì ðàñ­ïà­ëÿ­åò ëþä­ñêîé ãíåâ.

31. Enim­ve­ro concla­mant bo­num ut ani­mum ha­be­rent; om­nem se cum il­lis for­tu­nam su­bi­tu­ros. [2] In­ter hoc con­lo­qui­um sig­na consti­te­rant te­ne­ba­tur­que ag­men, nec­dum quae mo­rae cau­sa fo­ret per­ve­ne­rat ad du­ces. Postquam Hip­poc­ra­ten at­que Epi­cy­den ades­se per­va­sit ru­mor, fre­mi­tus­que to­to ag­mi­ne erat haud du­bie adpro­ban­tium ad­ven­tum eorum, ex­templo prae­to­res ci­ta­tis equis ad pri­ma sig­na per­re­xe­runt. [3] Qui mos il­le, quae li­cen­tia Cre­ten­sium es­set ro­gi­tan­tes, con­lo­quia se­ren­di cum hos­te ini­us­su­que prae­to­rum mis­cen­di eos ag­mi­ni suo, conpre­hen­di ini­ci­que ca­te­nas ius­se­runt Hip­poc­ra­ti. [4] Ad quam vo­cem tan­tus ex­templo pri­mum a Cre­ten­si­bus cla­mor est or­tus, dein­de ex­cep­tus ab aliis, ut fa­ci­le, si ultra ten­de­rent, ap­pa­re­ret eis ti­men­dum es­se. [5] Sol­li­ci­ti in­cer­ti­que re­rum sua­rum Me­ga­ra, un­de pro­fec­ti erant, re­fer­ri sig­na iubent nun­tios­que de sta­tu prae­sen­ti Sy­ra­cu­sas mit­tunt.

[6] Frau­dem quo­que Hip­poc­ra­tes ad­dit incli­na­tis ad om­nem sus­pi­cio­nem ani­mis et Cre­ten­sium qui­bus­dam ad iti­ne­ra in­si­den­da mis­sis ve­lut in­ter­cep­tas lit­te­ras quas ip­se com­po­sue­rat, re­ci­tat: [7] «Prae­to­res Sy­ra­cu­sa­ni con­su­li Mar­cel­lo». Se­cun­dum sa­lu­tem, ut ad­so­let, scrip­tum erat rec­te eum at­que or­di­ne fe­cis­se, quod in Leon­ti­nis nul­li pe­per­cis­set. [8] Sed om­nium mer­cen­na­rio­rum mi­li­tum ean­dem es­se cau­sam, nec um­quam Sy­ra­cu­sas quie­tu­ras do­nec quic­quam ex­ter­no­rum auxi­lio­rum aut in ur­be aut in exer­ci­tu suo es­set. [9] Ita­que da­ret ope­ram ut eos qui cum suis prae­to­ri­bus castra ad Me­ga­ra ha­be­rent in suam po­tes­ta­tem re­di­ge­ret ac suppli­cio eorum li­be­ra­ret tan­dem Sy­ra­cu­sas. [10] Haec cum re­ci­ta­ta es­sent, cum tan­to cla­mo­re ad ar­ma dis­cur­sum est ut prae­to­res in­ter tu­mul­tum pa­vi­di abe­qui­ta­ve­rint Sy­ra­cu­sas. [11] Et ne fu­ga qui­dem eorum se­di­tio conpres­sa est, im­pe­tus­que in Sy­ra­cu­sa­nos mi­li­tes fie­bant; nec ab ul­lo tem­pe­ra­tum fo­ret, ni Epi­cy­des at­que Hip­poc­ra­tes irae mul­ti­tu­di­nis ob­viam is­sent, [12] non a mi­se­ri­cor­dia aut hu­ma­no con­si­lio, sed ne spem re­di­tus prae­ci­de­rent si­bi et, cum ip­sos si­mul mi­li­tes fi­dos ha­be­rent si­mul ob­si­des, [13] tum cog­na­tos quo­que eorum at­que ami­cos tan­to me­ri­to pri­mum, dein pig­no­re si­bi con­ci­lia­rent. [14] Ex­per­ti­que quam va­na aut le­vi aura mo­bi­le vol­gus es­set, mi­li­tem nancti ex eo nu­me­ro qui in Leon­ti­nis cir­cum­ses­si erant, su­bor­nant, ut Sy­ra­cu­sas per­fer­ret nun­tium con­ve­nien­tem eis quae ad My­lan fal­so nun­tia­ta erant, [15] auc­to­rem­que se ex­hi­ben­do ac ve­lut vi­sa quae du­bia erant nar­ran­do con­ci­ta­ret iras ho­mi­num.

ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1327007031 1327008013 1327009001 1364002432 1364002433 1364002434