Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1940/1984. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
31. (1) Èì äðóæíî ïðîêðè÷àëè: ïóñòü íå ïàäàþò äóõîì — è ïîîáåùàëè ðàçäåëèòü èõ ñóäüáó. (2) Ìåæäó òåì çíàìåíîñöû — à çà íèìè è âñå âîéñêî — îñòàíîâèëèñü, íî ïî÷åìó — âîåíà÷àëüíèêè åùå íå çíàëè. Ïî ðÿäàì ïðîøåë ãîâîð, ÷òî Ãèïïîêðàò è Ýïèêèä íàõîäÿòñÿ çäåñü, è âñå âîéñêî çàøóìåëî, ÿâíî äîâîëüíîå èõ ïðèáûòèåì. Ïðåòîðû âî âåñü îïîð ïîíåñëèñü ê ïåðåäíèì ðÿäàì. (3) ×òî ýòî, ñïðàøèâàþò îíè, çà îáû÷àé ó êðèòÿí, îòêóäà òàêîå ñâîåâîëèå — âåñòè áåñåäû ñ íåïðèÿòåëåì, áåç ïðèêàçà ïðåòîðîâ ïðèíèìàòü èõ â ñâîè ðÿäû? Ãèïïîêðàòà âåëåëè ñõâàòèòü è çàêîâàòü. (4)  îòâåò ïîäíÿëè êðèê ñíà÷àëà êðèòÿíå, çàòåì åãî ïîäõâàòèëè äðóãèå; ïðåòîðàì ñòàëî ÿñíî: åñëè îíè áóäóò íàñòàèâàòü, èì ïðèäåòñÿ ïëîõî. (5) Âñòðåâîæåííûå, íå çíàÿ, êàê áûòü, îíè âåëåëè âîéñêó âåðíóòüñÿ íàçàä â Ìåãàðû è îòïðàâèëè ãîíöîâ â Ñèðàêóçû èçâåñòèòü î ïîëîæåíèè äåë. (6) Ãèïïîêðàò, âèäÿ, ÷òî âîèíû ñêëîííû êî âñÿêîãî ðîäà ïîäîçðåíèÿì, âîñïîëüçîâàëñÿ õèòðîñòüþ — ïîñëàë êàêèõ-òî êðèòÿí ñòîðîæèòü íà äîðîãå è çàòåì ïðî÷èòàë ñîëäàòàì áóäòî áû ïåðåõâà÷åííîå ïèñüìî: «Ñèðàêóçñêèå ïðåòîðû êîíñóëó Ìàðöåëëó». (7) Çà îáû÷íûì ïðèâåòñòâèåì äàëåå ãîâîðèëîñü, ÷òî ñîâåðøåííî ïðàâèëüíî îí ïîñòóïèë, íèêîãî â Ëåîíòèíàõ íå ïîùàäèâ. (8) Íî âñå ñîëäàòû-íàåìíèêè äðóã äðóãà ñòîÿò, è â Ñèðàêóçàõ ïîêîÿ íå áóäåò, ïîêà êàêèå-íèáóäü ÷óæåçåìöû èç âñïîìîãàòåëüíûõ îòðÿäîâ îñòàíóòñÿ òàì èëè â ñèðàêóçñêîì âîéñêå. (9) Ïîýòîìó ïóñòü îí ïîñòàðàåòñÿ çàõâàòèòü òåõ, ÷òî âìåñòå ñ ñèðàêóçñêèìè ïðåòîðàìè ñòîÿò ëàãåðåì ïîä Ìåãàðàìè; êàçíèâ èõ, îí íàêîíåö îñâîáîäèò Ñèðàêóçû. (10) Êîãäà ýòî ïèñüìî áûëî ïðî÷èòàíî, âñå ñ òàêèì êðèêîì ñõâàòèëèñü çà îðóæèå, ÷òî íàïóãàííûå ïðåòîðû â ñóìàòîõå âåðõîì óñêàêàëè â Ñèðàêóçû. (11) Äàæå èõ áåãñòâî íå ïðåêðàòèëî ìÿòåæà; íà ñèðàêóçñêèõ âîèíîâ íàïàëè è íå ïîùàäèëè áû èõ, åñëè áû Ýïèêèä è Ãèïïîêðàò íå âîñïðåïÿòñòâîâàëè íåèñòîâñòâó òîëïû (12) — íå èç ìèëîñåðäèÿ èëè ïî ÷åëîâå÷íîñòè, à ÷òîáû ñîõðàíèòü äëÿ ñåáÿ íàäåæäó íà âîçâðàùåíèå, ÷òîáû ñîëäàòû áûëè âåðíû èì è îêàçàëèñü çàëîæíèêàìè; (13) íàêîíåö, ÷òîáû òàêîé çàñëóãîé è òàêèì çàëîãîì îáåñïå÷èòü ñåáå ðàñïîëîæåíèå ðîäíûõ è äðóçåé ýòèõ ñîëäàò. (14) Çíàÿ, ÷òî òîëïà ëåãêîìûñëåííà è íåíàäåæíà, îíè íàøëè êàêîãî-òî âîèíà, èç òåõ, ÷òî áûëè îñàæäåíû â Ëåîíòèíàõ, è ïîðó÷èëè åìó ïðèâåçòè â Ñèðàêóçû èçâåñòèå, ñîâïàäàþùåå ñ ëîæíûìè âåñòÿìè, ïîëó÷åííûìè ó Ìèëû; (15) ïóñòü ðàññêàçûâàåò î òîì, ÷òî âðÿä ëè áûëî, íî âûäàåò ñåáÿ çà î÷åâèäöà è ðàññêàçîì ñâîèì ðàñïàëÿåò ëþäñêîé ãíåâ. |
