Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXV, ãë. 33

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì Ì., «Íàóêà», 1991.
Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì, Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì è Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ — Â. Ì. Ñìèðèí.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ (èçä. 1991) Â. Ì. Ñìèðèí. Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1940/1984.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9

33. (1) Ãàç­ä­ðó­áàë ïðî­âåäàë, êàê ìàëî­÷èñ­ëåí­íî ñîá­ñò­âåí­íîå âîé­ñêî ðèì­ëÿí â ëàãå­ðå, ðèì­ëÿí, êîòî­ðûì îñòà­âà­ëîñü íàäå­ÿòü­ñÿ íà âñïî­ìî­ãà­òåëü­íûå îòðÿäû êåëüò­èáå­ðîâ. (2) Îí ïî îïû­òó çíàë âñå âåðî­ëîì­ñòâî âàð­âà­ðîâ è îñî­áåí­íî òåõ ïëå­ìåí, ñ êîòî­ðû­ìè ñòîëü­êî ëåò âîå­âàë. (3) Óñò­íûå ñíî­øå­íèÿ áûëè ëåã­êè, òàê êàê îáà ëàãå­ðÿ áûëè ïîë­íû èñïàí­öåâ. Òàé­íî åìó óäà­ëîñü çà áîëü­øèå äåíü­ãè äîãî­âî­ðèòü­ñÿ ñ âîæäÿ­ìè êåëüò­èáå­ðîâ î òîì, ÷òîáû îíè óâå­ëè ñâîè âîé­ñêà îò ðèì­ëÿí. (4) Îíè äàæå íå âèäå­ëè â òîì óæàñ­íî­ãî ïðå­ñòóï­ëå­íèÿ: îíè âåäü íå ïîä­íè­ìà­þò ðóêó íà ðèì­ëÿí, à ïëà­òÿò èì — è íå ìåíü­øå, ÷åì äîñòà­ëî áû è çà âîé­íó, — òîëü­êî çà òî, ÷òîáû îíè íå âîå­âà­ëè. À âåäü íå òîëü­êî ìèð, íî è óäî­âîëü­ñò­âèå âåð­íóòü­ñÿ äîìîé, ñâèäåòü­ñÿ ñî ñâî­è­ìè, óâèäåòü ñâîå äîá­ðî — âñå ýòî ðàäî­âà­ëî âñåõ. (5) Åùå ëåã­÷å, ÷åì âîæäåé, áûëî óáåäèòü òîë­ïó. Íå÷å­ãî áûëî áîÿòü­ñÿ, ÷òî ìàëî­÷èñ­ëåí­íûå ðèì­ëÿíå çàäåð­æàò èõ ñèëîé. (6) Ïóñòü ðèì­ñêèì âîæäÿì ýòî ñëó­æèò óðî­êîì íà áóäó­ùåå: íåëü­çÿ íàñòîëü­êî ïîëà­ãàòü­ñÿ íà âñïî­ìî­ãà­òåëü­íûå îòðÿäû ÷óæå­çåì­öåâ, ÷òîáû íå èìåòü â ñâî­åì ëàãå­ðå ïðå­âîñ­õî­äÿ­ùèõ ñîá­ñò­âåí­íûõ ñèë. (7) Êåëüò­èáå­ðû âäðóã ñîáðà­ëèñü è ñòà­ëè óõî­äèòü. Íà âñå ðàñ­ñïðî­ñû è óãî­âî­ðû ðèì­ëÿí îñòàòü­ñÿ îíè îòâå­÷à­ëè: èõ ïðè­çû­âà­þò äîìîé ìåñò­íûå ðàñ­ïðè. (8) Íè ñèëîé, íè ïðîñü­áà­ìè íåëü­çÿ áûëî óäåð­æàòü ñîþç­íè­êîâ, è Ñöè­ïè­îí, ïîíè­ìàÿ, ÷òî áåç íèõ îí ñëà­áåå íåïðè­ÿ­òå­ëÿ, à ñ áðà­òîì åìó ñîåäè­íèòü­ñÿ íå óäàñò­ñÿ, ïðè­íÿë åäèí­ñò­âåí­íîå è î÷å­âèä­íîå ñïà­ñè­òåëü­íîå ðåøå­íèå: (9) îòñòó­ïèòü âîç­ìîæ­íî äàëü­øå è ïðåæ­äå âñå­ãî ñòà­ðàòü­ñÿ íå âñòó­ïàòü â ñðà­æå­íèå íà ðàâ­íèíå ñ âðà­ãîì, êîòî­ðûé, ïåðå­áðàâ­øèñü ÷åðåç ðåêó, øåë ïî ïÿòàì óäà­ëÿâ­øèõ­ñÿ.

33. Hasdru­bal postquam ani­mad­ver­tit exi­guum Ro­ma­num exer­ci­tum in castris et spem om­nem in Cel­ti­be­ro­rum auxi­liis es­se, [2] pe­ri­tus om­nis bar­ba­ri­cae et prae­ci­pue earum gen­tium in qui­bus per tot an­nos mi­li­ta­bat per­fi­diae, [3] fa­ci­li lin­guae com­mer­cio, cum ut­ra­que castra ple­na His­pa­no­rum es­sent, per oc­cul­ta con­lo­quia pa­cis­ci­tur mag­na mer­ce­de cum Cel­ti­be­ro­rum prin­ci­pi­bus ut co­pias in­de ab­du­cant. [4] Nec at­rox vi­sum fa­ci­nus — non enim ut in Ro­ma­nos ver­te­rent ar­ma age­ba­tur — et mer­ces quan­ta vel pro bel­lo sa­tis es­set da­ba­tur ne bel­lum ge­re­rent, et cum quies ip­sa, tum re­di­tus do­mum fruc­tus­que vi­den­di suos sua­que gra­ta vul­go erant. [5] Ita­que non du­ci­bus fa­ci­lius quam mul­ti­tu­di­ni per­sua­sum est. Si­mul ne me­tus qui­dem ab Ro­ma­nis erat, quip­pe tam pau­cis, si vi re­ti­ne­rent. [6] Id qui­dem ca­ven­dum sem­per Ro­ma­nis du­ci­bus erit exempla­que haec ve­re pro do­cu­men­tis ha­ben­da, ne ita ex­ter­nis cre­dant auxi­liis ut non plus sui ro­bo­ris sua­rum­que prop­rie vi­rium in castris ha­beant. [7] Sig­nis re­pen­te sub­la­tis Cel­ti­be­ri abeunt, ni­hil aliud quae­ren­ti­bus cau­sam ob­tes­tan­ti­bus­que ut ma­ne­rent Ro­ma­nis res­pon­den­tes quam do­mes­ti­co se avo­ca­ri bel­lo. [8] Sci­pio, postquam so­cii nec pre­ci­bus nec vi re­ti­ne­ri po­te­rant, nec se aut pa­rem si­ne il­lis hos­ti es­se aut frat­ri rur­sus co­niun­gi vi­dit pos­se, nec ul­lum aliud sa­lu­ta­re con­si­lium in promptu es­se, [9] ret­ro quan­tum pos­set ce­de­re sta­tuit, in id om­ni cu­ra in­ten­tus ne­cu­bi hos­ti aequo se com­mit­te­ret lo­co, qui transgres­sus flu­men pro­pe ves­ti­giis abeun­tium in­sis­te­bat.

ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1327007032 1327008059 1327009004 1364002534 1364002535 1364002536