Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXI, ãë. 30

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Ã. Ñ. Êíàáå.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ — Â. Ì. Ñìèðèí.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1985.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

30. (1) Ïîñëå ìàêåäî­íÿí, ñ ñîãëà­ñèÿ è ïî íàñòî­ÿ­íèþ ðèì­ëÿí, ââå­ëè àôè­íÿí, êîòî­ðûå ñòîëü ìíî­ãî ïðå­òåð­ïå­ëè îò æåñòî­êî­ñòè è âàð­âàð­ñòâà öàðÿ è ïî ñïðà­âåä­ëè­âî­ñòè èìå­ëè ïðè­÷è­íû âûñòó­ïèòü ïðî­òèâ íåãî. (2) Ãîðü­êî ñåòî­âà­ëè îíè íà ñîäå­ÿí­íîå Ôèëèï­ïîì, ðàçî­ðèâ­øèì è îïó­ñòî­øèâ­øèì èõ çåì­ëè. «Íå íà òî ïåíÿ­åì ìû, — ñêà­çà­ëè îíè åùå, — ÷òî îáî­øëèñü ñ íàìè êàê âðà­ãè ñ âðà­ãà­ìè, èáî âîé­íà åñòü âîé­íà; (3) çàêî­íû åå ðàç­ðå­øà­þò âûæè­ãàòü ïîëÿ, ðóøèòü äîìà, óãî­íÿòü ëþäåé è ñêîò, è ïðå­òåð­ïåòü âñå ýòî — ñêî­ðåå áåäà, íåæå­ëè áåñ­÷å­ñòüå. (4) Ìû íà òî ïåíÿ­åì, ÷òî ÷åëî­âåê, íàçû­âàþ­ùèé ðèì­ëÿí ÷óæà­êà­ìè è âàð­âà­ðà­ìè, ñàì ïîïðàë çàêî­íû áîæå­ñêèå è ÷åëî­âå­÷å­ñêèå. Ðàçî­ðÿÿ ñòðà­íó, ñíà­÷à­ëà êîùóí­ñò­âåí­íî ïîä­íÿë­ñÿ îí ïðî­òèâ ïîä­çåì­íûõ âëà­ñòè­òå­ëåé, à ïîòîì ïîñìåë ïîä­íÿòü ðóêó è íà áîãîâ íåáåñ­íûõ! (5)  àôèí­ñêèõ ïðå­äå­ëàõ ðàç­ðó­øå­íû âñå ãðîá­íè­öû, ñ.27 âñå ïàìÿò­íè­êè óìåð­øèì; îñòàí­êè ïðåä­êîâ íàøèõ âûáðî­øå­íû èç ìîãèë è ëåæàò, ðàç­áðî­ñàí­íûå ïî çåì­ëå. (6) Íåêî­ãäà âûñè­ëèñü õðà­ìû ñðå­äè òåõ ñêðîì­íûõ õèæèí, ìàëåíü­êèõ êðå­ïî­ñòåé è ñåëå­íèé, ÷òî áûëè êîëû­áå­ëüþ Àôèí. Âñå­ãäà ÷òè­ëè ó íàñ ýòè ñâÿ­òû­íè è äàæå ïîñëå, êîãäà âñå ñòà­ëè æèòü åäè­íûì ãîðî­äîì127, ïðåä­êè íàøè íå ïðå­äà­ëè èõ çàïó­ñòå­íèþ. (7) Òåïåðü ïî ïðè­êà­çó Ôèëèï­ïà âçÿ­òû îíè â îãíåí­íîå êîëü­öî, à îò èçâà­ÿ­íèé áîãîâ îñòà­ëèñü îäíè ëèøü îáëîì­êè, îáãî­ðå­ëûå è áåñ­ôîð­ìåí­íûå. (8) Âîò, ÷òî ñäå­ëàë Ôèëèïï ñ Àòòè­êîé, ñ ïðå­êðàñ­íûì è íåêî­ãäà öâå­òó­ùèì êðà­åì. È òî æå áóäåò, åñëè íå îñòà­íî­âè­òå åãî, ñ Ýòî­ëè­åé, äà è ñî âñåé Ãðå­öè­åé. (9) È ñàì ãîðîä íàø ïîä­âåðã­ñÿ áû òîé æå ó÷à­ñòè, åñëè áû ðèì­ëÿíå íå ïðè­øëè íàì íà ïîìîùü. Íå÷å­ñòè­âåö ãðî­çèò îáè­òà­ëè­ùàì áîãîâ, îõðà­íÿ­þ­ùèõ ãîðîä, — õðà­ìó Ìèíåð­âû, çàùèò­íè­öû êðå­ïî­ñòè, õðà­ìó Öåðå­ðû â Ýëåâ­ñèíå, Þïè­òå­ðà è Ìèíåð­âû â Ïèðåå128. (10) Íî ìû ñèëîé îðó­æèÿ îòáè­ëè íàòèñê Ôèëèï­ïà, è òîãäà, ïîíÿâ, ÷òî íå äîáðàòü­ñÿ åìó äî íàøèõ õðà­ìîâ, â çëî­áå ñâî­åé îáðó­øèë­ñÿ îí íà ñâÿ­òû­íè, åäèí­ñò­âåí­íîþ çàùè­òîé êîèõ è áûëà èõ ñâÿ­òîñòü. (11) Âîò è ìîëèì ìû âàñ, ýòî­ëèé­öû, çàêëè­íà­åì: ñæàëü­òåñü íàä àôè­íÿ­íà­ìè, èäè­òå âîé­íîé íà öàðÿ Ôèëèï­ïà, äà ïîâå­äóò âàñ áîãè áåñ­ñìåðò­íûå è ðèì­ëÿíå, êîèõ ñèëü­íåå îäíè ëèøü áîãè».

30. Se­cun­dum Ma­ce­do­nas ip­sis Ro­ma­nis ita con­ce­den­ti­bus iuben­ti­bus­que Athe­nien­ses, qui foe­da pas­si ius­tius in cru­de­li­ta­tem sae­vi­tiam­que re­gis in­ve­hi po­te­rant, intro­duc­ti sunt. [2] Dep­lo­ra­ve­runt vas­ta­tio­nem po­pu­la­tio­nem­que mi­se­ra­bi­lem ag­ro­rum: ne­que id se que­ri, quod hos­ti­lia ab hos­te pas­si fo­rent; es­se enim quae­dam bel­li iura, quae ut fa­ce­re, ita pa­ti sit fas: [3] sa­ta exu­ri, di­rui tec­ta, prae­das ho­mi­num pe­co­rum­que agi mi­se­ra ma­gis quam in­dig­na pa­tien­ti es­se; [4] ve­rum enim ve­ro id se que­ri, quod is qui Ro­ma­nos alie­ni­ge­nas et bar­ba­ros vo­cet adeo om­nia si­mul di­vi­na hu­ma­na­que iura pol­lue­rit, ut prio­re po­pu­la­tio­ne cum in­fer­nis deis, se­cun­da cum su­pe­ris bel­lum ne­fa­rium ges­se­rit. [5] Om­nia se­pulcra mo­nu­men­ta­que di­ru­ta es­se in fi­ni­bus suis, om­nium nu­da­tos ma­nes, nul­lius os­sa ter­ra te­gi. [6] De­lub­ra si­bi fuis­se, quae quon­dam pa­ga­tim ha­bi­tan­tes in par­vis il­lis cas­tel­lis vi­cis­que con­sec­ra­ta ne in unam ur­bem qui­dem contri­bu­ti maio­res sui de­ser­ta re­li­que­rint. [7] Cir­ca ea om­nia templa Phi­lip­pum in­fes­tos cir­cum­tu­lis­se ig­nes; se­mus­ta, trun­ca­ta si­mu­lac­ra deum in­ter prostra­tos iace­re pos­tes templo­rum. [8] Qua­lem ter­ram At­ti­cam fe­ce­rit, exor­na­tam quon­dam opu­len­tam­que, ta­lem eum si li­ceat Aeto­liam Grae­ciam­que om­nem fac­tu­rum. [9] Ur­bis quo­que suae si­mi­lem de­for­mi­ta­tem fu­tu­ram fuis­se, ni­si Ro­ma­ni sub­ve­nis­sent. Eodem enim sce­le­re ur­bem co­len­tes deos prae­si­dem­que ar­cis Mi­ner­vam pe­ti­tam, eodem Eleu­si­ne Ce­re­ris templum, eodem Pi­raei Iovem Mi­ner­vam­que; [10] sed ab eorum non templis mo­do sed etiam moe­ni­bus vi at­que ar­mis re­pul­sum in ea de­lub­ra, quae so­la re­li­gio­ne tu­ta fue­rint, sae­vis­se. [11] Ita­que se ora­re at­que ob­sec­ra­re Aeto­los ut mi­se­ri­ti Athe­nien­sium du­ci­bus diis im­mor­ta­li­bus, dein­de Ro­ma­nis, qui se­cun­dum deos plu­ri­mum pos­sent, bel­lum sus­ci­pe­rent.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 127Èìå­åò­ñÿ â âèäó ñèíîé­êèçì («ññå­ëå­íèå») âðå­ìåí Òåçåÿ (Ôóêèäèä, II, 15, 2), êîòî­ðûé îòíî­ñÿò ê XIII â. äî í. ý.
  • 128Ðå÷ü èäåò î õðà­ìàõ Àôè­íû (Ìèíåð­âà), Äåìåò­ðû (Öåðå­ðà), Çåâ­ñà (Þïè­òåð).
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364003131 1364003132 1364003133