Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì, Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì è Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ —
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ (èçä. 1991) Â. Ì. Ñìèðèí. Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1949/1995. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
20. (1) Ó ðèìëÿí âî âñïîìîãàòåëüíûõ îòðÿäàõ áûëè ïåðåáåæ÷èêè-àôðèêàíöû; îíè âèäåëè, ÷òî ãîðîæàíå îõðàíÿþò òå ó÷àñòêè ñòåíû, êîòîðûì ÿâíî ãðîçèò îïàñíîñòü, (2) à ðèìëÿíå ïîäõîäÿò ê ñòåíå òàì, ãäå ìîãëè íàïàñòü; ñàìàÿ æå âûñîêàÿ ÷àñòü ãîðîäà, ïðèêðûâàåìàÿ î÷åíü âûñîêîé ñêàëîé, ñîâåðøåííî íå óêðåïëåíà, è åå íèêòî íå çàùèùàåò. (3) Õóäîùàâûå è ïðèâû÷íî ïðîâîðíûå, îíè, çàõâàòèâ ñ ñîáîé æåëåçíûå êîñòûëè, âçáèðàëèñü ïî ñêàëå, öåïëÿÿñü çà âñå åå âûñòóïû; (4) ãäå îíà î÷åíü êðóòà è ãëàäêà, òàì ÷åðåç íåáîëüøèå ïðîìåæóòêè âáèâàëè êîñòûëè, êîòîðûå ñëóæèëè ñòóïåíüêàìè. Ïåðåäíèå, ïîäòÿãèâàÿ ðóêîé èäóùèõ ñçàäè, ïîñëåäíèå, ïîääåðæèâàÿ èäóùèõ âïåðåäè, âçîøëè íà âåðøèíó. (5) Îòòóäà îíè ñ êðèêîì ñáåæàëè â ãîðîä, óæå âçÿòûé ðèìëÿíàìè. (6) Ãîðîä ÿâíî îñàæäàëè ãíåâ è íåíàâèñòü: íèêîãî íå áðàëè â ïëåí, íèêòî è íå âñïîìèíàë î äîáû÷å, õîòÿ âñå áûëî íàñòåæü; óáèâàëè ïîäðÿä âñåõ: âîîðóæåííûõ è áåçîðóæíûõ, æåíùèí è ìóæ÷èí; æåñòîêèé ãíåâ íå óãàøàëè äàæå ìëàäåíöû. (7) Ïîäæèãàëè äîìà, ðàçðóøàëè òî, ÷òî íå ãîðåëî; óíè÷òîæèòü ñëåäû ãîðîäà, ñòåðåòü äàæå ïàìÿòü î íåì — âîò ÷åãî õîòåëîñü ðèìëÿíàì. (8) Îòòóäà Ñöèïèîí ïîâåë âîéñêî ê Êàñòóëîíó; ýòîò ãîðîä çàùèùàëè ñîáðàâøèåñÿ òàì èñïàíöû è îñòàòêè ðàçáèòîãî è ðàññåÿííîãî êàðôàãåíñêîãî âîéñêà. (9) Ñëóõ î ðàçãðîìå Èëèòóðãèñà îáîãíàë Ñöèïèîíà; óæàñ è îò÷àÿíèå îõâàòèëè êàñòóëîíöåâ. (10) Ðàçëè÷èå èíòåðåñîâ, çàáîòà òîëüêî î ñåáå, ïðåíåáðåæåíèå ê ñîñåäó, òàéíûå ïîäîçðåíèÿ, à ïîòîì è îòêðûòûå ðàçíîãëàñèÿ ïðèâåëè ê ðàçðûâó ìåæäó êàðôàãåíÿíàìè è èñïàíöàìè. (11) Èñïàíöàìè ïðåäâîäèòåëüñòâîâàë Êåðäóáåë, îòêðûòî ñîâåòîâàâøèé ñ.340 ñäàòüñÿ; íà÷àëüíèêîì ïóíèéñêèõ âñïîìîãàòåëüíûõ îòðÿäîâ áûë Ãèìèëüêîí; Êåðäóáåë, òàéíî çàðó÷èâøèñü ñëîâîì Ñöèïèîíà, âûäàë èõ è âåñü ãîðîä ðèìëÿíàì. (12) Ýòà ïîáåäà áûëà íå òàêîé êðîâàâîé: è âèíà êàñòóëîíöåâ áûëà íå ñòîëü âåëèêà, è äîáðîâîëüíàÿ ñäà÷à ñìÿã÷èëà ãíåâ ïîáåäèòåëåé. |
20. Transfugae Afri, qui tum inter auxilia Romana erant, et oppidanis in ea tuenda unde periculum videbatur versis [2] et Romanis subeuntibus [8] Castulonem inde Scipio exercitum ducit, quam urbem non Hispani modo convenae, sed Punici etiam exercitus ex dissipata passim fuga reliquiae tutabantur. [9] Sed adventum Scipionis praevenerat fama cladis Iliturgitanorum, terrorque inde ac desperatio invaserat; [10] et in diversis causis cum sibi quisque consultum sine alterius respectu vellet, primo tacita suspicio, deinde aperta discordia secessionem inter Carthaginienses atque Hispanos fecit. [11] His Cerdubelus, propalam deditionis auctor, Himilco Punicis auxiliaribus praeerat; quos urbemque clam fide accepta Cerdubelus Romano prodit. [12] Mitior ea victoria fuit; nec tantundem noxae admissum erat, et aliquantum irae lenierat voluntaria deditio. |