Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1940/1984. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
30. (1) Ìàðöåëë ñî âñåì âîéñêîì îòïðàâèëñÿ ê Ëåîíòèíàì, ïðåäëîæèâ Àïïèþ íàïàñòü ñ äðóãîé ñòîðîíû; îí âîñïîëüçîâàëñÿ íàñòðîåíèåì ñîëäàò, íåãîäîâàâøèõ íà òî, ÷òî òîâàðèùè èõ ïåðåáèòû íà ñòîÿíêå âî âðåìÿ ïåðåãîâîðîâ îá óñëîâèÿõ ìèðà. Ãîðîä áûë âçÿò ñ õîäó. (2) Ãèïïîêðàò è Ýïèêèä, âèäÿ, ÷òî ñòåíû çàõâà÷åíû, à ãîðîäñêèå âîðîòà ðàçëîìàíû, óêðûëèñü ñ ìàëûì îòðÿäîì â êðåïîñòè, à íî÷üþ òàéêîì óáåæàëè â Ãåðáåç112. (3) Ñèðàêóçÿíå âûñòóïèëè îòðÿäîì â âîñåìü òûñÿ÷ ÷åëîâåê; ó ðåêè Ìèëû íà íèõ íàòêíóëñÿ ãîíåö, ñîîáùèâøèé, ÷òî ãîðîä113 âçÿò; â îñòàëüíîì â åãî ðàññêàçå âûìûñåë è ïðàâäà áûëè ïåðåìåøàíû: (4) óáèâàëè-äå áåç ðàçáîðà è âîèíîâ, è ãîðîæàí; â æèâûõ, îí ïîëàãàåò, íå îñòàëîñü íè îäíîãî âçðîñëîãî, ãîðîä ðàçãðàáëåí; èìóùåñòâî ëþäåé ñîñòîÿòåëüíûõ ðîçäàíî. (5) Óñëûøàâ òàêèå ñòðàõè, îòðÿä îñòàíîâèëñÿ, âñåõ îõâàòèëà òðåâîãà, è êîìàíäèðû — ýòî áûëè Ñîñèñ è Äèíîìåí114 — ñòàëè ñîâåùàòüñÿ, ÷òî èì äåëàòü. (6) Ëîæíàÿ âåñòü, óñòðàøèâøàÿ èõ, íå âûãëÿäåëà ïóñòîé âûäóìêîé, âåäü äåéñòâèòåëüíî îêîëî äâóõ òûñÿ÷ ïåðåáåæ÷èêîâ áûëè èçáèòû ðîçãàìè è îáåçãëàâëåíû. (7) Íî èç ëåîíòèíöåâ ïîñëå âçÿòèÿ ãîðîäà íå îáèäåëè íèêîãî íè èç âîèíîâ, íè èç ãðàæäàí, èì âîçâðàòèëè âñå èõ äîáðî, êðîìå ðàñõèùåííîãî â ïåðâûå ñóìàòîøíûå ìèíóòû ïî âçÿòèè ãîðîäà. (8) Íî ñîëäàò, òâåðäèâøèõ òå æå æàëîáû íà âåðîëîìíîå óáèéñòâî èõ òîâàðèùåé, íåâîçìîæíî áûëî çàñòàâèòü íè âåðíóòüñÿ â Ëåîíòèíû, íè äîæèäàòüñÿ áîëåå âåðíûõ èçâåñòèé, íèêóäà íå óõîäÿ. (9) Ïðåòîðû âèäåëè, ÷òî ñîëäàòû âîò-âîò ïåðåñòàíóò èì ïîâèíîâàòüñÿ, íî ñêîðî îáðàçóìÿòñÿ, ñòîèò ëèøü óáðàòü çàñòðåëüùèêîâ. (10) Îíè ïîâåëè âîéñêî â Ìåãàðû115, à ñàìè ñ íåìíîãèìè âñàäíèêàìè îòïðàâèëèñü â Ãåðáåç, íàäåÿñü, ÷òî ñðåäè îáùåãî ïåðåïîëîõà ãîðîä áóäåò èì âûäàí. (11) Çàìûñåë íå óäàëñÿ; ðåøèëè äåéñòâîâàòü ñèëîé è ñòàëè ëàãåðåì ó Ìåãàðû, ðàññ÷èòûâàÿ îñàæäàòü Ãåðáåç âñåì âîéñêîì. (12) Ãèïïîêðàò è Ýïèêèä, âèäÿ, ÷òî íàäåÿòüñÿ íå íà ÷òî, ïðèíÿëè ðåøåíèå íå ñòîëü áåçîïàñíîå, êàê êàçàëîñü ñïåðâà, íî åäèíñòâåííî âîçìîæíîå: âðó÷èòü ñâîþ ñóäüáó â ðóêè âîèíîâ, ê íèì ïðèâûêøèõ è íåãîäîâàâøèõ íà óáèéñòâî òîâàðèùåé, î êîòîðîì äîøëà ê íèì ìîëâà. Îíè ïîøëè íàâñòðå÷ó âîéñêó. (13)  åãî ïåðâûõ ðÿäàõ ñëó÷àéíî îêàçàëèñü øåñòüñîò êðèòÿí, ñëóæèâøèõ ïîä èõ êîìàíäîé ïðè Ãèåðîíèìå è ïîìíèâøèõ áëàãîäåÿíèå Ãàííèáàëà: âçÿòûõ â ïëåí ïîñëå áèòâû ó Òðàçèìåíñêîãî îçåðà (îíè ñëóæèëè â ðèìñêèõ âñïîìîãàòåëüíûõ îòðÿäàõ), îí èõ îòïóñòèë. (14) Óçíàâ êðèòÿí ïî èõ çíàìåíàì è îðóæèþ116, Ãèïïîêðàò è Ýïèêèä ïðîòÿíóëè ê íèì âåòâè ìàñëèíû è äðóãèå çíàêè ìîëüáû117 è ñòàëè ïðîñèòü ïðèíÿòü èõ, ñ.173 à ïðèíÿâ, íå âûäàâàòü ñèðàêóçÿíàì, êîòîðûå è ñàìèõ êðèòÿí âûäàäóò íà êàçíü ðèìñêîìó íàðîäó. |
