История Рима от основания города

Книга XXV, гл. 26

26. Mar­cel­lus Eurya­lo re­cep­to prae­si­dio­que ad­di­to una cu­ra erat li­ber, ne qua ab ter­go vis hos­tium in ar­cem ac­cep­ta inclu­sos im­pe­di­tos­que moe­ni­bus suos tur­ba­ret. [2] Ach­ra­di­nam in­de tri­nis castris per ido­nea dis­po­si­tis lo­ca spe ad ino­piam om­nium re­rum inclu­sos re­dac­tu­rum, cir­cum­se­dit. [3] Cum per ali­quot dies quie­tae sta­tio­nes ut­rim­que fuis­sent, re­pen­te ad­ven­tus Hip­poc­ra­tis et Hi­mil­co­nis ut ultro un­di­que op­pug­na­ren­tur Ro­ma­ni fe­cit. [4] Nam et Hip­poc­ra­tes castris ad mag­num por­tum com­mu­ni­tis sig­no­que iis da­to qui Ach­ra­di­nam te­ne­bant castra ve­te­ra Ro­ma­no­rum ador­tus est, qui­bus Cris­pi­nus praee­rat, et Epi­cy­des erup­tio­nem in sta­tio­nes Mar­cel­li fe­cit, et clas­sis Pu­ni­ca li­to­ri quod in­ter ur­bem et castra Ro­ma­na erat ad­pul­sa est, ne quid prae­si­dii Cris­pi­no sub­mit­ti a Mar­cel­lo pos­set. [5] Tu­mul­tum ta­men maio­rem hos­tes prae­bue­runt quam cer­ta­men; nam et Cris­pi­nus Hip­poc­ra­ten non rep­pu­lit tan­tum mu­ni­men­tis, sed in­se­cu­tus etiam est tre­pi­de fu­gien­tem, et Epi­cy­den Mar­cel­lus in ur­bem com­pu­lit; [6] sa­tis­que iam etiam in pos­te­rum vi­de­ba­tur pro­vi­sum ne quid ab re­pen­ti­nis eorum ex­cur­sio­ni­bus pe­ri­cu­li fo­ret. [7] Ac­ces­sit et ab pes­ti­len­tia com­mu­ne ma­lum quod fa­ci­le ut­ro­rum­que ani­mos aver­te­ret a bel­li con­si­liis. Nam tem­po­re autum­ni et lo­cis na­tu­ra gra­vi­bus, mul­to ta­men ma­gis extra ur­bem quam in ur­be, in­to­le­ran­da vis aes­tus per ut­ra­que castra om­nium fer­me cor­po­ra mo­vit. [8] Ac pri­mo tem­po­ris ac lo­ci vi­tio et aeg­ri erant et mo­rie­ban­tur; pos­tea cu­ra­tio ip­sa et con­tac­tus aeg­ro­rum vol­ga­bat mor­bos, ut aut neg­lec­ti de­ser­ti­que qui in­ci­dis­sent mo­re­ren­tur, aut ad­si­den­tis cu­ran­tis­que eadem vi mor­bi rep­le­tos se­cum tra­he­rent, [9] co­ti­dia­na­que fu­ne­ra et mors ob ocu­los es­set et un­di­que dies noc­tes­que plo­ra­tus audi­ren­tur. [10] Postre­mo ita ad­sue­tu­di­ne ma­li ef­fe­ra­ve­rant ani­mos ut non mo­do lac­ri­mis ius­to­que conplo­ra­tu pro­se­que­ren­tur mor­tuos, sed ne ef­fer­rent qui­dem aut se­pe­li­rent, iace­rentque stra­ta exa­ni­ma cor­po­ra in conspec­tu si­mi­lem mor­tem ex­pec­tan­tium, [11] mor­tui­que aeg­ros, aeg­ri va­li­dos cum me­tu, tum ta­be ac pes­ti­fe­ro odo­re cor­po­rum con­fi­ce­rent; et ut fer­ro po­tius mo­re­ren­tur, qui­dam in­va­de­bant so­li hos­tium sta­tio­nes. [12] Mul­to ta­men vis maior pes­tis Poe­no­rum castra quam Ro­ma­na in­va­se­rat; nam Ro­ma­ni diu cir­cum­se­den­do Sy­ra­cu­sas cae­lo aquis­que ad­sue­rant ma­gis. [13] Ex hos­tium exer­ci­tu Si­cu­li, ut pri­mum vi­de­re ex gra­vi­ta­te lo­ci vol­ga­ri mor­bos, in suas quis­que pro­pin­quas ur­bes di­lap­si sunt; [14] et Car­tha­gi­nien­ses, qui­bus nus­quam re­cep­tus erat, cum ip­sis du­ci­bus Hip­poc­ra­te at­que Hi­mil­co­ne ad in­ter­ne­cio­nem om­nes pe­rie­runt. [15] Mar­cel­lus, ut tan­ta vis ingrue­bat ma­li, tra­du­xe­rat in ur­bem suos in­fir­ma­que cor­po­ra tec­ta et umbrae rec­rea­ve­rant; mul­ti ta­men ex Ro­ma­no exer­ci­tu eadem pes­te ab­sumpti sunt.