Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXV, ãë. 27

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì Ì., «Íàóêà», 1991.
Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì, Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì è Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ — Â. Ì. Ñìèðèí.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ (èçä. 1991) Â. Ì. Ñìèðèí. Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1940/1984.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

27. (1) Ïîñëå ãèáå­ëè ñóõî­ïóò­íî­ãî ïóíèé­ñêî­ãî âîé­ñêà âîè­íû, ñëó­æèâ­øèå ðàíü­øå ó Ãèï­ïî­êðà­òà <>108 çàíÿ­ëè äâà íåáîëü­øèõ ãîðî­äà, íåäî­ñòóï­íûõ ïî ñâî­å­ìó ìåñòî­ïî­ëî­æå­íèþ è âäî­áà­âîê åùå óêðåï­ëåí­íûõ: îäèí ëåæàë â òðåõ ìèëÿõ îò Ñèðà­êóç, äðó­ãîé — â ïÿò­íà­äöà­òè. Îíè ñíî­ñè­ëè òóäà ñúåñò­íûå ïðè­ïà­ñû èç ñâî­èõ ãîðî­äîâ è ïðè­çû­âà­ëè ê ñåáå ïîä­ìî­ãó. (2) Òåì âðå­ìå­íåì Áîìèëü­êàð, âòî­ðè÷­íî ÿâèâ­øèé­ñÿ â Êàð­ôà­ãåí âìå­ñòå ñ ôëî­òîì, òàê ðàñ­ñêà­çàë î ñóäü­áå ñîþç­íè­êîâ è ñóäü­áå èõ, ÷òî êàð­ôà­ãå­íÿíå âîç­íà­äå­ÿ­ëèñü íå òîëü­êî ïîìî÷ü ñîþç­íè­êàì è ñïà­ñòè èõ, íî è çàõâà­òèòü ðèì­ëÿí â êàê-íèêàê çàõâà­÷åí­íîì èìè ãîðî­äå. (3) Îí ïîñî­âå­òî­âàë ñíà­ðÿäèòü êàê ìîæ­íî áîëü­øå ãðó­çî­âûõ ñóäîâ, íàãðó­çèòü èõ âñÿ­êèì ãðó­çîì è óâå­ëè­÷èòü ôëîò, ñîñòî­ÿâ­øèé ïîä åãî êîìàí­äîé. (4) Èç Êàð­ôà­ãå­íà îí âûøåë ñî ñòà òðèä­öà­òüþ âîåí­íû­ìè ñóäà­ìè ñ ñåìüþ ñîò­íÿ­ìè ãðó­çî­âûõ è ñ ïîïó­ò­íûì âåò­ðîì ïåðå­ïðàâ­ëÿë­ñÿ â Ñèöè­ëèþ, íî òå æå âåò­ðû ïîìå­øà­ëè åìó îáî­ãíóòü ìûñ Ïàõèí109. (5) Ìîë­âà ðàç­íåñ­ëà âåñòü î ïðè­áû­òèè Áîìèëü­êà­ðà; îí ìåä­ëèë; è ñèðà­êó­çÿíå, è ðèì­ëÿíå ïåðå­õî­äè­ëè îò ñòðà­õà ê íàäåæ­äå. (6) ñ.214 Ýïè­êèä èñïó­ãàë­ñÿ: åñëè âåò­ðû, óæå ìíî­ãî äíåé äóâ­øèå ñ ñîë­íå÷­íî­ãî âîñ­õî­äà, íå óòèõ­íóò, òî êàð­ôà­ãåí­ñêèé ôëîò âåð­íåò­ñÿ â Àôðè­êó. (7) Îí ïåðå­äàë Àõðà­äè­íó âîæäÿì íàåì­íè­êîâ, à ñàì îòïëûë ê Áîìèëü­êà­ðó, (8) êîòî­ðûé äåð­æàë ñâîé ôëîò îáðà­ùåí­íûì â ñòî­ðî­íó Àôðè­êè. Îí îïà­ñàë­ñÿ ìîð­ñêî­ãî ñðà­æå­íèÿ íå ïîòî­ìó, ÷òî íå ðàâ­íû áûëè ñèëû èëè ó ðèì­ëÿí áûëî áîëü­øå êîðàá­ëåé — áîëü­øå èõ áûëî ó êàð­ôà­ãå­íÿí, — íî âåò­ðû áûëè äëÿ ðèì­ëÿí áëà­ãî­ïðè­ÿò­íåå. Ýïè­êèä, îäíà­êî, íàñòî­ÿë: ïóñòü èñïû­òà­åò ñóäü­áó â ìîð­ñêîé áèò­âå.