30. Marcellus cum omni exercitu profectus in Leontinos, Appio quoque accito ut altera parte adgrederetur, tanto ardore militum est usus ab ira inter condiciones pacis interfectae stationis ut primo impetu urbem expugnarent. [2] Hippocrates atque Epicydes, postquam capi muros refringique portas videre, in arcem sese cum paucis recepere; inde clam nocte Herbesum perfugiunt. [3] Syracusanis octo milium armatorum agmine profectis domo ad Mylan flumen nuntius occurrit captam urbem esse, cetera falsa mixta veris ferens: [4] caedem promiscuam militum atque oppidanorum factam, nec quicquam puberum arbitrari superesse; direptam urbem, bona locupletium donata. [5] Ad nuntium tam atrocem constitit agmen, concitatisque omnibus duces — erant autem Sosis ac Dinomenes — quid agerent consultabant. [6] Terroris speciem haud vanam mendacio praebuerant verberati ac securi percussi transfugae ad duo milia hominum; [7] ceterum Leontinorum militumque aliorum nemo post captam urbem violatus fuerat, suaque omnia eis, nisi quae primus tumultus captae urbis absumpserat, restituebantur. [8] Nec ut Leontinos irent, proditos ad caedem commilitones querentes, perpelli potuere, nec ut eodem loco certiorem nuntium expectarent. [9] Cum ad defectionem inclinatos animos cernerent praetores, sed eum motum haud diuturnum fore, si duces amentiae sublati essent, exercitum ducunt Megara, [10] ipsi cum paucis equitibus Herbesum proficiscuntur spe territis omnibus per proditionem urbis potiundae. [11] Quod ubi frustra eis fuit inceptum, vi agendum rati postero die Megaris castra movent, ut Herbesum omnibus copiis oppugnarent. [12] Hippocrates et Epicydes non tam tutum prima specie quam unum spe undique abscisa consilium esse rati, ut se militibus permitterent et adsuetis magna ex parte sibi et tum fama caedis commilitonum accensis, obviam agmini procedunt. [13] Prima forte signa sescentorum Cretensium erant, qui apud Hieronymum meruerant sub eis et Hannibalis beneficium habebant, capti ad Trasumennum inter Romanorum auxilia dimissique. [14] Quos ubi ex signis armorumque habitu cognovere, Hippocrates atque Epicydes ramos oleae ac velamenta alia supplicum porrigentes orare ut reciperent sese, receptos tutarentur, neu proderent Syracusanis, a quibus ipsi mox trucidandi populo Romano dederentur. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß