История Рима от основания города

Книга XXVII, гл. 45

45. Ne­ro postquam iam tan­tum in­ter­val­li ab hos­te fe­ce­rat, ut de­te­gi con­si­lium sa­tis tu­tum es­set, pau­cis mi­li­tes al­lo­qui­tur. [2] Ne­gat ul­lius con­si­lium im­pe­ra­to­ris in spe­ciem auda­cius, re ip­sa tu­tius fuis­se quam suum: ad cer­tam eos se vic­to­riam du­ce­re; [3] quip­pe ad quod bel­lum col­le­ga non an­te quam ad sa­tie­ta­tem ip­sius pe­di­tum at­que equi­tum da­tae ab se­na­tu co­piae fuis­sent, maio­res instruc­tio­res­que quam si ad­ver­sus ip­sum Han­ni­ba­lem iret, pro­fec­tus sit, eo ip­si si quan­tum­cum­que vi­rium mo­men­tum ad­di­de­rint, rem om­nem incli­na­tu­ros. [4] Audi­tum mo­do in acie — nam ne an­te audia­tur da­tu­rum ope­ram — al­te­rum con­su­lem et al­te­rum exer­ci­tum ad­ve­nis­se haud du­biam vic­to­riam fac­tu­rum. [5] Fa­mam bel­lum con­fi­ce­re, et par­va mo­men­ta in spem me­tum­que im­pel­le­re ani­mos; glo­riae qui­dem ex re be­ne ges­ta par­tae fruc­tum pro­pe om­nem ip­sos la­tu­ros; [6] sem­per quod postre­mum adiec­tum sit, id rem to­tam vi­de­ri tra­xis­se. Cer­ne­re ip­sos quo con­cur­su, qua ad­mi­ra­tio­ne, quo fa­vo­re ho­mi­num iter suum ce­leb­re­tur.

[7] Et her­cu­le per instruc­ta om­nia or­di­ni­bus vi­ro­rum mu­lie­rum­que un­di­que ex ag­ris ef­fu­so­rum, in­ter vo­ta ac pre­ces et lau­des ibant. Il­los prae­si­dia rei pub­li­cae, vin­di­ces ur­bis Ro­ma­nae im­pe­rii­que ap­pel­la­bant; in il­lo­rum ar­mis dextris­que suam li­be­ro­rum­que suo­rum sa­lu­tem ac li­ber­ta­tem re­po­si­tam es­se. [8] Deos om­nes deas­que pre­ca­ban­tur ut il­lis faus­tum iter, fe­lix pug­na, ma­tu­ra ex hos­ti­bus vic­to­ria es­set, dam­na­ren­tur­que ip­si vo­to­rum quae pro iis sus­ce­pis­sent, [9] ut, quem ad mo­dum nunc sol­li­ci­ti pro­se­que­ren­tur eos, ita pau­cos post dies lae­ti ovan­ti­bus vic­to­ria ob­viam irent. [10] In­vi­ta­re in­de pro se quis­que et of­fer­re et fa­ti­ga­re pre­ci­bus ut quae ip­sis iumen­tis­que usui es­sent ab se po­tis­si­mum su­me­rent; be­nig­ne om­nia cu­mu­la­ta da­re. [11] Mo­des­tia cer­ta­re mi­li­tes, ne quid ultra usum ne­ces­sa­rium su­me­rent; ni­hil mo­ra­ri, nec abi­re ab sig­nis nec sub­sis­te­re ni­si ci­bum ca­pien­tes; diem ac noc­tem ire; vix quod sa­tis ad na­tu­ra­le de­si­de­rium cor­po­rum es­set, quie­ti da­re. [12] Et ad col­le­gam prae­mis­si erant qui nun­tia­rent ad­ven­tum per­cuncta­ren­tur­que clam an pa­lam, in­ter­diu an noc­tu ve­ni­re se­se vel­let, is­dem an aliis con­si­de­re castris. Noc­te clam ingre­di me­lius vi­sum est.