История Рима от основания города

Книга XXV, гл. 25

25. Te­ne­bant Ach­ra­di­nae por­tas mu­ros­que ma­xu­me transfu­gae, qui­bus nul­la erat per con­di­cio­nes ve­niae spes; ei nec adi­re mu­ros nec ad­lo­qui quem­quam pas­si. [2] Ita­que Mar­cel­lus, postquam id in­cep­tum in­ri­tum fuit, ad Eurya­lum sig­na re­fer­ri ius­sit. Tu­mu­lus est in extre­ma par­te ur­bis aver­sus a ma­ri viae­que im­mi­nens fe­ren­ti in ag­ros me­di­ter­ra­nea­que in­su­lae, per­com­mo­de si­tus ad com­mea­tus ex­ci­pien­dos. [3] Praee­rat huic ar­ci Phi­lo­de­mus Ar­gi­vus ab Epi­cy­de im­po­si­tus; ad quem mis­sus a Mar­cel­lo So­sis, unus ex in­ter­fec­to­ri­bus ty­ran­ni, cum lon­go ser­mo­ne ha­bi­to di­la­tus per frustra­tio­nem es­set, ret­tu­lit Mar­cel­lo tem­pus eum ad de­li­be­ran­dum sumpsis­se. [4] Cum is diem de die dif­fer­ret, dum Hip­poc­ra­tes at­que Hi­mil­co ad­mo­ve­rent castra le­gio­nes­que, haud du­bius, si in ar­cem ac­ce­pis­set eos, de­le­ri Ro­ma­num exer­ci­tum inclu­sum mu­ris pos­se, [5] Mar­cel­lus, ut Eurya­lum ne­que tra­di ne­que ca­pi vi­dit pos­se, in­ter Nea­po­lim et Tycham — no­mi­na ea par­tium ur­bis et instar ur­bium sunt — po­suit castra, ti­mens ne, si fre­quen­tia intras­set lo­ca, con­ti­ne­ri ab dis­cur­su mi­les avi­dus prae­dae non pos­set. [6] Le­ga­ti eo ab Tycha et Nea­po­li cum in­fu­lis et ve­la­men­tis ve­ne­runt, pre­can­tes ut a cae­di­bus et ab in­cen­diis par­ce­re­tur. [7] De quo­rum pre­ci­bus quam pos­tu­la­tis ma­gis con­si­lio ha­bi­to Mar­cel­lus ex om­nium sen­ten­tia edi­xit mi­li­ti­bus ne quis li­be­rum cor­pus vio­la­ret: ce­te­ra prae­dae fu­tu­ra. [8] Castra tes­tis pa­rie­tum pro mu­ro saep­ta; por­tis re­gio­ne pla­tea­rum pa­ten­ti­bus sta­tio­nes prae­si­dia­que dis­po­suit, ne quis in dis­cur­su mi­li­tum im­pe­tus in castra fie­ri pos­set. [9] In­de sig­no da­to mi­li­tes dis­cur­re­runt; ref­rac­tis­que fo­ri­bus cum om­nia ter­ro­re ac tu­mul­tu stre­pe­rent, a cae­di­bus ta­men tem­pe­ra­tum est; ra­pi­nis nul­lus an­te mo­dus fuit quam om­nia diu­tur­na fe­li­ci­ta­te cu­mu­la­ta bo­na eges­se­runt. [10] In­ter haec et Phi­lo­de­mus, cum spes auxi­lii nul­la es­set, fi­de ac­cep­ta ut in­vio­la­tus ad Epi­cy­den re­di­ret, de­duc­to prae­si­dio tra­di­dit tu­mu­lum Ro­ma­nis. [11] Aver­sis om­ni­bus ad tu­mul­tum ex par­te cap­tae ur­bis Bo­mil­car noc­tem eam nac­tus qua prop­ter vim tem­pes­ta­tis sta­re ad an­co­ram in sa­lo Ro­ma­na clas­sis non pos­set, [12] cum tri­gin­ta quin­que na­vi­bus ex por­tu Sy­ra­cu­sa­no pro­fec­tus li­be­ro ma­ri ve­la in al­tum de­dit quin­que et quin­qua­gin­ta na­vi­bus Epi­cy­dae et Sy­ra­cu­sa­nis re­lic­tis; [13] edoc­tis­que Car­tha­gi­nien­si­bus in quan­to res Sy­ra­cu­sa­na discri­mi­ne es­set, cum cen­tum na­vi­bus post pau­cos dies re­dit, mul­tis, ut fa­ma est, do­nis ex Hie­ro­nis ga­za ab Epi­cy­de do­na­tus.