История Рима от основания города

Книга XXVI, гл. 35

35. Di­mis­sis Si­cu­lis Cam­pa­nis­que di­lec­tus ha­bi­tus. Scrip­to dein­de exer­ci­tu de re­mi­gum supple­men­to agi coep­tum; [2] in quam rem cum ne­que ho­mi­num sa­tis, nec ex qua pa­ra­ren­tur sti­pen­dium­que ac­ci­pe­rent pe­cu­niae quic­quam ea tem­pes­ta­te in pub­li­co es­set, [3] edi­xe­runt con­su­les ut pri­va­ti ex cen­su or­di­ni­bus­que, si­cut an­tea, re­mi­ges da­rent cum sti­pen­dio ci­ba­riis­que die­rum tri­gin­ta. [4] Ad id edic­tum tan­tus fre­mi­tus ho­mi­num, tan­ta in­dig­na­tio fuit ut ma­gis dux quam ma­te­ria se­di­tio­ni dees­set: se­cun­dum Si­cu­los Cam­pa­nos­que ple­bem Ro­ma­nam per­den­dam la­ce­ran­dam­que si­bi con­su­les sumpsis­se. [5] Per tot an­nos tri­bu­to ex­haus­tos ni­hil re­li­qui prae­ter ter­ram nu­dam ac vas­tam ha­be­re. Tec­ta hos­tis in­cen­dis­se, ser­vos ag­ri cul­to­res rem pub­li­cam ab­du­xis­se, nunc ad mi­li­tiam par­vo aere emen­do, nunc re­mi­ges im­pe­ran­do; [6] si quid cui ar­gen­ti aeris­ve fue­rit, sti­pen­dio re­mi­gum et tri­bu­tis an­nuis ab­la­tum. Se ut dent quod non ha­beant nul­la vi, nul­lo im­pe­rio co­gi pos­se. Bo­na sua ven­de­rent; in cor­po­ra quae re­li­qua es­sent sae­vi­rent; ne un­de re­di­man­tur qui­dem quic­quam su­pe­res­se. [7] Haec non in oc­cul­to, sed pro­pa­lam in fo­ro at­que ocu­lis ip­so­rum con­su­lum in­gens tur­ba cir­cum­fu­si fre­me­bant; [8] nec eos se­da­re con­su­les nunc cas­ti­gan­do, nunc con­so­lan­do po­te­rant. Spa­tium dein­de iis tri­dui se da­re ad co­gi­tan­dum di­xe­runt; quo ip­si ad rem inspi­cien­dam et ex­pe­dien­dam usi sunt. [9] Se­na­tum pos­te­ro die ha­bue­runt de re­mi­gum supple­men­to; ubi cum mul­ta dis­se­ruis­sent cur aequa ple­bis re­cu­sa­tio es­set, ver­te­runt ora­tio­nem eo ut di­ce­rent pri­va­tis id seu aequ­um seu ini­quum onus iniun­gen­dum es­se; [10] nam un­de, cum pe­cu­nia in aera­rio non es­set, pa­ra­tu­ros na­va­lis so­cios? Quo mo­do autem si­ne clas­si­bus aut Si­ci­liam ob­ti­ne­ri aut Ita­lia Phi­lip­pum ar­ce­ri pos­se aut tu­ta Ita­liae li­to­ra es­se?