Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ —
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1985. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
7. (1) Ôèëèïï, òîðîïèâøèéñÿ â ïóòü, (2) íå óáîÿëñÿ òó÷, ñïóñòèâøèõñÿ íà çåìëþ ïîñëå äîæäÿ: îí ïðèêàçàë ïîäíÿòü çíàìåíà. Îäíàêî ãóñòîé ìðàê è òóìàí íàñòîëüêî çàòìèëè ñâåò äíÿ, ÷òî çíàìåíîñöû íå âèäåëè äîðîãè, à âîèíû — çíàìåí. Âîéñêî äâèãàëîñü ïî íåèçâåñòíî ÷üèì êðèêàì, ñëîâíî çàáëóäèâøååñÿ íî÷üþ, ïîõîäíûé ñòðîé ñìåøàëñÿ. (3) Ïåðåâàëèâ ÷åðåç õîëìû, êîòîðûå íàçûâàþòñÿ Êèíîñêåôàëû11, ìàêåäîíÿíå ðàçáèëè ëàãåðü è âûñòàâèëè ñèëüíóþ îõðàíó èç ïåõîòèíöåâ è âñàäíèêîâ. (4) Õîòÿ ðèìëÿíèí îñòàâàëñÿ â òîì æå ëàãåðå ó Ôåòèäèÿ, îí âñå-òàêè ïîñëàë äåñÿòü òóðì êîííèöû è òûñÿ÷ó ïåõîòèíöåâ íà ðàçâåäêó, íàêàçàâ èì ñòåðå÷üñÿ çàñàäû, êàêóþ â íåíàñòíûé äåíü ëåãêî óñòðîèòü äàæå íà îòêðûòîì ìåñòå12. (5) Êîãäà ýòîò îòðÿä íàòêíóëñÿ íà çàíÿâøåãî õîëìû íåïðèÿòåëÿ, îáå ñòîðîíû çàñòûëè íà ìåñòå, èñïóãàâøèñü äðóã äðóãà, à ïîòîì ïîñëàëè ãîíöîâ â ñâîè ëàãåðè ê ïîëêîâîäöàì è, êîãäà ïðîøëî ïåðâîå ïîòðÿñåíèå îò íåîæèäàííîñòè, íå ñòàëè äîëåå óêëîíÿòüñÿ îò áèòâû. (6) Îíà çàâÿçàëàñü ñíà÷àëà ìåæäó íåìíîãèìè âûðâàâøèìèñÿ âïåðåä äîçîðàìè, ïîòîì ñðàæàâøèõñÿ ñòàëî áîëüøå — íà ïîìîùü îòòåñíåííûì ñòàëè ïðèõîäèòü ïîäêðåïëåíèÿ. Ðèìëÿíå îêàçàëèñü ìàëî÷èñëåííåé, îíè ñëàëè ê êîìàíäóþùåìó ãîíöîâ îäíîãî çà äðóãèì, ñîîáùàÿ, ÷òî èõ îäîëåâàþò. (7) Êâèíêöèé ñïåøíî äâèíóë íà âûðó÷êó ïÿòüñîò âñàäíèêîâ è äâå òûñÿ÷è ïåõîòû, ïî áîëüøåé ÷àñòè ýòîëèéöåâ, ïîä íà÷àëîì äâóõ âîåííûõ òðèáóíîâ. Ýòî ïîïðàâèëî óõóäøèâøååñÿ áûëî ïîëîæåíèå ðèìëÿí, (8) è âîò óæå ñ ïåðåìåíîé ñ.79 ñ÷àñòüÿ ìàêåäîíÿíå ïðèíÿëèñü, òåðïÿ íåóäà÷ó, ÷åðåç ãîíöîâ ïðîñèòü ó öàðÿ ïîäêðåïëåíèé. Íî òàê êàê îí èç-çà ïàâøåãî íà çåìëþ òóìàíà ñîâñåì íå îæèäàë ñðàæåíèÿ â ýòîò äåíü, íåìàëàÿ ÷àñòü ñîëäàò è ñîþçíèêîâ ðàçîñëàíû áûëè çà ïðîäîâîëüñòâèåì. Íåêîòîðîå âðåìÿ Ôèëèïï â ñòðàõå íå âåäàë, íà ÷òî ðåøèòüñÿ. (9) Íî ãîíöû ïðîäîëæàëè íàñòàèâàòü, à òóìàí íà ãîðíîé ãðÿäå ìåæäó òåì óæ ðàññåÿëñÿ, è ñòàëî âèäíî, ÷òî ìàêåäîíÿíå îòòåñíåíû íà ñàìûé âûñîêèé èç îêðóæàþùèõ õîëìîâ, (10) ãäå èõ çàùèùàþò ñêîðåå âûãîäû ìåñòîïîëîæåíèÿ, ÷åì îðóæèå. È òîãäà íàêîíåö Ôèëèïï ðåøèëñÿ ïîñëàòü íàâñòðå÷ó îïàñíîñòè âñå ñâîè ñèëû, ëèøü áû íå æåðòâîâàòü òåìè, êòî îñòàëñÿ áåç çàùèòû. (11) Îí ïîñëàë òóäà ïðåäâîäèòåëÿ íàåìíèêîâ Àôèíàãîðà ñî âñåìè âñïîìîãàòåëüíûìè ÷àñòÿìè, êðîìå ôðàêèéñêèõ, à òàêæå ñ ìàêåäîíñêîé è ôåññàëèéñêîé êîííèöåé. (12) Ñ èõ ïîÿâëåíèåì ðèìëÿíå áûëè ñîãíàíû ñ ãðÿäû è îñòàíîâèëèñü íå ðàíüøå, ÷åì äîñòèãëè ðàâíèíû. (13) Ãëàâíàÿ çàñëóãà â ïðåäîòâðàùåíèè ïîâàëüíîãî áåãñòâà ïðèíàäëåæàëà ýòîëèéñêèì êîííèêàì.  òå âðåìåíà ýòî áûëà ëó÷øàÿ êîííèöà â Ãðåöèè, íî â ïåõîòå ýòîëèéöû óñòóïàëè ñâîèì ñîñåäÿì. |
