История Рима от основания города

Книга XXVI, гл. 36

36. Cum in hac dif­fi­cul­ta­te re­rum con­si­lium hae­re­ret, ac pro­pe tor­por qui­dam oc­cu­pas­set ho­mi­num men­tes, tum Lae­vi­nus con­sul: [2] ma­gistra­tus se­na­tui et se­na­tum po­pu­lo, si­cut ho­no­re praes­tent, ita ad om­nia quae du­ra at­que as­pe­ra es­sent su­beun­da du­ces de­be­re es­se. [3] «Si, quod iniun­ge­re in­fe­rio­ri ve­lis, id pri­us in te ac tuos ip­se iuris sta­tue­ris, fa­ci­lius om­nis oboe­dien­tis ha­beas. Nec im­pen­sa gra­vis est, cum ex ea plus quam pro vi­ri­li par­te si­bi quem­que ca­pe­re prin­ci­pum vi­dent. [4] Ita­que clas­ses si ha­be­re at­que or­na­re vo­lu­mus po­pu­lum Ro­ma­num, pri­va­tos si­ne re­cu­sa­tio­ne re­mi­ges da­re, no­bis­met ip­sis pri­mum im­pe­re­mus. [5] Aurum, ar­gen­tum, aes sig­na­tum om­ne se­na­to­res cras­ti­no die in pub­li­cum con­fe­ra­mus, ita ut anu­los si­bi quis­que et co­niu­gi et li­be­ris, et fi­lio bul­lam, et qui­bus uxor fi­liae­ve sunt sin­gu­las un­cias pon­do auri re­lin­quant; [6] ar­gen­ti qui cu­ru­li sel­la se­de­runt equi or­namen­ta et lib­ras pon­do, ut sa­li­num pa­tel­lam­que deo­rum cau­sa ha­be­re pos­sint; ce­te­ri se­na­to­res lib­ram ar­gen­ti tan­tum; [7] aeris sig­na­ti qui­na mi­lia in sin­gu­los pat­res fa­mi­liae re­lin­qua­mus: [8] ce­te­rum om­ne aurum, ar­gen­tum, aes sig­na­tum ad tri­um­vi­ros men­sa­rios ex­templo de­fe­ra­mus nul­lo an­te se­na­tus con­sul­to fac­to, ut vo­lun­ta­ria con­la­tio et cer­ta­men adiu­van­dae rei pub­li­cae ex­ci­tet ad aemu­lan­dum ani­mos pri­mum equestris or­di­nis, dein re­li­quae ple­bis. [9] Hanc unam viam mul­ta in­ter nos con­lo­cu­ti con­su­les in­ve­ni­mus; ingre­di­mi­ni dis be­ne iuvan­ti­bus. Res pub­li­ca in­co­lu­mis et pri­va­tas res fa­ci­le sal­vas praes­tat; pub­li­ca pro­den­do tua ne­qui­quam ser­ves».

[10] In haec tan­to ani­mo con­sen­sum est ut gra­tiae ultro con­su­li­bus age­ren­tur. [11] Se­na­tu in­de mis­so pro se quis­que aurum et ar­gen­tum et aes in pub­li­cum con­fe­runt, tan­to cer­ta­mi­ne iniec­to ut pri­ma aut in­ter pri­mos no­mi­na sua vel­lent in pub­li­cis ta­bu­lis es­se, ut nec tri­um­vi­ri ac­ci­piun­do nec scri­bae re­fe­run­do suf­fi­ce­rent. [12] Hunc con­sen­sum se­na­tus eques­ter or­do est se­cu­tus, equestris or­di­nis plebs. Ita si­ne edic­to, si­ne coer­ci­tio­ne ma­gistra­tus nec re­mi­ge in supple­men­tum nec sti­pen­dio res pub­li­ca eguit; pa­ra­tis­que om­ni­bus ad bel­lum con­su­les in pro­vin­cias pro­fec­ti sunt.