Ïåðåâîä Ã. Ñ. Êíàáå.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ —
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1985. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
34. (1) Ôèëèïï ðåøèë ïîçàáîòèòüñÿ î ïîãðåáåíèè âñàäíèêîâ, ïîãèáøèõ â ýòîé ñõâàòêå, ïîëàãàÿ òåì âîçáóäèòü ïðåäàííîñòü ñâîèõ ñîëäàò è ãîòîâíîñòü èõ ðèñêîâàòü çà íåãî æèçíüþ; (2) äëÿ òîãî ïðèêàçàë îí ïåðåíåñòè òåëà â ëàãåðü, äàáû âñå âèäåëè, ñ êàêîþ ïûøíîñòüþ èõ õîðîíÿò. (3) Íåò íè÷åãî áîëåå íåïîñòîÿííîãî è íåïðåäñêàçóåìîãî, íåæåëè íàñòðîåíèÿ òîëïû. Çðåëèùå ïîõîðîí äîëæíî áûëî ïðîáóäèòü â ñîëäàòàõ áîåâîé ïûë è ãîòîâíîñòü íå ùàäèòü ñâîåé æèçíè, à íàìåñòî òîãî ïðåèñïîëíèëî èõ ñòðàõà è óíûíèÿ. (4) Äî ñåãî âðåìåíè ïðèõîäèëîñü èì âèäåòü ëèøü ðàíû îò êîïèé èëè ñòðåë, èçðåäêà — îò ïèê, äà è âîåâàòü ïðèâûêëè îíè òîëüêî ñ ãðåêàìè è èëëèðèéöàìè; òåïåðü, óâèäåâ òðóïû, èçóðîäîâàííûå èñïàíñêèìè ìå÷àìè136, ðóêè, îòñå÷åííûå îäíèì óäàðîì âìåñòå ñ ïëå÷îì, îòðóáëåííûå ãîëîâû, âûâàëèâøèåñÿ êèøêè è ìíîãîå äðóãîå, ñòîëü æå ñòðàøíîå è îòâðàòèòåëüíîå, (5) âîèíû Ôèëèïïà óæàñíóëèñü òîìó, ñ êàêèìè ëþäüìè, ñ êàêèì îðóæèåì ïðèäåòñÿ èì èìåòü äåëî. Ïåðåïóãàí áûë è ñàì öàðü, èáî åùå íå äîâîäèëîñü åìó âîåâàòü ñ ðèìëÿíàìè ïî-íàñòîÿùåìó. (6) Äàáû óñèëèòü ñâîþ àðìèþ, òîò÷àñ îòîçâàë îí ñûíà ñ âîéñêîì, ñòîÿùèì â óùåëüÿõ Ïåëàãîíèè, îòêðûâ òåì Ïëåâðàòó è äàðäàíàì äîðîãó â Ìàêåäîíèþ, (7) à ñàì ñ äâàäöàòüþ òûñÿ÷àìè ïåõîòû è ÷åòûðüìÿ òûñÿ÷àìè êîííèêîâ äâèíóëñÿ ïóòåì, óêàçàííûì ïåðåáåæ÷èêàìè, è ñòàë íåìíîãèì áîëåå ÷åì â òûñÿ÷å øàãîâ îò ðèìñêîãî âîéñêà íåïîäàëåêó îò Àòàêà íà âåðøèíå õîëìà, îêðóæèâ åãî ãëóáîêèì ðâîì. (8) Ïîãëÿäåë öàðü âíèç íà ðèìñêèé ëàãåðü è, êàê ãîâîðÿò, èçóìèëñÿ, óâèäåâ, ñêîëü ïðàâèëüíî îí ðàñïîëîæåí è âåñü öåëèêîì, è âíóòðè êàæäîé ÷àñòè, ñêîëü ðîâíû ðÿäû ïàëàòîê è êàê ïðîëîæåíû óëèöû, è ñêàçàë, ÷òî íèêîãäà íå óâèäåòü òàêîãî ó âàðâàðîâ. (9) Äâà äíÿ êîíñóë è öàðü íàáëþäàëè äðóã çà äðóãîì è óäåðæèâàëè ñâîèõ âîèíîâ â ñòåíàõ ëàãåðÿ; íà òðåòèé — êîíñóë ïîñòðîèë âîéñêî è âûâåë íà ïîëå áîÿ. |
34. Philippus aliquid et ad caritatem suorum et ut promptius pro eo periculum adirent ratus profecturum se, [2] si equitum qui ceciderant in expeditione sepeliendorum curam habuisset, adferri eos in castra iussit, ut conspiceretur ab omnibus funeris honos. [3] Nihil tam incertum nec tam inaestimabile est quam animi multitudinis. Quod promptiores ad subeundam omnem dimicationem videbatur facturum, id metum pigritiamque incussit; [4] nam qui hastis sagittisque et rara lanceis facta vulnera vidissent, cum Graecis Illyriisque pugnare adsueti, postquam gladio Hispaniensi detruncata corpora, bracchiis cum humero abscisis, aut tota cervice desecta divisa a corpore capita patentiaque viscera et foeditatem aliam vulnerum viderunt, [5] adversus quae tela quosque viros pugnandum foret, pavidi vulgo cernebant. Ipsum quoque regem terror cepit nondum iusto proelio cum Romanis congressum. [6] Itaque revocato filio praesidioque, quod in faucibus Pelagoniae erat, ut iis copiis suas augeret, Pleurato Dardanisque iter in Macedoniam patefecit. [7] Ipse cum viginti milibus peditum, duobus milibus equitum, ducibus transfugis ad hostem profectus paulo plus mille passus a castris Romanis tumulum propinquum Athaco fossa ac valle communivit; [8] ac subiecta cernens Romana castra, admiratus esse dicitur et universam speciem castrorum et discripta suis quaeque partibus cum tendentium ordine tum itinerum intervallis et negasse barbarorum ea castra ulli videri posse. [9] Biduum consul et rex, alter alterius conatus expectantes, continuere suos intra vallum; tertio die Romanus omnes in aciem copias eduxit. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß