История Рима от основания города

Книга XXX, гл. 25

25. Non­dum ab Ro­ma re­ver­te­rant le­ga­ti, ne­que scie­ba­tur quae se­na­tus Ro­ma­ni de bel­lo aut pa­ce sen­ten­tia es­set, nec­dum in­du­tia­rum dies exie­rat; [2] eo in­dig­nio­rem iniu­riam ra­tus Sci­pio ab iis qui pe­tis­sent pa­cem et in­du­tias et spem pa­cis et fi­dem in­du­tia­rum vio­la­tam es­se, le­ga­tos Car­tha­gi­nem L. Bae­bium, L. Ser­gium, L. Fa­bium ex­templo mi­sit. [3] Qui cum mul­ti­tu­di­nis con­cur­su pro­pe vio­la­ti es­sent nec re­di­tum tu­tio­rem fu­tu­rum cer­ne­rent, pe­tie­runt a ma­gistra­ti­bus quo­rum auxi­lio vis pro­hi­bi­ta erat ut na­ves mit­te­rent quae se pro­se­que­ren­tur. [4] Da­tae tri­re­mes duae cum ad Bag­ra­dam flu­men per­ve­nis­sent, un­de castra Ro­ma­na conspi­cie­ban­tur, Car­tha­gi­nem re­die­re. [5] Clas­sis Pu­ni­ca ad Uti­cam sta­tio­nem ha­be­bat. Ex ea tres quad­ri­re­mes, seu clam mis­so a Car­tha­gi­ne nun­tio ut id fie­ret, seu Hasdru­ba­le, qui clas­si praee­rat, si­ne pub­li­ca frau­de auso fa­ci­nus, quin­que­re­mem Ro­ma­nam su­pe­ran­tem pro­mun­tu­rium ex al­to re­pen­te adgres­sae sunt. [6] Sed ne­que rostro fe­ri­re ce­le­ri­ta­te sub­ter­la­ben­tem po­te­rant, ne­que tran­si­li­re ar­ma­ti ex hu­mi­lio­ri­bus in al­tio­rem na­vem, et de­fen­de­ba­tur eg­re­gie, quoad te­la sup­pe­di­ta­runt. [7] Quis de­fi­cien­ti­bus iam nul­la alia res eam quam pro­pin­qui­tas ter­rae mul­ti­tu­do­que a castris in li­tus ef­fu­sa tue­ri po­tuit. [8] Con­ci­ta­tam enim re­mis quan­to ma­xi­mo im­pe­tu po­te­rant in ter­ram cum im­mi­sis­sent, na­vis tan­tum iac­tu­ra fac­ta, in­co­lu­mes ip­si eva­se­runt.

[9] Ita alio su­per aliud sce­le­re cum haud du­bie in­du­tiae rup­tae es­sent, Lae­lius Ful­vius­que ab Ro­ma cum le­ga­tis Car­tha­gi­nien­si­bus su­per­ve­ne­runt. [10] Qui­bus Sci­pio, et­si non in­du­tia­rum fi­des mo­do a Car­tha­gi­nien­si­bus, sed ius etiam gen­tium in le­ga­tis vio­la­tum es­set, ta­men se ni­hil nec insti­tu­tis po­pu­li Ro­ma­ni nec suis mo­ri­bus in­dig­num in iis fac­tu­rum es­se cum di­xis­set, di­mis­sis le­ga­tis bel­lum pa­ra­bat.

[11] Han­ni­ba­li iam ter­rae adpro­pin­quan­ti ius­sus e nau­ti­cis unus es­cen­de­re in ma­lum, ut spe­cu­la­re­tur quam te­ne­rent re­gio­nem, [12] cum di­xis­set se­pulchrum di­ru­tum pro­ram spec­ta­re, abo­mi­na­tus prae­ter­ve­hi ius­so gu­ber­na­to­re ad Lep­tim ad­pu­lit clas­sem at­que ibi co­pias ex­po­suit.