Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXIII, ãë. 12

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ — Â. Ì. Ñìèðèí.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1985.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

12. (1) Ñ íåïðè­ÿ­òå­ëåì áûëî çàêëþ­÷å­íî ïåðå­ìè­ðèå íà ïÿò­íà­äöàòü äíåé, à ñ ñàìèì öàðåì íàçíà­÷å­íû ïåðå­ãî­âî­ðû. Ïåðåä èõ íà÷à­ëîì Êâèíê­öèé ñîáðàë ñîþç­íè­êîâ íà ñîâå­ùà­íèå (2) è ïðåä­ëî­æèë èì âûñêà­çû­âàòü­ñÿ îá óñëî­âè­ÿõ ìèðà. Àôà­ìàí­ñêèé öàðü Àìè­íàíäð êðàò­êî âûðà­çèë ñâîå ìíå­íèå: íóæåí òàêîé äîãî­âîð, ÷òîáû Ãðå­öèÿ äàæå â îòñóò­ñò­âèå ðèì­ëÿí áûëà â ñèëàõ îòñòà­è­âàòü è ìèð, è ñâîþ ñâî­áî­äó. (3) Åùå áîëåå ñóðî­âûì áûëî ñóæ­äå­íèå ýòî­ëèé­öåâ: â êðàò­êîé ðå÷è îíè âîçäà­ëè ñêó­ïóþ õâà­ëó ñïðà­âåä­ëè­âî­ñòè è ïîñëå­äî­âà­òåëü­íî­ñòè ðèì­ñêî­ãî ïîë­êî­âî­ä­öà, êîòî­ðûé ñ òåìè ñîâå­òó­åò­ñÿ îá óñëî­âè­ÿõ ìèðà, êîãî íàçû­âàë ñîþç­íè­êà­ìè âî âðå­ìÿ âîé­íû; (4) îäíà­êî, ñêà­çà­íî áûëî äàëü­øå, îí êðó­ãîì îáìà­íû­âà­åò­ñÿ, åñëè äóìà­åò, ÷òî ìîæ­íî äîñòè÷ü ïðî÷­íî­ãî ìèðà äëÿ ðèì­ëÿí èëè ñâî­áî­äû äëÿ Ãðå­öèè, ïîêà Ôèëèïï íå óáèò èëè íå ëèøåí öàð­ñòâà. À âåäü ñäå­ëàòü è òî è äðó­ãîå ëåã­êî — ñòî­èò ëèøü âîñ­ïîëü­çî­âàòü­ñÿ óäà­÷åé. (5) Íà ýòî Êâèíê­öèé îòâå­÷àë, ÷òî ýòî­ëèé­öû çàáû­âà­þò è ðèì­ñêèé îáû­÷àé, è ñâîè ñîá­ñò­âåí­íûå ñóæ­äå­íèÿ: (6) ñàìè æå îíè íà âñåõ ïðåä­øå­ñò­âó­þ­ùèõ ñîâå­òàõ è ïåðå­ãî­âî­ðàõ âñå­ãäà ðàñ­ñóæ­äà­ëè îá óñëî­âè­ÿõ ìèðà, à íå î âîéíå íà óíè­÷òî­æå­íèå; (7) à ðèì­ëÿíå èçäðåâ­ëå ñêëîí­íû ùàäèòü ïîáåæ­äåí­íûõ: íåäàâ­íî îíè ñîãëà­ñè­ëèñü íà ìèð äàæå ñ Ãàí­íè­áà­ëîì è êàð­ôà­ãå­íÿ­íà­ìè, ÿâèâ òåì âûäàþ­ùèé­ñÿ ïðè­ìåð êðîòî­ñòè. (8) Íî äàæå åñëè îñòà­âèòü â ñòî­ðîíå êàð­ôà­ãå­íÿí, — ñêîëü­êî ðàç ñîþç­íè­êè øëè íà ïåðå­ãî­âî­ðû ñ ñàìèì Ôèëèï­ïîì, íè ðàçó ðå÷ü íå øëà î òîì, ÷òîáû åìó îòðå÷ü­ñÿ îò ïðå­ñòî­ëà. Óæåëü îíè ñòà­íóò íåóìî­ëè­ìû òîëü­êî îòòî­ãî, ÷òî îí ïðî­èã­ðàë áèò­âó? (9) Ñ âîîðó­æåí­íûì âðà­ãîì íàäîá­íî áûòü áåç­æà­ëîñò­íûì, íî ñ ïîáåæ­äåí­íûì âñå­ãî âàæ­íåå âåëè­êî­äó­øèå. (10) Ìàêåäîí­ñêèå öàðè ïðåä­ñòàâ­ëÿ­þò ñîáîé óãðî­çó ñâî­áî­äå ãðå­êîâ; íî åñëè óíè­÷òî­æèòü èõ öàð­ñòâî, èõ íàðîä, òî â Ìàêåäî­íèþ, â Ãðå­öèþ õëû­íóò ïëå­ìå­íà äèêèå è íåóêðî­òè­ìûå — ôðà­êèé­öû, èëëè­ðèé­öû, ãàë­ëû. (11) Êàê áû ñîþç­íè­êè, çàáîòÿñü îá óñòðà­íå­íèè áëè­æàé­øåé óãðî­çû, íå îòêðû­ëè äâåðü äëÿ íåñ÷à­ñòèé êóäà êàê ñòðàø­íåé­øèõ! (12) Òóò åãî ïðå­ðâàë Ôåíåé, ïðå­òîð ýòî­ëèé­öåâ. Îí ðó÷àë­ñÿ, ÷òî Ôèëèïï íåìåä­ëåí­íî âîç­îá­íî­âèò âîé­íó, åñëè ñåé­÷àñ óäàñò­ñÿ åìó óñêîëüç­íóòü. (13) «Ïåðå­ñòàíü­òå ðàçäî­ðèòü òàì, ãäå íàä­ëå­æèò ñîâå­ùàòü­ñÿ! — îòðå­çàë Êâèíê­öèé. — Ìèð áóäåò çàêëþ­÷åí íà òàêèõ óñëî­âè­ÿõ, ÷òî îí íå ñìî­æåò âíîâü íà÷àòü âîé­íó».

