История Рима от основания города

Книга XXVIII, гл. 38

38. Haec in His­pa­nia P. Sci­pio­nis duc­tu aus­pi­cio­que ges­ta. Ip­se L. Len­tu­lo et L. Man­lio Aci­di­no prop­rae­to­ri­bus pro­vin­cia tra­di­ta de­cem na­vi­bus Ro­mam re­diit, [2] et se­na­tu extra ur­bem da­to in aede Bel­lo­nae quas res in His­pa­nia ges­sis­set dis­se­ruit, quo­tiens sig­nis con­la­tis di­mi­cas­set, quot op­pi­da ex hos­ti­bus vi ce­pis­set, quas gen­tes in di­cio­nem po­pu­li Ro­ma­ni re­de­gis­set; [3] ad­ver­sus quat­tuor se im­pe­ra­to­res, quat­tuor vic­to­res exer­ci­tus in His­pa­niam is­se; ne­mi­nem Car­tha­gi­nien­sem in iis ter­ris re­li­quis­se. [4] Ob has res ges­tas ma­gis tempta­ta est tri­um­phi spes quam pe­ti­ta per­ti­na­ci­ter, quia ne­mi­nem ad eam diem tri­um­phas­se qui si­ne ma­gistra­tu res ges­sis­set consta­bat. [5] Se­na­tu mis­so ur­bem est ingres­sus, ar­gen­ti­que prae se in aera­rium tu­lit quat­tuor­de­cim mi­lia pon­do tre­cen­ta quad­ra­gin­ta duo et sig­na­ti ar­gen­ti mag­num nu­me­rum. [6] Co­mi­tia in­de crean­dis con­su­li­bus ha­buit L. Ve­tu­rius Phi­lo, cen­tu­riaeque om­nes in­gen­ti fa­vo­re P. Cor­ne­lium Sci­pio­nem con­su­lem di­xe­runt; col­le­ga ad­di­tur ei P. Li­ci­nius Cras­sus pon­ti­fex ma­xi­mus. [7] Ce­te­rum co­mi­tia maio­re quam ul­la per id bel­lum ce­leb­ra­ta fre­quen­tia pro­di­tum me­mo­riae est. [8] Con­ve­ne­rant un­di­que non suffra­gan­di mo­do, sed etiam spec­tan­di cau­sa P. Sci­pio­nis, con­cur­re­bantque et do­mum fre­quen­tes et in Ca­pi­to­lium ad im­mo­lan­tem eum, cum cen­tum bu­bus vo­tis in His­pa­nia Iovi sac­ri­fi­ca­ret; [9] spon­de­bantque ani­mis, si­cut C. Lu­ta­tius su­pe­rius bel­lum Pu­ni­cum fi­nis­set, ita id quod insta­ret P. Cor­ne­lium fi­ni­tu­rum, [10] at­que uti His­pa­nia om­ni Poe­nos ex­pu­lis­set, sic Ita­lia pul­su­rum es­se; Af­ri­cam­que ei, pe­rin­de ac de­bel­la­tum in Ita­lia fo­ret, pro­vin­ciam des­ti­na­bant. [11] Prae­to­ria in­de co­mi­tia ha­bi­ta. Crea­ti duo qui tum aedi­les ple­bis erant, Sp. Luc­re­tius et Cn. Oc­ta­vius, et ex pri­va­tis Cn. Ser­vi­lius Cae­pio et L. Aemi­lius Pa­pus.

[12] Quar­to de­ci­mo an­no Pu­ni­ci bel­li P. Cor­ne­lius Sci­pio et P. Li­ci­nius Cras­sus ut con­su­la­tum inie­runt, no­mi­na­tae con­su­li­bus pro­vin­ciae sunt, Si­ci­lia Sci­pio­ni extra sor­tem, con­ce­den­te col­le­ga, quia sac­ro­rum cu­ra pon­ti­fi­cem ma­xi­mum in Ita­lia re­ti­ne­bat, Brut­tii Cras­so. [13] Tum prae­to­riae pro­vin­ciae in sor­tem co­niec­tae. Ur­ba­na Cn. Ser­vi­lio ob­ti­git, Ari­mi­num — ita Gal­liam ap­pel­la­bant — Sp. Luc­re­tio, Si­ci­lia L. Aemi­lio, Cn. Oc­ta­vio Sar­di­nia.

[14] Se­na­tus in Ca­pi­to­lio ha­bi­tus. Ibi re­fe­ren­te P. Sci­pio­ne se­na­tus con­sul­tum fac­tum est ut, quos lu­dos in­ter se­di­tio­nem mi­li­ta­rem in His­pa­nia vo­vis­set, ex ea pe­cu­nia quam ip­se in aera­rium de­tu­lis­set fa­ce­ret.