Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXX, ãë. 4

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1991.
Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì, Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì è Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ — Â. Ì. Ñìèðèí.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ (èçä. 1991) Â. Ì. Ñìèðèí. Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1949/1995.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

4. (1) Âìå­ñòå ñ ïîñëà­ìè, êîòî­ðûõ Ñöè­ïè­îí îòïðàâ­ëÿë ê Ñèôà­êó, îí ñòàë ïîñû­ëàòü ñòàð­øèõ öåí­òó­ðè­î­íîâ, ëþäåé èñïû­òàí­íîé äîá­ëå­ñòè è îñìîò­ðè­òåëü­íî­ñòè. (2) Ïîêà ïîñëû âåëè ïåðå­ãî­âî­ðû, îíè, îäå­òûå ðàáà­ìè-êîíþ­õà­ìè, áðî­äè­ëè ïî ëàãå­ðþ, âûñìàò­ðè­âàÿ âñå âõî­äû è âûõî­äû, îáùåå ðàñ­ïî­ëî­æå­íèå ëàãå­ðÿ è ðàç­ìå­ùå­íèå åãî ÷àñòåé: ãäå ñòî­ÿò êàð­ôà­ãå­íÿíå è ãäå íóìè­äèé­öû, êàêî­âî ðàñ­ñòî­ÿ­íèå ìåæ­äó ëàãå­ðåì Ãàç­ä­ðó­áà­ëà è öàð­ñêèì; (3) îíè ðàç­óç­íà­âà­ëè, êàê ðàñ­ñòàâ­ëÿ­þò êàðà­ó­ëû è ñòî­ðî­æå­âûå ïîñòû, êîãäà ëó÷­øå áûëî áû óñòðî­èòü çàñà­äó: íî÷üþ èëè äíåì. Ïîñëû ê Ñèôà­êó åçäè­ëè ÷àñòî, è öåí­òó­ðè­î­íîâ Ñöè­ïè­îí íàðî÷­íî ïîñû­ëàë òî îäíèõ, òî äðó­ãèõ, ÷òîáû ìíî­ãèì áûëî âî âðà­æå­ñêîì ëàãå­ðå âñå çíà­êî­ìî.

(4) Êîãäà ïåðå­ãî­âî­ðû âíó­øè­ëè íàêî­íåö Ñèôà­êó, à ÷åðåç íåãî è êàð­ôà­ãå­íÿ­íàì íàäåæ­äó íà ìèð, ðèì­ñêèå ïîñëû çàÿâè­ëè, ÷òî Ñöè­ïè­îí èì çàïðå­òèë âîç­âðà­ùàòü­ñÿ áåç òâåð­äî­ãî îòâå­òà; (5) ïîýòî­ìó, åñëè Ñèôàê óæå âñå ðåøèë ñàì, ïóñòü ñîîá­ùèò î ñâî­åì ðåøå­íèè, à åñëè åìó íóæ­íî åùå ïîñî­âå­òî­âàòü­ñÿ ñ Ãàç­ä­ðó­áà­ëîì è êàð­ôà­ãå­íÿ­íà­ìè, ïóñòü ñîâå­òó­åò­ñÿ: ñåé­÷àñ êàê ðàç âðå­ìÿ èëè çàêëþ­÷àòü ìèð, èëè âîå­âàòü ïî-íàñòî­ÿ­ùå­ìó. (6) Ïîêà Ñèôàê ñîâå­ùàë­ñÿ ñ Ãàç­ä­ðó­áà­ëîì, à Ãàç­ä­ðó­áàë ñ êàð­ôà­ãå­íÿ­íà­ìè, ó ðàç­âåä­÷è­êîâ áûëî âðå­ìÿ âñå âûñìîò­ðåòü, à ó Ñöè­ïè­î­íà ïðè­ãîòî­âèòü ÷òî íóæ­íî äëÿ çàäó­ìàí­íî­ãî èì äåëà. (7) Ñðå­äè ðàç­ãî­âî­ðîâ î ìèðå îáíà­äå­æåí­íûå íóìè­äèé­öû è êàð­ôà­ãå­íÿíå ïî îáû÷­íîé ñâî­åé áåñ­ïå÷­íî­ñòè ðåøè­ëè, ÷òî îñòå­ðå­ãàòü­ñÿ èì íå÷å­ãî. (8) Ïðè­øåë îò íèõ íàêî­íåö è îòâåò. Òàê êàê ðèì­ëÿíå, êàçà­ëîñü, î÷åíü õîòå­ëè ìèðà, òî â íåì ïðåä­ëî­æå­íû áûëè êîå-êàêèå íîâûå íåïðè­åì­ëå­ìûå óñëî­âèÿ. Ýòî áûëî íà ðóêó Ñöè­ïè­î­íó, êîòî­ðûé õîòåë ñîðâàòü ïåðå­ìè­ðèå. (9) Îí ñêà­çàë öàð­ñêî­ìó ïîñëó, ÷òî äîëî­æèò îáî âñåì ñâî­å­ìó ñîâå­òó, à íà äðó­ãîé äåíü îòâå­òèë: êàê îí íè ïðî­òè­âèë­ñÿ, ìèð îòâåðã­ëè âñå; áîëü­øå íåòó íàäåæ­äû íà ìèð; ðàç­âå òîëü­êî Ñèôàê îñòà­âèò êàð­ôà­ãå­íÿí è áóäåò ñ ðèì­ëÿ­íà­ìè.

