Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXVI, ãë. 51

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì Ì., «Íàóêà», 1991.
Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì, Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì è Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ — Â. Ì. Ñìèðèí.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ (èçä. 1991) Â. Ì. Ñìèðèí. Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1950/1995.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

51. (1) Ñöè­ïè­îí äåð­æàë ïðè ñåáå Ëåëèÿ, ïîêà, ïîëü­çó­ÿñü åãî ñîâå­òà­ìè, ðàñ­ïî­ðÿ­æàë­ñÿ ïëåí­íû­ìè, çàëîæ­íè­êà­ìè è äîáû­÷åé. (2) Âñå óëà­äèâ, îí äàë åìó êâèí­êâå­ðå­ìó213, ïîñà­äèë íà íåå ïëåí­íûõ — Ìàãî­íà è ÷åëî­âåê ïÿò­íà­äöàòü êàð­ôà­ãåí­ñêèõ ñåíà­òî­ðîâ, âçÿ­òûõ â ïëåí âìå­ñòå ñ íèì, — è ïîñëàë Ëåëèÿ âåñò­íè­êîì ïîáåäû â Ðèì. (3) Ñàì îí çàäåð­æàë­ñÿ â Êàð­ôà­ãåíå íà íåñêîëü­êî äíåé è ïðî­âåë èõ, óïðàæ­íÿÿ â âîåí­íîì èñêóñ­ñòâå è âîè­íîâ, è ìîðÿ­êîâ. (4)  ïåð­âûé äåíü ëåãè­î­íå­ðû â ïîë­íîì âîîðó­æå­íèè ïðî­áå­æà­ëè ÷åòû­ðå ìèëè; íà âòî­ðîé — ïîëó­÷è­ëè ïðè­êàç: ñèäÿ ó ïàëà­òîê, ïî÷è­ñòèòü è ïðè­âå­ñòè â ïîðÿäîê ñâîå îðó­æèå; íà òðå­òèé — áèòü­ñÿ äåðå­âÿí­íû­ìè ìå÷à­ìè, ðàçûã­ðû­âàÿ íàñòî­ÿ­ùåå ñðà­æå­íèå, è ìåòàòü äðóã â äðó­ãà òóïûå äðî­òè­êè; íà ÷åò­âåð­òûé — èì äàëè îòäûõ; íà ïÿòûé — îïÿòü áåã ñ îðó­æè­åì. (5) Òàêîå ÷åðå­äî­âà­íèå òðóäà è îòäû­õà ñîáëþäà­ëîñü, ïîêà ñòî­ÿ­ëè â Íîâîì Êàð­ôà­ãåíå. (6) Ãðåá­öû è ìîðÿ­êè, âûé­äÿ â òèõóþ ïîãî­äó â îòêðû­òîå ìîðå, ïðî­âå­ðÿ­ëè ïîäâèæ­íîñòü ñâî­èõ ñóäîâ â ïðè­ìåð­íûõ ìîð­ñêèõ ñðà­æå­íè­ÿõ. (7) Ýòè óïðàæ­íå­íèÿ íà ñóøå è íà ìîðå, çà ãîðî­äîì, óêðåï­ëÿ­ëè òåëî è ïîä­äåð­æè­âà­ëè âîèí­ñêèé äóõ.  ãîðî­äå áûëî øóì­íî: ðåìåñ­ëåí­íè­êè, çàïåð­òûå â ãîðîä­ñêîé ìàñòåð­ñêîé, èçãîòîâ­ëÿ­ëè ðàç­ëè÷­íîå îðó­æèå. (8) Ñöè­ïè­îí îäè­íà­êî­âî âíè­ìà­òåëü­íî íàáëþäàë çà âñåì: îí áûâàë íà ñóäàõ è â äîêàõ, áåãàë âìå­ñòå ñ ëåãè­î­íå­ðà­ìè, ñëåäèë çà ðàáîòà­ìè â ìàñòåð­ñêèõ, îðó­æåé­íûõ ñêëà­äàõ è äîêàõ, ãäå îãðîì­íîå ìíî­æå­ñòâî ðàáîò­íè­êîâ òðóäè­ëîñü, ñîñòÿ­çà­ÿñü äðóã ñ äðó­ãîì. (9) Êîãäà íà÷à­ëî ïðè­ãîòîâ­ëå­íè­ÿì áûëî ïîëî­æå­íî, à ïîâðåæ­äåí­íûå ñòå­íû âîñ­ñòà­íîâ­ëå­íû, Ñöè­ïè­îí, îñòà­âèâ ãàð­íè­çîí îõðà­íÿòü ãîðîä, ñàì îòïðà­âèë­ñÿ â Òàððà­êîí. (10) Ïî äîðî­ãå ê íåìó îáðà­ùà­ëîñü ìíî­ãî ïîñîëüñòâ; îäíèì îí äàâàë îòâåò è îòïóñ­êàë òóò æå; äðó­ãèõ îòñû­ëàë â Òàððà­êîí, êóäà âåëåë ñîáðàòü­ñÿ è íîâûì, è ñòà­ðûì ñîþç­íè­êàì. Ñîáðà­ëèñü ïî÷òè âñå æèâó­ùèå ïî ñþ ñòî­ðî­íó Èáå­ðà; ìíî­ãî ëþäåé ñîáðà­ëîñü è èç äàëü­íåé ïðî­âèí­öèè.

