Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXII, ãë. 12

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ — Â. Ì. Ñìèðèí.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1985.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

12. (1) Ìåæ­äó òåì, íà òðå­òèé äåíü äûìîì áûë ïîäàí çíàê, ÷òî ðèì­ñêèé îòðÿä äîñòèã òîé âåð­øè­íû, ê êîòî­ðîé ñòðå­ìèë­ñÿ, è óäåð­æè­âà­åò åå. Òîãäà-òî êîí­ñóë, ðàçäå­ëèâ ñâîè ñèëû íà òðè ÷àñòè, ñàì ñ îòáîð­íûì âîé­ñêîì äâè­íóë­ñÿ ñåðåäè­íîé äîëè­íû, à ëåâûé è ïðà­âûé ôëàí­ãè áðî­ñèë ïðî­òèâ ëàãå­ðÿ. Ìàêåäî­íÿíå ñòîëü æå ðåøè­òåëü­íî âûñòó­ïè­ëè íàâñòðå­÷ó ïðî­òèâ­íè­êó, (2) è, ïîêà îíè ñðà­æà­ëèñü âíå ñâî­èõ óêðåï­ëå­íèé, ïîêè­íó­òûõ â ïûëó áèò­âû, ðèì­ñêèå âîè­íû èìå­ëè î÷å­âèä­íîå ïðå­èìó­ùå­ñòâî áëà­ãî­äà­ðÿ ñâî­åé äîá­ëå­ñòè, îïû­òó è âîîðó­æå­íèþ. (3) Íî ïîñëå òîãî, êàê öàð­ñêèå âîè­íû, ïîòå­ðÿâ ìíî­ãèõ óáè­òû­ìè è ðàíå­íû­ìè, îòî­øëè â óêðåï­ëåí­íûå èëè çàùè­ùåí­íûå ïðè­ðî­äîé ìåñòà, ïîëî­æå­íèå ïåðå­ìå­íè­ëîñü — òåïåðü â îïàñ­íî­ñòè áûëè ðèì­ëÿíå: áåç­ðàñ­ñóä­íî íàñòó­ïàÿ, îíè îêà­çà­ëèñü íà íåâû­ãîä­íûõ ïîçè­öè­ÿõ, â òåñ­íè­íàõ, èç êîòî­ðûõ îáðàò­íîé äîðî­ãè íå áûëî. (4) È îíè äîðî­ãî ïîïëà­òè­ëèñü áû çà ñâîþ îò÷à­ÿí­íóþ äåð­çîñòü, íå ðàçäàé­ñÿ â òûëó ó ïðî­òèâ­íè­êà âíå­çàï­íûé êðèê. Òîò­÷àñ æå òàì çàâÿ­çàë­ñÿ áîé, è îò íåîæè­äàí­íî­ñòè è ñòðà­õà öàð­ñêèå âîè­íû ñîâñåì ïîòå­ðÿ­ëè ãîëî­âó. (5) ×àñòü èç íèõ îáðà­òè­ëèñü â áåã­ñòâî, à òå, êîòî­ðûå îñòà­ëèñü â ñòðîþ (íå èç-çà ãîòîâ­íî­ñòè äðàòü­ñÿ, à ñêî­ðåé ïîòî­ìó, ÷òî óùå­ëüå è òàê áûëî çàïðó­æå­íî áåã­ëå­öà­ìè), îêà­çà­ëèñü îêðó­æå­íû ðèì­ëÿ­íà­ìè è ñ ïåðå­ä­íå­ãî êðàÿ, è ñ òûëà. (6) Âñå âîé­ñêî âðà­ãà ìîã­ëî áûòü óíè­÷òî­æå­íî, åñëè áû ïîáåäè­òå­ëè ñòà­ëè ïðå­ñëå­äî­âàòü áåãó­ùèõ: (7) íî êîí­íè­öó ñäåð­æè­âà­ëè òåñ­íè­íû è íåðîâ­íî­ñòè ìåñò­íî­ñòè, à ïåõîòó — òÿæåñòü ñîá­ñò­âåí­íî­ãî âîîðó­æå­íèÿ. (8) Ñàì öàðü ñíà­÷à­ëà îïðî­ìå­òüþ ïóñòèë­ñÿ â áåã­ñòâî, íî ÷åðåç ïÿòü ìèëü ñîîá­ðà­çèë, ÷òî â òàêèõ íåóäîá­íûõ ìåñòàõ ïðî­òèâ­íèê âñå ðàâ­íî íå ñìî­æåò åãî ïðå­ñëå­äî­âàòü (êàê îíî â äåé­ñò­âè­òåëü­íî­ñòè è ïîëó­÷è­ëîñü). Ôèëèïï îñòà­íî­âèë­ñÿ íà êàêîì-òî õîë­ìå è ðàçî­ñëàë ñâî­èõ ëþäåé ïîâñþäó — ïî ãîðàì è äîëè­íàì, — ÷òîáû ñîáðàòü ðàç­áðåä­øèõ­ñÿ âîè­íîâ. (9) Âûÿñ­íè­ëîñü, ÷òî â åãî âîé­ñêå ïîãèá­ëî íå áîëåå äâóõ òûñÿ÷ ÷åëî­âåê, à âñå îñòàëü­íîå ïîë­÷è­ùå, ñëîâ­íî ïî ïîäàí­íî­ìó èì çíà­êó, ñîáðà­ëîñü âîåäè­íî è ñîìêíó­òûì ñòðî­åì äâè­íó­ëîñü â Ôåñ­ñà­ëèþ. (10) Ðèì­ëÿíå, ïîêà ýòî áûëî âîç­ìîæ­íî, ïðå­ñëå­äî­âà­ëè èõ, óáè­âàÿ è ñíè­ìàÿ äîñïå­õè ñ óáè­òûõ. Ðàçî­ðè­ëè îíè è öàð­ñêèé ëàãåðü, êîòî­ðûé, äàæå îñòàâ­ëåí­íûé çàùèò­íè­êà­ìè, áûë âñå-òàêè òðóä­íî­äî­ñòó­ïåí. Ýòó íî÷ü ðèì­ëÿíå ïðî­âå­ëè â ñâî­åì ëàãå­ðå.

