История Рима от основания города

Книга XXVI, гл. 50

50. Cap­ti­va dein­de a mi­li­ti­bus ad­du­ci­tur ad eum adul­ta vir­go, adeo exi­mia for­ma ut qua­cum­que in­ce­de­bat con­ver­te­ret om­nium ocu­los. [2] Sci­pio, per­cuncta­tus pat­riam pa­ren­tes­que, in­ter ce­te­ra ac­ce­pit des­pon­sam eam prin­ci­pi Cel­ti­be­ro­rum; adu­les­cen­ti Al­lu­cio no­men erat. [3] Ex­templo igi­tur pa­ren­ti­bus spon­so­que ab do­mo ac­ci­tis, cum in­te­rim audi­ret de­pe­ri­re eum spon­sae amo­re, ubi pri­mum ve­nit, ac­cu­ra­tio­re eum ser­mo­ne quam pa­ren­tis ad­lo­qui­tur: [4] «Iuve­nis» in­quit «iuve­nem ap­pel­lo, quo mi­nor sit in­ter nos hui­us ser­mo­nis ve­re­cun­dia. Ego, cum spon­sa tua cap­ta a mi­li­ti­bus nostris ad me duc­ta es­set audi­rem­que ti­bi eam cor­di es­se, et for­ma fa­ce­ret fi­dem, [5] quia ip­se, si frui li­ce­ret lu­do aeta­tis, prae­ser­tim in rec­to et le­gi­ti­mo amo­re, et non res pub­li­ca ani­mum nostrum oc­cu­pas­set, ve­niam mi­hi da­ri spon­sam im­pen­sius aman­ti vel­lem, tuo, cui­us pos­sum, amo­ri fa­veo. [6] Fuit spon­sa tua apud me eadem qua apud so­ce­ros tuos pa­ren­tis­que suos ve­re­cun­dia; ser­va­ta ti­bi est, ut in­vio­la­tum et dig­num me te­que da­ri ti­bi do­num pos­set. [7] Hanc mer­ce­dem unam pro eo mu­ne­re pa­cis­cor: ami­cus po­pu­lo Ro­ma­no sis et, si me vi­rum bo­num cre­dis es­se, qua­lis pat­rem pat­ruum­que meum iam an­te hae gen­tes no­rant, scias mul­tos nostri si­mi­les in ci­vi­ta­te Ro­ma­na es­se, [8] nec ul­lum in ter­ris ho­die po­pu­lum di­ci pos­se quem mi­nus ti­bi hos­tem tuis­que es­se ve­lis aut ami­cum ma­lis». [9] Cum adu­les­cens si­mul pu­do­re et gau­dio per­fu­sus, dextram Sci­pio­nis te­nens, deos om­nis in­vo­ca­ret ad gra­tiam il­li pro se re­fe­ren­dam, quo­niam si­bi ne­qua­quam sa­tis fa­cul­ta­tis pro suo ani­mo at­que il­lius er­ga se me­ri­to es­set, pa­ren­tes in­de cog­na­ti­que vir­gi­nis ap­pel­la­ti; [10] qui, quo­niam gra­tis si­bi red­de­re­tur vir­go, ad quam re­di­men­dam sa­tis mag­num at­tu­lis­sent auri pon­dus, [11] ora­re Sci­pio­nem ut id ab se do­num ac­ci­pe­ret coe­pe­runt, haud mi­no­rem eius rei apud se gra­tiam fu­tu­ram es­se ad­fir­man­tes quam red­di­tae in­vio­la­tae fo­ret vir­gi­nis. [12] Sci­pio, quan­do tan­to ope­re pe­te­rent, ac­cep­tu­rum se pol­li­ci­tus po­ni an­te pe­des ius­sit vo­ca­to­que ad se Al­lu­cio «Su­per do­tem» in­quit «quam ac­cep­tu­rus a so­ce­ro es, haec ti­bi a me do­ta­lia do­na ac­ce­dent», aurum­que tol­le­re ac si­bi ha­be­re ius­sit. [13] His lae­tus do­nis ho­no­ri­bus­que di­mis­sus do­mum, imple­vit po­pu­la­ris lau­di­bus me­ri­tis Sci­pio­nis: ve­nis­se dis si­mil­li­mum iuve­nem, vin­cen­tem om­nia cum ar­mis tum be­nig­ni­ta­te ac be­ne­fi­ciis. [14] Ita­que di­lec­tu clien­tium ha­bi­to cum de­lec­tis mil­le et quad­rin­gen­tis equi­ti­bus intra pau­cos dies ad Sci­pio­nem re­ver­tit.