12. In­du­tiae quin­de­cim die­rum da­tae hos­ti erant et cum ip­so re­ge consti­tu­tum col­lo­qui­um; cui­us pri­us­quam tem­pus ve­ni­ret, in con­si­lium ad­vo­ca­vit so­cios; ret­tu­lit quas le­ges pa­cis pla­ce­ret di­ci. [2] Amy­nan­der, Atha­ma­num rex, pau­cis sen­ten­tiam ab­sol­vit; ita com­po­nen­dam pa­cem es­se ut Grae­cia etiam ab­sen­ti­bus Ro­ma­nis sa­tis po­tens tuen­dae si­mul pa­cis li­ber­ta­tis­que es­set. [3] Aeto­lo­rum as­pe­rior ora­tio fuit, qui pau­ca prae­fa­ti rec­te at­que or­di­ne im­pe­ra­to­rem Ro­ma­num fa­ce­re quod, quos bel­li so­cios ha­buis­set, cum iis com­mu­ni­ca­ret pa­cis con­si­lia; [4] fal­li autem eum to­ta re si aut Ro­ma­nis pa­cem aut Grae­ciae li­ber­ta­tem sa­tis fir­mam se cre­dat re­lic­tu­rum ni­si Phi­lip­po aut oc­ci­so aut reg­no pul­so; quae ut­ra­que proc­li­via es­se si for­tu­na uti vel­let. [5] Ad haec Quincti­us ne­ga­re Aeto­los aut mo­ris Ro­ma­no­rum me­mo­res aut si­bi ip­sis con­ve­nien­tem sen­ten­tiam di­xis­se. [6] Et il­los prio­ri­bus om­ni­bus con­ci­liis col­lo­quiis­que de con­di­cio­ni­bus pa­cis sem­per, non ut ad in­ter­ne­cio­nem bel­la­re­tur, [7] dis­se­ruis­se, et Ro­ma­nos, prae­ter ve­tus­tis­si­mum mo­rem vic­tis par­cen­di prae­ci­puum cle­men­tiae do­cu­men­tum de­dis­se pa­ce Han­ni­ba­li et Car­tha­gi­nien­si­bus da­ta. [8] Omit­te­re se Car­tha­gi­nien­ses; cum Phi­lip­po ip­so quo­tiens ven­tum in col­lo­qui­um? Nec um­quam ut ce­de­ret reg­no ac­tum es­se. An quia vic­tus proe­lio fo­ret inex­pia­bi­le bel­lum fac­tum? [9] Cum ar­ma­to hos­te in­fes­tis ani­mis con­cur­ri de­be­re; ad­ver­sus vic­tos mi­tis­si­mum quem­que ani­mum ma­xi­mum ha­be­re. [10] Li­ber­ta­ti Grae­ciae vi­de­ri gra­ves Ma­ce­do­num re­ges; si reg­num gensque tol­la­tur, Thra­cas, Il­ly­rios, Gal­los dein­de, gen­tes fe­ras et in­do­mi­tas, in Ma­ce­do­niam se et in Grae­ciam ef­fu­su­ras. [11] Ne pro­xi­ma quae­que amo­lien­do maio­ri­bus gra­vio­ri­bus­que adi­tum ad se fa­ce­rent. [12] In­ter­fan­ti dein­de Phae­neae, prae­to­ri Aeto­lo­rum, tes­ti­fi­can­ti­que si elap­sus eo tem­po­re Phi­lip­pus fo­ret mox gra­vius eum re­bel­la­tu­rum, «de­sis­ti­te tu­mul­tua­ri» in­quit «ubi con­sul­tan­dum est. [13] Non iis con­di­cio­ni­bus il­li­ga­bi­tur rex ut mo­ve­re bel­lum pos­sit».

ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1327007031 1327008013 1327009001 1364003313 1364003314 1364003315