31. Enimvero conclamant bonum ut animum haberent; omnem se cum illis fortunam subituros. [2] Inter hoc conloquium signa constiterant tenebaturque agmen, necdum quae morae causa foret pervenerat ad duces. Postquam Hippocraten atque Epicyden adesse pervasit rumor, fremitusque toto agmine erat haud dubie adprobantium adventum eorum, extemplo praetores citatis equis ad prima signa perrexerunt. [3] Qui mos ille, quae licentia Cretensium esset rogitantes, conloquia serendi cum hoste iniussuque praetorum miscendi eos agmini suo, conprehendi inicique catenas iusserunt Hippocrati. [4] Ad quam vocem tantus extemplo primum a Cretensibus clamor est ortus, deinde exceptus ab aliis, ut facile, si ultra tenderent, appareret eis timendum esse. [5] Solliciti incertique rerum suarum Megara, unde profecti erant, referri signa iubent nuntiosque de statu praesenti Syracusas mittunt. [6] Fraudem quoque Hippocrates addit inclinatis ad omnem suspicionem animis et Cretensium quibusdam ad itinera insidenda missis velut interceptas litteras quas ipse composuerat, recitat: [7] «Praetores Syracusani consuli Marcello». Secundum salutem, ut adsolet, scriptum erat recte eum atque ordine fecisse, quod in Leontinis nulli pepercisset. [8] Sed omnium mercennariorum militum eandem esse causam, nec umquam Syracusas quieturas donec quicquam externorum auxiliorum aut in urbe aut in exercitu suo esset. [9] Itaque daret operam ut eos qui cum suis praetoribus castra ad Megara haberent in suam potestatem redigeret ac supplicio eorum liberaret tandem Syracusas. [10] Haec cum recitata essent, cum tanto clamore ad arma discursum est ut praetores inter tumultum pavidi abequitaverint Syracusas. [11] Et ne fuga quidem eorum seditio conpressa est, impetusque in Syracusanos milites fiebant; nec ab ullo temperatum foret, ni Epicydes atque Hippocrates irae multitudinis obviam issent, [12] non a misericordia aut humano consilio, sed ne spem reditus praeciderent sibi et, cum ipsos simul milites fidos haberent simul obsides, [13] tum cognatos quoque eorum atque amicos tanto merito primum, dein pignore sibi conciliarent. [14] Expertique quam vana aut levi aura mobile volgus esset, militem nancti ex eo numero qui in Leontinis circumsessi erant, subornant, ut Syracusas perferret nuntium convenientem eis quae ad Mylan falso nuntiata erant, [15] auctoremque se exhibendo ac velut visa quae dubia erant narrando concitaret iras hominum. |