(9) Ìàð­öåëë çàìå­òèë, ÷òî ñî âñå­ãî îñò­ðî­âà ñîçâà­íî ñèöè­ëèé­ñêîå âîé­ñêî è ÷òî ïîä­õî­äèò êàð­ôà­ãåí­ñêèé ôëîò ñ áîëü­øèì ãðó­çîì. Íå æåëàÿ áûòü çàïåð­òûì ñ ìîðÿ è ñóøè âî âðà­æå­ñêîì ãîðî­äå, îí ðåøèë, õîòÿ ôëîò ó íåãî áûë ìåíü­øå êàð­ôà­ãåí­ñêî­ãî, íå äîïó­ñòèòü âûñàä­êè Áîìèëü­êà­ðà â Ñèðà­êó­çàõ. (10) Äâà âðàæ­äåá­íûõ ôëîòà ñòî­ÿ­ëè îêî­ëî Ïàõè­íà: îíè ñðà­çÿò­ñÿ ñðà­çó, êàê òîëü­êî íàñòàíåò çàòè­øüå è ñóäà ñìî­ãóò âûé­òè â îòêðû­òîå ìîðå. (11) Êàê òîëü­êî þãî-âîñòî÷­íûé âåòåð110, ñâè­ðåï­ñò­âî­âàâ­øèé íåñêîëü­êî äíåé, óòèõ, Áîìèëü­êàð ïåð­âûé ñíÿë­ñÿ ñ ÿêî­ðÿ, ðåøèâ ïîñêî­ðåå îáîé­òè ìûñ è âûé­òè â îòêðû­òîå ìîðå. (12) Îí óâèäåë ðèì­ñêèé ôëîò, êîòî­ðûé íàïðàâ­ëÿë­ñÿ ê íåìó, è, íåèç­âåñò­íî ÷åãî èñïó­ãàâ­øèñü, âûøåë íà ïàðó­ñàõ â îòêðû­òîå ìîðå, ìèíî­âàë Ñèöè­ëèþ, äåð­æà êóðñ íà Òàðåíò, è îòïðà­âèë â Ãåðàê­ëåþ111 ãîí­öîâ ñ ïðè­êà­çîì âåð­íóòü­ñÿ ãðó­çî­âûì ñóäàì â Àôðè­êó. (13) Ýïè­êèä, ëèøèâ­øèñü òàêîé ïîä­äåðæ­êè è íå æåëàÿ îñòà­âàòü­ñÿ â îñà­æäåí­íîì ãîðî­äå, áîëü­øàÿ ÷àñòü êîòî­ðî­ãî áûëà óæå âçÿ­òà, îòïëûë â Àãðè­ãåíò, íå ðàñ­ñ÷è­òû­âàÿ îòòóäà íà ÷òî-ëèáî ïîâëè­ÿòü è ðåøèâ âûæèäàòü, ÷åì âñå êîí­÷èò­ñÿ.