ñ.404 (10) Òàêèì îáðà­çîì Ñöè­ïè­îí ïðå­ðâàë ïåðå­ìè­ðèå è ìîã, íå íàðó­øàÿ ñëî­âà, ïðî­äîë­æàòü íà÷à­òîå. Ñïó­ñòèâ êîðàá­ëè íà âîäó (áûëî íà÷à­ëî âåñ­íû), îí ïîãðó­çèë íà íèõ ñòå­íî­áèò­íûå è ìåòà­òåëü­íûå ìàøè­íû, áóä­òî ãîòî­âÿñü íàïàñòü íà Óòè­êó ñ ìîðÿ; (11) ïîñëàë äâå òûñÿ­÷è ñîë­äàò çàíÿòü õîëì íàä Óòè­êîé, êîòî­ðûì âëà­äåë ðàíü­øå. Îí õîòåë è îòâëå÷ü âíè­ìà­íèå âðà­ãîâ îò ñâî­èõ ïðè­ãîòîâ­ëå­íèé (12), è îáåç­îïà­ñèòü ñåáÿ îò âûëà­çîê èç ãîðî­äà: îòïðàâ­ëÿ­ÿñü ê ëàãå­ðÿì Ñèôà­êà è Ãàç­ä­ðó­áà­ëà, îí îñòàâ­ëÿë â ñâî­åì òîëü­êî íåáîëü­øîé îòðÿä.

4. Cum le­ga­tis quos mit­te­ret ad Sypha­cem ca­lo­num lo­co pri­mos or­di­nes spec­ta­tae vir­tu­tis at­que pru­den­tiae ser­vi­li ha­bi­tu mit­te­bat, [2] qui, dum in con­lo­quio le­ga­ti es­sent, va­gi per castra ali­us alia adi­tus exi­tus­que om­nes, si­tum for­mam­que et uni­ver­so­rum castro­rum et par­tium, qua Poe­ni, qua Nu­mi­dae ha­be­rent, quan­tum in­ter­val­li in­ter Hasdru­ba­lis ac re­gia castra es­set, [3] spe­cu­la­ren­tur mo­rem­que si­mul nos­ce­rent sta­tio­num vi­gi­lia­rum­que, noc­te an in­ter­diu op­por­tu­nio­res in­si­dian­ti es­sent; et in­ter creb­ra con­lo­quia alii at­que alii de in­dustria, quo plu­ri­bus om­nia no­ta es­sent, mit­te­ban­tur. [4] Cum sae­pius agi­ta­ta res cer­tio­rem spem pa­cis in dies et Sypha­ci et Car­tha­gi­nien­si­bus per eum fa­ce­ret, le­ga­ti Ro­ma­ni ve­ti­tos se re­ver­ti ad im­pe­ra­to­rem aiunt, ni­si cer­tum res­pon­sum de­tur: [5] proin­de, seu ip­si sta­ret iam sen­ten­tia, . . . seu con­su­len­dus Hasdru­bal et Car­tha­gi­nien­ses es­sent, con­su­le­ret; tem­pus es­se aut pa­cem com­po­ni aut bel­lum na­vi­ter ge­ri. [6] Dum con­su­li­tur Hasdru­bal ab Sypha­ce, ab Hasdru­ba­le Car­tha­gi­nien­ses, et spe­cu­la­to­res om­nia vi­sen­di et Sci­pio ad con­pa­ran­da ea quae in rem erant tem­pus ha­buit. [7] Et ex men­tio­ne ac spe pa­cis neg­le­gen­tia, ut fit, apud Poe­nos Nu­mi­dam­que or­ta ca­ven­di ne quid hos­ti­le in­te­rim pa­te­ren­tur. [8] Tan­dem re­la­tum res­pon­sum, qui­bus­dam, quia ni­mis cu­pe­re Ro­ma­nus pa­cem vi­de­ba­tur, ini­quis per oc­ca­sio­nem adiec­tis, quae pe­rop­por­tu­ne cu­pien­ti tol­le­re in­du­tias Sci­pio­ni cau­sam prae­bue­re. [9] Ac nun­tio re­gis, cum re­la­tu­rum se ad con­si­lium di­xis­set, pos­te­ro die res­pon­dit se uno frustra ten­den­te nul­li alii pa­cem pla­cuis­se; re­nun­tia­ret igi­tur nul­lam aliam spem pa­cis quam re­lic­tis Car­tha­gi­nien­si­bus Sypha­ci cum Ro­ma­nis es­se. [10] Ita tol­lit in­du­tias, ut li­be­ra fi­de in­cep­ta ex­se­que­re­tur; de­duc­tis­que na­vi­bus — et iam ve­ris prin­ci­pium erat — machi­nas tor­men­ta­que, ve­lut a ma­ri adgres­su­rus Uti­cam, im­po­nit, [11] et duo mi­lia mi­li­tum ad ca­pien­dum quem an­tea te­nue­rat tu­mu­lum su­per Uti­cam mit­tit, si­mul ut ab eo quod pa­ra­bat in al­te­rius rei cu­ram con­ver­te­ret hos­tium ani­mos, [12] si­mul ne qua, cum ip­se ad Sypha­cem Hasdru­ba­lem­que pro­fec­tus es­set, erup­tio ex ur­be et im­pe­tus in castra sua re­lic­ta cum le­vi prae­si­dio fie­ret.

ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1327007031 1327008013 1327009001 1364003005 1364003006 1364003007