(11) Êàð­ôà­ãåí­ñêèå âîæäè ñòà­ðà­òåëü­íî ïîäàâ­ëÿ­ëè ñëó­õè î âçÿ­òèè Íîâî­ãî Êàð­ôà­ãå­íà, à êîãäà ñòà­ëî ÿñíî, ÷òî ãîðîä âçÿò è ýòî­ãî óæå íèêàê íå ñêðûòü, îíè ïîñòà­ðà­ëèñü ðå÷à­ìè óìà­ëèòü çíà­÷å­íèå ñëó­÷èâ­øå­ãî­ñÿ. (12) ×òî áëà­ãî­äà­ðÿ íåîæè­äàí­íî­ìó ïðè­áû­òèþ è ÷óòü ëè íå êðà­æå â Èñïà­íèè áûë çàõâà­÷åí çà îäèí äåíü îäèí ãîðîä, è, âîç­ãîð­äÿñü óñïå­õîì ñòîëü ìàëî­ãî äåëà, íåîïûò­íûé þíåö íåóìå­ðåí­íîé ðàäî­ñòüþ ïðè­äàë åìó âèäè­ìîñòü âåëè­êîé ïîáåäû; (13) íî êîãäà îí óñëû­øèò, ÷òî ïðè­áëè­æà­þò­ñÿ òðè âîæäÿ, òðè ïîáåäè­òå­ëÿ (âî ãëà­âå) âðà­æå­ñêî­ãî âîé­ñêà, òî ñðà­çó âñïîì­íèò î ãèáå­ëè ðîä­íûõ. (14) Âñ¸ ýòî îíè íåïðå­ñòàí­íî òâåð­äè­ëè ñîë­äà­òàì, íî ñàìè îòíþäü íå áûëè â íåâåäå­íèè, íàñêîëü­êî ïîòå­ðÿ Êàð­ôà­ãå­íà ëèøè­ëà èõ ñèë âî âñåõ îòíî­øå­íè­ÿõ[1].

