Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXVIII, ãë. 38

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì Ì., «Íàóêà», 1991.
Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì, Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì è Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ — Â. Ì. Ñìèðèí.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ (èçä. 1991) Â. Ì. Ñìèðèí. Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1949/1995.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

38. (1) Âîò ÷òî áûëî ñâåð­øå­íî â Èñïà­íèè ïîä êîìàí­äî­âà­íè­åì Ïóá­ëèÿ Ñöè­ïè­î­íà è ïðè åãî àóñïè­öè­ÿõ. Îí ïåðå­äàë ïðî­âèí­öèþ Ëóöèþ Ëåí­òó­ëó è Ëóöèþ Ìàí­ëèþ Àöè­äè­íó115, à ñàì ñ äåñÿ­òüþ êîðàá­ëÿ­ìè âåð­íóë­ñÿ â Ðèì. (2) Ñåíàò ïðè­íÿë åãî âíå ãîðî­äà â ñ.355 õðà­ìå Áåë­ëî­íû; Ñöè­ïè­îí ïîâåäàë, ñêîëü­êî äàíî èì ñðà­æå­íèé, ñêîëü­êî ãîðî­äîâ îòíÿë îí ó âðà­ãà, êàêèå ïëå­ìå­íà ïîä­÷è­íèë ðèì­ñêî­ìó íàðî­äó. (3) Îí îòïðà­âèë­ñÿ â Èñïà­íèþ ñðà­æàòü­ñÿ ñ ÷åòûðü­ìÿ âîå­íà­÷àëü­íè­êà­ìè116, èìåÿ ïðî­òèâ ñåáÿ ÷åòû­ðå ïîáåäî­íîñ­íûõ âîé­ñêà, ñåé­÷àñ îí íå îñòà­âèë íà èñïàí­ñêîé çåì­ëå íè îäíî­ãî êàð­ôà­ãå­íÿ­íè­íà. (4) Çà âñå, èì ñâåð­øåí­íîå, îí íàäå­åò­ñÿ ïîëó­÷èòü òðè­óìô, íî íå äîìî­ãà­åò­ñÿ åãî, ïîñêîëü­êó èçâåñò­íî, ÷òî äî ñåãî äíÿ íè îäèí ÷åëî­âåê, íå çàíè­ìàâ­øèé åùå äîëæ­íî­ñòåé, òðè­óì­ôà íå ïîëó­÷àë. (5) Ïî îêîí­÷à­íèè ñåíàò­ñêî­ãî çàñåäà­íèÿ Ñöè­ïè­îí âîøåë â Ãîðîä117; îí âíåñ â êàç­íó ÷åòûð­íà­äöàòü òûñÿ÷ òðè­ñòà ñîðîê äâà ôóí­òà ñåðåá­ðà â ñëèò­êàõ è î÷åíü ìíî­ãî ñåðåá­ðÿ­íûõ äåíåã.

(6) Âûáî­ðû êîí­ñó­ëîâ ïðî­âî­äèë Ëóöèé Âåòó­ðèé Ôèëîí. Âñå öåí­òó­ðèè ïðè îáùåì îäîá­ðå­íèè ïðî­âîç­ãëà­ñè­ëè êîí­ñó­ëîì Ïóá­ëèÿ Ñöè­ïè­î­íà.  ñîòî­âà­ðè­ùè áûë åìó äàí Ïóá­ëèé Ëèöè­íèé Êðàññ, ãëàâ­íûé ïîí­òè­ôèê. (7) Ïåðå­äà­þò, ÷òî çà âñþ âîé­íó íà âûáî­ðû íå ñîáè­ðà­ëîñü ñòîëü­êî íàðî­äà. (8) Ïðè­õî­äè­ëè îòî­âñþäó íå òîëü­êî ïîäàòü ãîëîñ, íî è ïîñìîò­ðåòü íà Ñöè­ïè­î­íà; òîë­ïà ñòå­êà­ëàñü è ê åãî äîìó, è íà Êàïè­òî­ëèé, êîãäà îí ïðè­íî­ñèë â æåðò­âó ñîò­íþ áûêîâ, îáå­ùàí­íûõ Þïè­òå­ðó â Èñïà­íèè. (9) Âñå áûëè óâå­ðå­íû, ÷òî êàê Ãàé Ëóòà­öèé îêîí­÷èë ïðî­øëóþ âîé­íó ñ Êàð­ôà­ãå­íîì, òàê è Ïóá­ëè­öèé Ñöè­ïè­îí[1] ïîêîí­÷èò ñ íûíåø­íåé, (10) è êàê âûãíàë îí êàð­ôà­ãå­íÿí èç âñåé Èñïà­íèè, òàê âûãî­íèò èõ èç Èòà­ëèè; åìó ïðî­÷è­ëè êîìàí­äî­âà­íèå â Àôðè­êå, ñëîâ­íî ñ âîé­íîé â Èòà­ëèè óæå áûëî ïîêîí­÷å­íî. (11)  ïðå­òî­ðû áûëè âûáðà­íû äâà ïëå­áåé­ñêèõ ýäè­ëà — Ñïó­ðèé Ëóêðå­öèé è Ãíåé Îêòà­âèé — è äâà ÷àñò­íûõ ëèöà — Ãíåé Ñåð­âè­ëèé Öåïè­îí è Ëóöèé Ýìè­ëèé Ïàï. (12) Íà ÷åòûð­íà­äöà­òîì ãîäó âîé­íû ñ Êàð­ôà­ãå­íîì [205 ã.] â êîí­ñóëü­ñêóþ äîëæ­íîñòü âñòó­ïè­ëè Ïóá­ëèé Êîð­íå­ëèé Ñöè­ïè­îí è Ïóá­ëèé Ëèöè­íèé Êðàññ. Êîí­ñó­ëàì íàçíà­÷å­íû áûëè ïðî­âèí­öèè: Êðàññ óñòó­ïèë Ñöè­ïè­î­íó Ñèöè­ëèþ áåç æåðå­áüåâ­êè, òàê êàê åãî, ãëàâ­íî­ãî ïîí­òè­ôè­êà, óäåð­æè­âà­ëî â Èòà­ëèè ïîïå­÷å­íèå î ñâÿ­ùåí­íî­äåé­ñò­âè­ÿõ. Êðàññ ïîëó­÷èë îáëàñòü áðóò­òèé­öåâ. (13) Æåðå­áüåâ­êîé ðàñ­ïðå­äå­ëå­íû áûëè îáÿ­çàí­íî­ñòè ìåæ­äó ïðå­òî­ðà­ìè; ãîðîä­ñêàÿ ïðå­òó­ðà äîñòà­ëàñü Ñåð­âè­ëèþ; Àðè­ìèí (òàê íàçû­âà­ëè Ãàë­ëèþ118) — Ñïó­ðèþ Ëóêðå­öèþ; Ñèöè­ëèÿ — Ëóöèþ Ýìè­ëèþ; Ãíåþ Îêòà­âèþ — Ñàð­äè­íèÿ.

