Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXVIII, ãë. 36

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì Ì., «Íàóêà», 1991.
Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì, Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì è Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ — Â. Ì. Ñìèðèí.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ (èçä. 1991) Â. Ì. Ñìèðèí. Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1949/1995.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

36. (1) Ìàãîí îò÷à­ÿë­ñÿ â èñïàí­ñêèõ äåëàõ, óòðà­òèâ íàäåæ­äû, ïîäàí­íûå åìó ñíà­÷à­ëà ìÿòå­æîì â ðèì­ñêîì ëàãå­ðå, ïîòîì îòïà­äå­íè­åì Èíäè­áè­ëè­ñà, è ñîáè­ðàë­ñÿ ïåðå­ïðà­âèòü­ñÿ â Àôðè­êó, êîãäà îò êàð­ôà­ãåí­ñêî­ãî ñåíà­òà ïðè­øåë ïðè­êàç ïåðå­áðî­ñèòü â Èòà­ëèþ ôëîò, ñòî­ÿâ­øèé ó Ãàäå­ñà, (2) è, íàáðàâ êàê ìîæ­íî áîëü­øå ãàëëü­ñêîé è ëèãó­ðèé­ñêîé ìîëî­äå­æè, ñîåäè­íèòü­ñÿ ñ Ãàí­íè­áà­ëîì: íåëü­çÿ äîïó­ñòèòü, ÷òîáû âîé­íà, íà÷à­òàÿ òàê ñòðå­ìè­òåëü­íî è òàê óñïåø­íî, êîí­÷è­ëàñü íè÷åì. (3) Ìàãî­íó äîñòà­âè­ëè äåíü­ãè èç Êàð­ôà­ãå­íà, è ñàì îí èñòðå­áî­âàë îò ãàäè­òàí­öåâ ñêîëü­êî ìîã: îí îãðà­áèë íå òîëü­êî èõ êàç­íó, íî è õðà­ìû106, çàñòà­âèë âñåõ ÷àñò­íûõ ëèö âûäàòü çîëî­òî è ñåðåá­ðî.

(4) Ìàãîí øåë âäîëü áåðå­ãîâ Èñïà­íèè; âûñà­äèâ íåäà­ëå­êî îò Íîâî­ãî Êàð­ôà­ãå­íà ñîë­äàò è ðàç­ãðà­áèâ îêðåñò­íûå ïîëÿ, îí ïîä­âåë ôëîò ê ãîðî­äó. (5) Ñîë­äà­òû ïðî­ñèäå­ëè äåíü íà ñóäàõ, à íî÷üþ áûëè âûñà­æå­íû íà áåðåã, è Ìàãîí ïîâåë èõ ê òîé ñòî­ðîíå ñòå­íû, îâëà­äåâ êîòî­ðîé ðèì­ëÿíå â ñâîå âðå­ìÿ âçÿ­ëè ãîðîä107. Îí ðàñ­ñ÷è­òû­âàë, ÷òî ãîðîä­ñêîé ãàð­íè­çîí ñëàá è ÷òî ñðå­äè ãîðî­æàí íàé­äóò­ñÿ ëþäè, êîòî­ðûå, íàäå­ÿñü íà ïåðå­âî­ðîò, íà÷­íóò äåé­ñò­âî­âàòü. (6) Ìåæ­äó òåì ïðè­áå­æà­ëè ïåðå­ïó­ãàí­íûå ãîí­öû ñ èçâå­ñòè­åì: âðàã òóò, ïîëÿ ãðà­áÿò, ñåëü­ñêèå æèòå­ëè áåãóò; (7) äíåì âèäå­ëè ôëîò, è, êîíå÷­íî, îí ñòàë ïåðåä ãîðî­äîì íå áåç ïðè­÷èí. Âîîðó­æåí­íûå ëþäè ñòî­ÿ­ëè íàãîòî­âå çà âîðîòà­ìè, îáðà­ùåí­íû­ìè ê îòêðû­òî­ìó ìîðþ è ê ëàãóíå108.

(8) Êîãäà âðà­æå­ñêèå ñîë­äà­òû âïå­ðå­ìåø­êó ñ ìàò­ðî­ñà­ìè íåñòðîé­íîé òîë­ïîé ïîäî­øëè ê ñòåíå, øóìîì âîç­ìå­ùàÿ íåõâàò­êó ñèë, âîðîòà âíå­çàï­íî ðàñ­êðû­ëèñü è îòòóäà ñ êðè­êîì âûáå­æà­ëè ñ.354 ðèì­ëÿíå. (9) Âðà­ãè äðîã­íó­ëè ïðè ïåð­âîì æå ñòîëê­íî­âå­íèè è îò ïåð­âûõ æå äðî­òè­êîâ ïîáå­æà­ëè; èõ ïðå­ñëå­äî­âà­ëè äî ñàìî­ãî áåðå­ãà, ìíî­ãèõ óáè­ëè. (10) Åñëè áû ñòî­ÿâ­øèå ó áåðå­ãà êîðàá­ëè íå ïðè­íÿ­ëè ïåðå­òðó­ñèâ­øèõ áåã­ëå­öîâ, íèêòî áû íå óöå­ëåë â ñðà­æå­íèè è áåã­ñòâå. (11)  ñåáÿ íå ïðè­øëè è íà êîðàá­ëÿõ: ÷òîáû ðèì­ëÿíå íå âîðâà­ëèñü íà ñóäà âìå­ñòå ñ áåæàâ­øè­ìè, ñòà­ëè óáè­ðàòü ëåñò­íè­öû109, ðóáèòü êîí­öû è ÿêîð­íûå êàíà­òû110, òîëü­êî áû íå çàäåð­æàòü­ñÿ ñ îòïëû­òè­åì. (12) Ìíî­ãèå ïëûâ­øèå ê êîðàá­ëÿì, íå ðàç­áè­ðàÿ â òåì­íî­òå, êóäà ñòðå­ìèòü­ñÿ, ÷åãî èçáå­ãàòü, ïîãèá­ëè æàë­êîé ñìåð­òüþ. (13) Íà ñëå­äóþ­ùèé äåíü Ìàãîí ñ ôëî­òîì áåæàë íàçàä ê Îêå­à­íó; ìåæ­äó ñòå­íîé è áåðå­ãîì ïåðå­áè­òî áûëî îêî­ëî âîñü­ìè­ñîò ÷åëî­âåê è íàé­äå­íî îêî­ëî äâóõ òûñÿ÷ ùèòîâ, ìå÷åé è äðó­ãî­ãî îðó­æèÿ.

36. Ma­go­ni des­pe­ra­tis in His­pa­nia re­bus, in qua­rum spem se­di­tio pri­mum mi­li­ta­ris, dein­de de­fec­tio In­di­bi­lis ani­mos eius sus­tu­le­rant, pa­ran­ti trai­ce­re in Af­ri­cam nun­tia­tum ab Car­tha­gi­ne est iube­re se­na­tum ut clas­sem quam Ga­di­bus ha­be­ret in Ita­liam trai­ce­ret; [2] con­duc­ta ibi Gal­lo­rum ac Li­gu­rum quan­ta ma­xi­ma pos­set iuven­tu­te co­niun­ge­ret se Han­ni­ba­li neu se­nes­ce­re bel­lum ma­xi­mo im­pe­tu, maio­re for­tu­na coep­tum si­ne­ret. [3] Ad eam rem et a Car­tha­gi­ne pe­cu­nia Ma­go­ni ad­vec­ta est, et ip­se quan­tam po­tuit a Ga­di­ta­nis exe­git, non aera­rio mo­do eorum sed etiam templis spo­lia­tis, et pri­va­tim om­ni­bus coac­tis aurum ar­gen­tum­que in pub­li­cum con­fer­re.

[4] Cum prae­ter­ve­he­re­tur His­pa­niae oram, haud pro­cul Car­tha­gi­ne No­va ex­po­si­tis in ter­ram mi­li­ti­bus pro­xi­mos de­po­pu­la­tur ag­ros; in­de ad ur­bem clas­sem ad­pu­lit. [5] Ibi cum in­ter­diu mi­li­tes in na­vi­bus te­nuis­set, noc­te in li­tus ex­po­si­tos ad par­tem eam mu­ri qua cap­ta Car­tha­go ab Ro­ma­nis fue­rat, du­cit, nec prae­si­dio sa­tis va­li­do ur­bem te­ne­ri ra­tus et ali­quos op­pi­da­no­rum ad spem no­van­di res ali­quid mo­tu­ros. [6] Ce­te­rum nun­tii ex ag­ris tre­pi­di si­mul po­pu­la­tio­nem ag­res­tium­que fu­gam et hos­tium ad­ven­tum ad­tu­le­rant, [7] et vi­sa in­ter­diu clas­sis erat, nec si­ne cau­sa elec­tam an­te ur­bem sta­tio­nem ap­pa­re­bat. Ita­que instruc­ti ar­ma­ti­que intra por­tam ad stag­num ac ma­re ver­sam con­ti­ne­ban­tur. [8] Ubi ef­fu­si hos­tes, mix­ta in­ter mi­li­tes na­va­lis tur­ba, ad mu­ros tu­mul­tu maio­re quam vi su­bie­runt, pa­te­fac­ta re­pen­te por­ta Ro­ma­ni cum cla­mo­re erum­punt, [9] tur­ba­tos­que hos­tes et ad pri­mum in­cur­sum co­niec­tum­que te­lo­rum aver­sos us­que ad li­tus cum mul­ta cae­de per­se­quun­tur; [10] nec, ni­si na­ves li­to­ri ad­pul­sae tre­pi­dos ac­ce­pis­sent, su­per­fuis­set fu­gae aut pug­nae quis­quam. [11] In ip­sis quo­que tre­pi­da­tum na­vi­bus est, dum, ne hos­tes cum suis si­mul in­rum­pe­rent, tra­hunt sca­las, oras­que et an­co­ras, ne in mo­lien­do mo­ra es­set, prae­ci­dunt; [12] mul­ti­que ad­nan­tes na­vi­bus, in­cer­to prae te­neb­ris quid aut pe­te­rent aut vi­ta­rent, foe­de in­te­rie­runt. [13] Pos­te­ro die cum clas­sis in­de ret­ro ad Ocea­num, un­de ve­ne­rat, fu­gis­set, ad oc­tin­gen­ti ho­mi­nes cae­si in­ter mu­rum li­tus­que et ad duo mi­lia ar­mo­rum in­ven­ta.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 106 èõ ÷èñ­ëå çíà­ìå­íè­òûé õðàì Ãåðàê­ëà (ò. å. Ìåëü­êàð­òà).
  • 107Ïîäîé­äÿ ê íåìó ñî ñòî­ðî­íû ëàãó­íû. Ñð.: XXVI, 45, 7 ñë.; 46, 2.
  • 108Íåòî÷­íî: çàïàä­íûå âîðîòà ãîðî­äà áûëè îáðà­ùå­íû íå ê ìîðþ è íå ê ëàãóíå, à ê ñîåäè­íÿâ­øå­ìó èõ óçêî­ìó êàíà­ëó.
  • 109Ëåñò­íè­öû èñïîëü­çî­âà­ëèñü êàê òðà­ïû. Ñð.: Àëåê­ñàí­äðèé­ñêàÿ âîé­íà, 20, 4.
  • 110Ñð.: XXII, 19, 10 è ïðè­ìå÷. 110 ê êí. XXII.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1260010226 1327007032 1327008059 1364002837 1364002838 1364002839