51. Sci­pio re­ten­tum se­cum Lae­lium, dum cap­ti­vos ob­si­des­que et prae­dam ex con­si­lio eius dis­po­ne­ret, [2] sa­tis om­ni­bus com­po­si­tis, da­ta quin­que­re­mi et cap­ti­vis cum Ma­go­ne et quin­de­cim fe­re se­na­to­ri­bus qui si­mul cum eo cap­ti erant in na­vem in­po­si­tis nun­tium vic­to­riae Ro­mam mit­tit. [3] Ip­se pau­cos dies qui­bus mo­ra­ri Car­tha­gi­ne sta­tue­rat exer­cen­dis na­va­li­bus pe­destri­bus­que co­piis ab­sumpsit. [4] Pri­mo die le­gio­nes in ar­mis quat­tuor mi­lium spa­tio de­cur­re­runt; se­cun­do die ar­ma cu­ra­re et ter­ge­re an­te ten­to­ria ius­si; ter­tio die ru­di­bus in­ter se in mo­dum ius­tae pug­nae con­cur­re­runt prae­pi­la­tis­que mis­si­li­bus iacu­la­ti sunt; quar­to die quies da­ta; quin­to ite­rum in ar­mis de­cur­sum est. [5] Hunc or­di­nem la­bo­ris quie­tis­que, quoad Car­tha­gi­ne mo­ra­ti sunt, ser­va­runt. [6] Re­mi­gium clas­si­ci­que mi­li­tes tran­quil­lo in al­tum evec­ti, agi­li­ta­tem na­vium si­mu­lac­ris na­va­lis pug­nae ex­pe­rie­ban­tur. [7] Haec extra ur­bem ter­ra ma­ri­que cor­po­ra si­mul ani­mos­que ad bel­lum acue­bant; urbs ip­sa stre­pe­bat ap­pa­ra­tu bel­li fab­ris om­nium ge­ne­rum in pub­li­cam of­fi­ci­nam inclu­sis. [8] Dux cuncta pa­ri cu­ra obi­bat; nunc in clas­se ac na­va­li erat, nunc cum le­gio­ni­bus de­cur­re­bat, nunc ope­ri­bus as­pi­cien­dis tem­pus da­bat, quae­que in of­fi­ci­nis quae­que in ar­ma­men­ta­rio ac na­va­li­bus fab­ro­rum mul­ti­tu­do plu­ru­ma in sin­gu­los dies cer­ta­mi­ne in­gen­ti fa­cie­bat. [9] His ita in­co­ha­tis re­fec­tis­que quae quas­sa­ta erant mu­ri, dis­po­si­tis­que prae­si­diis ad cus­to­diam ur­bis, Tar­ra­co­nem est pro­fec­tus, a mul­tis le­ga­tio­ni­bus pro­ti­nus in via adi­tus, [10] quas par­tim da­to res­pon­so ex iti­ne­re di­mi­sit, par­tim dis­tu­lit Tar­ra­co­nem, quo om­ni­bus no­vis ve­te­ri­bus­que so­ciis edi­xe­rat con­ven­tum. Et cuncti fe­re qui cis Hi­be­rum in­co­lunt po­pu­li, mul­ti etiam ul­te­rio­ris pro­vin­ciae con­ve­ne­runt.

[11] Car­tha­gi­nien­sium du­ces pri­mo ex in­dustria fa­mam cap­tae Car­tha­gi­nis conpres­se­runt; dein­de, ut cla­rior res erat quam ut te­gi ac dis­si­mu­la­ri pos­set, ele­va­bant ver­bis: [12] ne­co­pi­na­to ad­ven­tu ac pro­pe fur­to uni­us diei ur­bem unam His­pa­niae in­ter­cep­tam, cui­us rei tam par­vae prae­mio ela­tum in­so­len­tem iuve­nem in­mo­di­co gau­dio spe­ciem mag­nae vic­to­riae im­po­suis­se; [13] at ubi adpro­pin­qua­re tres du­ces, tres vic­to­res hos­tium exer­ci­tus audis­set, oc­cur­su­ram ei ex­templo do­mes­ti­co­rum fu­ne­rum me­mo­riam. [14] Haec in vol­gus iac­ta­bant, haud­qua­quam ip­si ig­na­ri quan­tum si­bi ad om­nia vi­rium Car­tha­gi­ne amis­sa de­ces­sis­set.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 213È ñ íåé, âèäè­ìî, íåñêîëü­êî êîðàá­ëåé äëÿ êîí­âîÿ. Ñð.: XXVII, 7, 4.
  • ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß ÐÅÄÀÊÖÈÈ ÑÀÉÒÀ

  • [1]Ïðî­ïó­ùåí­íûé ôðàã­ìåíò, âûäå­ëåí­íûé ñåðûì öâå­òîì, â ïåðå­âî­äå ñ ëàòèí­ñêî­ãî Î. Â. Ëþáè­ìî­âîé. (Ïðèì. ðåä. ñàé­òà).
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007032 1327008059 1327009004 1364002700 1364002701 1364002702