27. De­le­to ter­restri Pu­ni­co exer­ci­tu Si­cu­li qui Hip­poc­ra­tis mi­li­tes fue­rant . . . , haud mag­na op­pi­da, ce­te­rum et si­tu et mu­ni­men­tis tu­ta; tria mi­lia al­te­rum ab Sy­ra­cu­sis, al­te­rum quin­de­cim abest; eo et com­mea­tus e ci­vi­ta­ti­bus suis com­por­ta­bant et auxi­lia ac­cer­se­bant. [2] In­te­rea Bo­mil­car ite­rum cum clas­se pro­fec­tus Car­tha­gi­nem, ita ex­po­si­ta for­tu­na so­cio­rum ut spem fa­ce­ret non ip­sis mo­do sa­lu­ta­rem opem fer­ri pos­se, sed Ro­ma­nos quo­que in cap­ta quo­dam mo­do ur­be ca­pi, [3] per­pu­lit ut one­ra­rias na­ves quam plu­ru­mas om­ni co­pia re­rum onus­tas se­cum mit­te­rent clas­sem­que suam auge­rent. [4] Igi­tur cen­tum tri­gin­ta na­vi­bus lon­gis, sep­tin­gen­tis one­ra­riis pro­fec­tus a Car­tha­gi­ne sa­tis pros­pe­ros ven­tos ad trai­cien­dum in Si­ci­liam ha­buit; sed iidem ven­ti su­pe­ra­re eum Pachy­num pro­hi­be­bant. [5] Bo­mil­ca­ris ad­ven­tus fa­ma pri­mo, dein prae­ter spem mo­ra cum gau­dium et me­tum in vi­cem Ro­ma­nis Sy­ra­cu­sa­nis­que prae­buis­set, [6] Epi­cy­des me­tuens ne, si per­ge­rent iidem qui tum te­ne­bant ab or­tu so­lis fla­re per dies plu­res ven­ti, clas­sis Pu­ni­ca Af­ri­cam re­pe­te­ret, [7] tra­di­ta Ach­ra­di­na mer­cen­na­rio­rum mi­li­tum du­ci­bus ad Bo­mil­ca­rem na­vi­gat. [8] Clas­sem in sta­tio­ne ver­sa in Af­ri­cam ha­ben­tem at­que ti­men­tem na­va­le proe­lium, non tam quod im­par vi­ri­bus aut nu­me­ro na­vium es­set — quip­pe etiam plu­res ha­be­bat — quam quod ven­ti ap­tio­res Ro­ma­nae quam suae clas­si fla­rent, per­pu­lit ta­men ut for­tu­nam na­va­lis cer­ta­mi­nis ex­pe­ri­ri vel­let. [9] Et Mar­cel­lus, cum et Si­cu­lum exer­ci­tum ex to­ta in­su­la con­ci­ri vi­de­ret et cum in­gen­ti com­mea­tu clas­sem Pu­ni­cam ad­ven­ta­re, ne si­mul ter­ra ma­ri­que inclu­sus ur­be hos­tium ur­ge­re­tur, quam­quam im­par nu­me­ro na­vium erat, pro­hi­be­re adi­tu Sy­ra­cu­sa­rum Bo­mil­ca­rem consti­tuit. [10] Duae clas­ses in­fes­tae cir­ca pro­mun­tu­rium Pachy­num sta­bant, ubi pri­ma tran­quil­li­tas ma­ris in al­tum eve­xis­set, con­cur­su­rae. [11] Ita­que ca­den­te iam Euro, qui per dies ali­quot sae­vie­rat, prior Bo­mil­car mo­vit; cui­us pri­mo clas­sis pe­te­re al­tum vi­sa est, quo fa­ci­lius su­pe­ra­ret pro­mun­tu­rium; [12] ce­te­rum postquam ten­de­re ad se Ro­ma­nas na­ves vi­dit, in­cer­tum qua su­bi­ta ter­ri­tus re, Bo­mil­car ve­la in al­tum de­dit mis­sis­que nun­tiis He­rac­leam qui one­ra­rias ret­ro in­de Af­ri­cam re­pe­te­re iube­rent, ip­se Si­ci­liam prae­ter­vec­tus Ta­ren­tum pe­tit. [13] Epi­cy­des, a tan­ta re­pen­te des­ti­tu­tus spe, ne in ob­si­dio­nem mag­na ex par­te cap­tae ur­bis re­di­ret, Ag­ri­gen­tum na­vi­gat, ex­pec­ta­tu­rus ma­gis even­tum quam in­de quic­quam mo­tu­rus.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 108Ëàêó­íà â òåê­ñòå îðè­ãè­íà­ëà. Ïðî­ïó­ùåí­íûå íàçâà­íèÿ ãîðî­äîâ ïðåä­ïî­ëî­æè­òåëü­íî âîñ­ñòà­íàâ­ëè­âà­þò­ñÿ èçäà­òå­ëÿ­ìè è êîì­ìåí­òà­òî­ðà­ìè êàê Áèäèñ («ìàëåíü­êèé ãîðî­äîê âáëè­çè Ñèðà­êóç». — Öèöå­ðîí. Ïðî­òèâ Âåððå­ñà, II, 53) è Äàñ­êîí (ñð.: Ôóêèäèä, II, 66, 2; Äèî­äîð, XIV, 72, 3).
  • 109Ñì. ïðè­ìå÷. 110 ê êí. XXIV.
  • 110Ñîáñòâ. ýâð — âîñòî÷­íûé èëè þãî-âîñòî÷­íûé âåòåð.
  • 111Ñì. ïðè­ìå÷. 127 ê êí. XXIV.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1260010226 1327007032 1327008059 1364002528 1364002529 1364002530