7. Philippus maturandi itineris causa, [2] post imbrem nubibus in terram demissis nihil deterritus, signa ferri iussit; sed tam densa caligo occaecaverat diem ut neque signiferi viam nec signa milites cernerent, agmen ad incertos clamores vagum velut errore nocturno turbaretur. [3] Supergressi tumulos qui Cynoscephalae vocantur, relicta ibi statione firma peditum equitumque posuerunt castra. [4] Romanus eisdem ad Thetideum castris cum se tenuisset, exploratum tamen ubi hostis esset, decem turmas equitum et mille pedites misit monitos ut ab insidiis, quas dies obscurus apertis quoque locis tecturus esset, praecaverent. [5] Ubi ventum ad insessos tumulos est, pavore mutuo iniecto velut torpentes quieverunt; dein nuntiis retro in castra ad duces missis, ubi primus terror ab necopinato visu consedit, non diutius certamine abstinuere. [6] Principio a paucis procurrentibus lacessita pugna est, deinde subsidiis tuentium pulsos aucta. In qua cum haudquaquam pares Romani alios super alios nuntios ad ducem mitterent premi sese, [7] quingenti equites et duo milia peditum, maxime Aetolorum, cum duobus tribunis militum propere missa rem inclinatam restituerunt, [8] versaque fortuna Macedones laborantes opem regis per nuntios implorabant. Sed, ut qui nihil minus illo die propter effusam caliginem quam proelium expectasset, magna parte hominum omnis generis pabulatum missa aliquamdiu inops consilii trepidavit; [9] deinde, postquam nuntii instabant, et iam iuga montium detexerat nebula, et in conspectu erant Macedones in tumulum maxime editum inter alios compulsi loco se magis quam armis tutantes, [10] committendam rerum summam in discrimen utcumque ratus, ne partis indefensae iactura fieret, [11] Athenagoram, ducem mercede militantium, cum omnibus praeter Thracas auxiliis et equitatu Macedonum ac Thessalorum mittit. [12] Eorum adventu depulsi ab iugo Romani non ante restiterunt quam in planiorem vallem perventum est. [13] Ne effusa detruderentur fuga, plurimum in Aetolis equitibus praesidii fuit. Is longe tum optimus eques in Graecia erat; pedite inter finitimos vincebantur. |