История Рима от основания города

Книга XXVI, гл. 34

34. Ex hoc ple­bei sci­to se­na­tus con­sul­tus Op­piae Clu­viaeque pri­mum bo­na ac li­ber­ta­tem res­ti­tuit: si qua alia prae­mia pe­te­re ab se­na­tu vel­lent, ve­ni­re eas Ro­mam. [2] Cam­pa­nis in fa­mi­lias sin­gu­las dec­re­ta fac­ta, quae non ope­rae pre­tium est om­nia enu­me­ra­re: [3] alio­rum bo­na pub­li­can­da, ip­sos li­be­ros­que eorum et co­niu­ges ven­den­das, extra fi­lias quae enup­sis­sent pri­us­quam in po­pu­li Ro­ma­ni po­tes­ta­tem ve­ni­rent; [4] alios in vin­cu­la con­den­dos, ac de iis pos­te­rius con­su­len­dum; alio­rum Cam­pa­no­rum sum­mam etiam cen­sus dis­tin­xe­runt pub­li­can­da nec­ne bo­na es­sent. [5] Pe­cua cap­ti­va prae­ter equos et man­ci­pia prae­ter pu­be­res vi­ri­lis se­xus et om­nia quae so­lo non con­ti­ne­ren­tur res­ti­tuen­da cen­sue­runt do­mi­nis. [6] Cam­pa­nos om­nis, Atel­la­nos, Ca­la­ti­nos, Sa­ba­ti­nos, extra quam qui eorum aut ip­si aut pa­ren­tes eorum apud hos­tis es­sent, li­be­ros es­se ius­se­runt, [7] ita ut ne­mo eorum ci­vis Ro­ma­nus aut La­ti­ni no­mi­nis es­set, ne­ve quis eorum qui Ca­puae fuis­set, dum por­tae clau­sae es­sent, in ur­be ag­ro­ve Cam­pa­no intra cer­tam diem ma­ne­ret; lo­cus ubi ha­bi­ta­rent trans Ti­be­rim qui non con­tin­ge­ret Ti­be­rim da­re­tur; [8] qui nec Ca­puae nec in ur­be Cam­pa­na quae a po­pu­lo Ro­ma­no de­fe­cis­set per bel­lum fuis­sent, eos cis Li­rim am­nem Ro­mam ver­sus, [9] qui ad Ro­ma­nos tran­sis­sent, pri­us­quam Ca­puam Han­ni­bal ve­ni­ret, cis Vol­tur­num emo­ven­dos cen­sue­runt, ne quis eorum pro­pius ma­re quin­de­cim mi­li­bus pas­suum ag­rum aedi­fi­cium­ve ha­be­ret. [10] Qui eorum trans Ti­be­rim emo­ti es­sent, ne ip­si pos­te­ri­ve eorum us­piam pa­ra­rent ha­be­rentve ni­si in Veien­te, Sut­ri­no Ne­pe­si­no­ve ag­ro, dum ne cui maior quam quin­qua­gin­ta iuge­rum ag­ri mo­dus es­set. [11] Se­na­to­rum om­nium qui­que ma­gistra­tus Ca­puae, Atel­lae, Ca­la­tiae ges­sis­sent bo­na ve­ni­re Ca­puae ius­se­runt; li­be­ra cor­po­ra quae ve­num da­ri pla­cue­rat Ro­mam mit­ti ac Ro­mae ve­ni­re. [12] Sig­na, sta­tuas aeneas quae cap­ta de hos­ti­bus di­ce­ren­tur, quae eorum sac­ra ac pro­fa­na es­sent ad pon­ti­fi­cum col­le­gium reie­ce­runt. [13] Ob haec dec­re­ta maes­tio­res ali­quan­to quam Ro­mam ve­ne­rant Cam­pa­nos di­mi­se­runt. Nec iam Q. Ful­vii sae­vi­tiam in se­se, sed ini­qui­ta­tem deum at­que ex­sec­ra­bi­lem for­tu­nam suam in­cu­sa­bant.