12. In­te­rim die ter­tio cum ver­ti­cem quem pe­tie­rant Ro­ma­ni ce­pis­se ac te­ne­re se fu­mo sig­ni­fi­ca­rent, tum ve­ro tri­fa­riam di­vi­sis co­piis con­sul val­le me­dia cum mi­li­tum ro­bo­re suc­ce­dit, cor­nua dextra lae­va­que ad­mo­vet castris; nec seg­nius hos­tes ob­viam eunt. [2] Et dum avi­di­ta­te cer­ta­mi­nis pro­vec­ti extra mu­ni­tio­nes pug­nant, haud pau­lo su­pe­rior est Ro­ma­nus mi­les et vir­tu­te et scien­tia et ge­ne­re ar­mo­rum; [3] postquam mul­tis vul­ne­ra­tis in­ter­fec­tis­que re­ce­pe­re se re­gii in lo­ca aut mu­ni­men­to aut na­tu­ra tu­ta, ver­te­rat pe­ri­cu­lum in Ro­ma­nos te­me­re in lo­ca ini­qua nec fa­ci­les ad re­cep­tum an­gus­tias prog­res­sos. [4] Ne­que im­pu­ni­ta te­me­ri­ta­te in­de re­ce­pis­sent se­se, ni cla­mor pri­mum ab ter­go audi­tus, dein pug­na etiam coep­ta amen­tes re­pen­ti­no ter­ro­re re­gios fe­cis­set. [5] Pars in fu­gam ef­fu­si sunt; pars ma­gis quia lo­cus fu­gae dee­rat, quam quod ani­mi sa­tis es­set ad pug­nam, cum sub­sti­tis­sent, ab hos­te et a fron­te et ab ter­go ur­gen­te cir­cum­ven­ti sunt. [6] De­le­ri to­tus exer­ci­tus po­tuit, si fu­gien­tes per­se­cu­ti vic­to­res es­sent; [7] sed equi­tem an­gus­tiae lo­co­rum­que as­pe­ri­tas, pe­di­tem ar­mo­rum gra­vi­tas im­pe­diit. [8] Rex pri­mo ef­fu­se ac si­ne res­pec­tu fu­git; dein quin­que mi­lium spa­tium prog­res­sus, cum ex ini­qui­ta­te lo­co­rum, id quod erat, sus­pi­ca­tus es­set, se­qui non pos­se hos­tem, sub­sti­tit in tu­mu­lo quo­dam di­mi­sit­que suos per om­nia iuga val­les­que, qui pa­la­tos in unum col­li­ge­rent. [9] Non plus duo­bus mi­li­bus ho­mi­num amis­sis ce­te­ra om­nis mul­ti­tu­do, ve­lut sig­num ali­quod se­cu­ta, in unum cum con­ve­nis­set, fre­quen­ti ag­mi­ne pe­tunt Thes­sa­liam. [10] Ro­ma­ni quoad tu­tum fuit in­se­cu­ti cae­den­tes spo­lian­tes­que cae­sos, castra re­gia, etiam si­ne de­fen­so­ri­bus dif­fi­ci­li adi­tu, di­ri­piunt; at­que ea noc­te in suis castris man­se­runt.

ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1327007031 1327008013 1327009001 1364003213 1364003214 1364003215