Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ —
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1985. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
12. (1) Ìåæäó òåì, íà òðåòèé äåíü äûìîì áûë ïîäàí çíàê, ÷òî ðèìñêèé îòðÿä äîñòèã òîé âåðøèíû, ê êîòîðîé ñòðåìèëñÿ, è óäåðæèâàåò åå. Òîãäà-òî êîíñóë, ðàçäåëèâ ñâîè ñèëû íà òðè ÷àñòè, ñàì ñ îòáîðíûì âîéñêîì äâèíóëñÿ ñåðåäèíîé äîëèíû, à ëåâûé è ïðàâûé ôëàíãè áðîñèë ïðîòèâ ëàãåðÿ. Ìàêåäîíÿíå ñòîëü æå ðåøèòåëüíî âûñòóïèëè íàâñòðå÷ó ïðîòèâíèêó, (2) è, ïîêà îíè ñðàæàëèñü âíå ñâîèõ óêðåïëåíèé, ïîêèíóòûõ â ïûëó áèòâû, ðèìñêèå âîèíû èìåëè î÷åâèäíîå ïðåèìóùåñòâî áëàãîäàðÿ ñâîåé äîáëåñòè, îïûòó è âîîðóæåíèþ. (3) Íî ïîñëå òîãî, êàê öàðñêèå âîèíû, ïîòåðÿâ ìíîãèõ óáèòûìè è ðàíåíûìè, îòîøëè â óêðåïëåííûå èëè çàùèùåííûå ïðèðîäîé ìåñòà, ïîëîæåíèå ïåðåìåíèëîñü — òåïåðü â îïàñíîñòè áûëè ðèìëÿíå: áåçðàññóäíî íàñòóïàÿ, îíè îêàçàëèñü íà íåâûãîäíûõ ïîçèöèÿõ, â òåñíèíàõ, èç êîòîðûõ îáðàòíîé äîðîãè íå áûëî. (4) È îíè äîðîãî ïîïëàòèëèñü áû çà ñâîþ îò÷àÿííóþ äåðçîñòü, íå ðàçäàéñÿ â òûëó ó ïðîòèâíèêà âíåçàïíûé êðèê. Òîò÷àñ æå òàì çàâÿçàëñÿ áîé, è îò íåîæèäàííîñòè è ñòðàõà öàðñêèå âîèíû ñîâñåì ïîòåðÿëè ãîëîâó. (5) ×àñòü èç íèõ îáðàòèëèñü â áåãñòâî, à òå, êîòîðûå îñòàëèñü â ñòðîþ (íå èç-çà ãîòîâíîñòè äðàòüñÿ, à ñêîðåé ïîòîìó, ÷òî óùåëüå è òàê áûëî çàïðóæåíî áåãëåöàìè), îêàçàëèñü îêðóæåíû ðèìëÿíàìè è ñ ïåðåäíåãî êðàÿ, è ñ òûëà. (6) Âñå âîéñêî âðàãà ìîãëî áûòü óíè÷òîæåíî, åñëè áû ïîáåäèòåëè ñòàëè ïðåñëåäîâàòü áåãóùèõ: (7) íî êîííèöó ñäåðæèâàëè òåñíèíû è íåðîâíîñòè ìåñòíîñòè, à ïåõîòó — òÿæåñòü ñîáñòâåííîãî âîîðóæåíèÿ. (8) Ñàì öàðü ñíà÷àëà îïðîìåòüþ ïóñòèëñÿ â áåãñòâî, íî ÷åðåç ïÿòü ìèëü ñîîáðàçèë, ÷òî â òàêèõ íåóäîáíûõ ìåñòàõ ïðîòèâíèê âñå ðàâíî íå ñìîæåò åãî ïðåñëåäîâàòü (êàê îíî â äåéñòâèòåëüíîñòè è ïîëó÷èëîñü). Ôèëèïï îñòàíîâèëñÿ íà êàêîì-òî õîëìå è ðàçîñëàë ñâîèõ ëþäåé ïîâñþäó — ïî ãîðàì è äîëèíàì, — ÷òîáû ñîáðàòü ðàçáðåäøèõñÿ âîèíîâ. (9) Âûÿñíèëîñü, ÷òî â åãî âîéñêå ïîãèáëî íå áîëåå äâóõ òûñÿ÷ ÷åëîâåê, à âñå îñòàëüíîå ïîë÷èùå, ñëîâíî ïî ïîäàííîìó èì çíàêó, ñîáðàëîñü âîåäèíî è ñîìêíóòûì ñòðîåì äâèíóëîñü â Ôåññàëèþ. (10) Ðèìëÿíå, ïîêà ýòî áûëî âîçìîæíî, ïðåñëåäîâàëè èõ, óáèâàÿ è ñíèìàÿ äîñïåõè ñ óáèòûõ. Ðàçîðèëè îíè è öàðñêèé ëàãåðü, êîòîðûé, äàæå îñòàâëåííûé çàùèòíèêàìè, áûë âñå-òàêè òðóäíîäîñòóïåí. Ýòó íî÷ü ðèìëÿíå ïðîâåëè â ñâîåì ëàãåðå. |
12. Interim die tertio cum verticem quem petierant Romani cepisse ac tenere se fumo significarent, tum vero trifariam divisis copiis consul valle media cum militum robore succedit, cornua dextra laevaque admovet castris; nec segnius hostes obviam eunt. [2] Et dum aviditate certaminis provecti extra munitiones pugnant, haud paulo superior est Romanus miles et virtute et scientia et genere armorum; [3] postquam multis vulneratis interfectisque recepere se regii in loca aut munimento aut natura tuta, verterat periculum in Romanos temere in loca iniqua nec faciles ad receptum angustias progressos. [4] Neque impunita temeritate inde recepissent sese, ni clamor primum ab tergo auditus, dein pugna etiam coepta amentes repentino terrore regios fecisset. [5] Pars in fugam effusi sunt; pars magis quia locus fugae deerat, quam quod animi satis esset ad pugnam, cum substitissent, ab hoste et a fronte et ab tergo urgente circumventi sunt. [6] Deleri totus exercitus potuit, si fugientes persecuti victores essent; [7] sed equitem angustiae locorumque asperitas, peditem armorum gravitas impediit. [8] Rex primo effuse ac sine respectu fugit; dein quinque milium spatium progressus, cum ex iniquitate locorum, id quod erat, suspicatus esset, sequi non posse hostem, substitit in tumulo quodam dimisitque suos per omnia iuga vallesque, qui palatos in unum colligerent. [9] Non plus duobus milibus hominum amissis cetera omnis multitudo, velut signum aliquod secuta, in unum cum convenisset, frequenti agmine petunt Thessaliam. [10] Romani quoad tutum fuit insecuti caedentes spoliantesque caesos, castra regia, etiam sine defensoribus difficili aditu, diripiunt; atque ea nocte in suis castris manserunt. |