(14) Íà Êàïè­òî­ëèè119 ñîáðàë­ñÿ ñåíàò. Ïóá­ëèé Ñöè­ïè­îí äîëî­æèë î äåëàõ; ñåíàò ïîñòà­íî­âèë: èãðû, êîòî­ðûå Ñöè­ïè­îí îáå­ùàë äàòü âî âðå­ìÿ ñîë­äàò­ñêî­ãî ìÿòå­æà â Èñïà­íèè, ïóñòü äàåò èç òåõ äåíåã, êîòî­ðûå îí ñàì âíåñ â êàç­íó.

38. Haec in His­pa­nia P. Sci­pio­nis duc­tu aus­pi­cio­que ges­ta. Ip­se L. Len­tu­lo et L. Man­lio Aci­di­no prop­rae­to­ri­bus pro­vin­cia tra­di­ta de­cem na­vi­bus Ro­mam re­diit, [2] et se­na­tu extra ur­bem da­to in aede Bel­lo­nae quas res in His­pa­nia ges­sis­set dis­se­ruit, quo­tiens sig­nis con­la­tis di­mi­cas­set, quot op­pi­da ex hos­ti­bus vi ce­pis­set, quas gen­tes in di­cio­nem po­pu­li Ro­ma­ni re­de­gis­set; [3] ad­ver­sus quat­tuor se im­pe­ra­to­res, quat­tuor vic­to­res exer­ci­tus in His­pa­niam is­se; ne­mi­nem Car­tha­gi­nien­sem in iis ter­ris re­li­quis­se. [4] Ob has res ges­tas ma­gis tempta­ta est tri­um­phi spes quam pe­ti­ta per­ti­na­ci­ter, quia ne­mi­nem ad eam diem tri­um­phas­se qui si­ne ma­gistra­tu res ges­sis­set consta­bat. [5] Se­na­tu mis­so ur­bem est ingres­sus, ar­gen­ti­que prae se in aera­rium tu­lit quat­tuor­de­cim mi­lia pon­do tre­cen­ta quad­ra­gin­ta duo et sig­na­ti ar­gen­ti mag­num nu­me­rum. [6] Co­mi­tia in­de crean­dis con­su­li­bus ha­buit L. Ve­tu­rius Phi­lo, cen­tu­riaeque om­nes in­gen­ti fa­vo­re P. Cor­ne­lium Sci­pio­nem con­su­lem di­xe­runt; col­le­ga ad­di­tur ei P. Li­ci­nius Cras­sus pon­ti­fex ma­xi­mus. [7] Ce­te­rum co­mi­tia maio­re quam ul­la per id bel­lum ce­leb­ra­ta fre­quen­tia pro­di­tum me­mo­riae est. [8] Con­ve­ne­rant un­di­que non suffra­gan­di mo­do, sed etiam spec­tan­di cau­sa P. Sci­pio­nis, con­cur­re­bantque et do­mum fre­quen­tes et in Ca­pi­to­lium ad im­mo­lan­tem eum, cum cen­tum bu­bus vo­tis in His­pa­nia Iovi sac­ri­fi­ca­ret; [9] spon­de­bantque ani­mis, si­cut C. Lu­ta­tius su­pe­rius bel­lum Pu­ni­cum fi­nis­set, ita id quod insta­ret P. Cor­ne­lium fi­ni­tu­rum, [10] at­que uti His­pa­nia om­ni Poe­nos ex­pu­lis­set, sic Ita­lia pul­su­rum es­se; Af­ri­cam­que ei, pe­rin­de ac de­bel­la­tum in Ita­lia fo­ret, pro­vin­ciam des­ti­na­bant. [11] Prae­to­ria in­de co­mi­tia ha­bi­ta. Crea­ti duo qui tum aedi­les ple­bis erant, Sp. Luc­re­tius et Cn. Oc­ta­vius, et ex pri­va­tis Cn. Ser­vi­lius Cae­pio et L. Aemi­lius Pa­pus.

[12] Quar­to de­ci­mo an­no Pu­ni­ci bel­li P. Cor­ne­lius Sci­pio et P. Li­ci­nius Cras­sus ut con­su­la­tum inie­runt, no­mi­na­tae con­su­li­bus pro­vin­ciae sunt, Si­ci­lia Sci­pio­ni extra sor­tem, con­ce­den­te col­le­ga, quia sac­ro­rum cu­ra pon­ti­fi­cem ma­xi­mum in Ita­lia re­ti­ne­bat, Brut­tii Cras­so. [13] Tum prae­to­riae pro­vin­ciae in sor­tem co­niec­tae. Ur­ba­na Cn. Ser­vi­lio ob­ti­git, Ari­mi­num — ita Gal­liam ap­pel­la­bant — Sp. Luc­re­tio, Si­ci­lia L. Aemi­lio, Cn. Oc­ta­vio Sar­di­nia.

[14] Se­na­tus in Ca­pi­to­lio ha­bi­tus. Ibi re­fe­ren­te P. Sci­pio­ne se­na­tus con­sul­tum fac­tum est ut, quos lu­dos in­ter se­di­tio­nem mi­li­ta­rem in His­pa­nia vo­vis­set, ex ea pe­cu­nia quam ip­se in aera­rium de­tu­lis­set fa­ce­ret.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 115 èçäà­íèè Ô. Ã. Ìóðà çäåñü äîáàâ­ëå­íî ñëî­âî «ïðî­ïðå­òî­ðàì» (îòñóò­ñò­âó­þ­ùåå â áîëü­øèí­ñòâå ðóêî­ïè­ñåé, â òîì ÷èñ­ëå â ëó÷­øèõ), íî òîëü­êî ÷òîáû óòî÷­íèòü â êîì­ìåí­òà­ðèè èõ ñòà­òóñ. Îáà îíè â ñâîå âðå­ìÿ áûëè ïðå­òî­ðà­ìè — îäèí â 211, äðó­ãîé â 210 ã. äî í. ý., íî çàòåì âëàñòü èì íå ïðî­äëå­âà­ëàñü.  206 ã. äî í. ý. îíè ïîÿâ­ëÿ­þò­ñÿ â Èñïà­íèè, îáëå­÷åí­íûå âëà­ñòüþ, ò. å. â ðàí­ãå è ñ ïîë­íî­ìî­÷è­ÿ­ìè ïðî­êîí­ñó­ëîâ (êàê ñàì Ñöè­ïè­îí â 211 ã. äî í. ý.). Íà ñëå­äóþ­ùèé ãîä òå æå ïðî­êîí­ñó­ëû â òó æå ïðî­âèí­öèþ íàçíà­÷å­íû áûëè ïî ðåøå­íèþ íàðî­äà (ñì.: XXIX, 13, 7 è ïðè­ìå÷. 40 ê êí. XXIX). Îáà îíè ïðî­áû­ëè â Èñïà­íèè äî 200 (Ëåí­òóë) è 199 (Ìàí­ëèé) ãã. äî í. ý. Î âîç­âðà­ùå­íèè Ëåí­òó­ëà èç Èñïà­íèè ñì.: XXXI, 20.
  • 116Ñð. âûøå, ïðè­ìå÷. 93.
  • 117Ñëî­æèâ ñ ñåáÿ âëàñòü (ò. å. êàê ÷àñò­íîå ëèöî).
  • 118Ñì. âûøå, ïðè­ìå÷. 58.
  • 119Êàê ïåð­âîå çàñåäà­íèå íîâî­ãî êîí­ñóëü­ñêî­ãî ãîäà.
  • [1]Â îðè­ãè­íà­ëå P. Cor­ne­lium — «Ïóá­ëèé Êîð­íå­ëèé» (Ñöè­ïè­îí). — Ïðèì. ðåä. ñàé­òà.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327007042 1327008013 1364002839 1364002840 1364002841