Ïåðåâîä Ã. Ñ. Êíàáå.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1985. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
15. (1) Êîíñóë áðîñèë â áîé çàïàñíûå êîãîðòû ñî âòîðîé ëèíèè è òåì âîñïëàìåíèë îñëàáåâøèõ áûëî ñâîèõ. (2) Íà ïåðâîé ëèíèè âñòàëè ñâåæèå êîãîðòû, îíè çàáðîñàëè èçíóðåííîãî ïðîòèâíèêà íîâûìè äðîòàìè, ïðîðâàëè åãî ñòðîé êëèíîì, à çàòåì ðàññåÿëè âàðâàðîâ è îáðàòèëè èõ â áåãñòâî; òå âðàññûïíóþ áðîñèëèñü â ñâîé ëàãåðü. (3) Âèäÿ èõ áåãñòâî, Êàòîí âîçâðàùàåòñÿ êî âòîðîìó ëåãèîíó, îñòàâëåííîìó â çàïàñå, ïðèêàçûâàåò âûíåñòè âïåðåä çíàìåíà è ñêîëü ìîæíî ñòðåìèòåëüíåå èäòè íà íåïðèÿòåëüñêèé ëàãåðü. (4) Åñëè êîíñóë çàìå÷àë, ÷òî êòî-ëèáî èç ñîëäàò â áîåâîì ïûëó âûðâàëñÿ ñ.121 âïåðåä, îí íàåçæàë íà òàêîãî êîíåì, óäàðÿë êîïüåì è ïðèêàçûâàë òðèáóíàì è öåíòóðèîíàì òàêæå íàêàçàòü åãî. (5) È âîò óæå èäåò áîé çà ëàãåðü èñïàíöåâ, îíè ñòàðàþòñÿ óäåðæàòüñÿ, ïóñòèâøè â õîä êàìíè, áðåâíà, îêîâàííûå ñ êîíöîâ æåëåçîì, âñå âèäû ìåòàòåëüíîãî îðóæèÿ. Ïîÿâèëñÿ íîâûé ëåãèîí — è åùå îòâàæíåå êèäàþòñÿ â áîé íàïàäàþùèå, åùå ÿðîñòíåå îòñòàèâàþò âàë èñïàíöû. (6) Êîíñóë ñòàë âûñìàòðèâàòü ñëàáîå ìåñòî, ãäå áû îáðóøèòüñÿ íà ëàãåðü. Îí çàìåòèë, ÷òî ó ëåâûõ âîðîò çàùèòíèêîâ ìàëî, è òîò÷àñ íàïðàâèë òóäà ãàñòàòîâ è ïðèíöèïîâ44 âòîðîãî ëåãèîíà. (7) Òå, êòî îõðàíÿë âîðîòà, íå âûäåðæàëè áóðíîãî íàòèñêà, îñòàëüíûå æå èñïàíöû, âèäÿ, ÷òî âðàã ïðîðâàëñÿ çà âàë, ïîáðîñàëè çíàìåíà è îðóæèå è óñòðåìèëèñü èç ëàãåðÿ. (8) Ìíîãèå áûëè óáèòû â âîðîòàõ, ãäå òîëïà çàïðóäèëà óçêèé ïðîõîä. (9) Ñîëäàòû âòîðîãî ëåãèîíà íàñåäàëè íà íèõ ñ òûëà, îñòàëüíûå ïðèíÿëèñü ãðàáèòü ëàãåðü. Âàëåðèé Àíöèàò ïèøåò, ÷òî ïîãèáëî â òîò äåíü áîëåå ñîðîêà òûñÿ÷ èñïàíöåâ; íî ñàì Êàòîí, êîòîðûé îòíþäü íå èìåë ïðèâû÷êè óìàëÿòü ñâîè ïîäâèãè, ãîâîðèò, ÷òî ìíîæåñòâî âðàãîâ áûëî óáèòî, à ÷èñëà íå íàçûâàåò. |
15. Fessos iam suos consul ex secunda acie subsidiariis cohortibus in pugnam inductis accendit. [2] Nova acies facta; integri recentibus telis fatigatos adorti hostes primum acri impetu velut cuneo perculerunt, deinde dissipatos in fugam averterunt; effuso per agros cursu castra repetebantur. [3] Ubi omnia fuga completa vidit Cato, ipse ad secundam legionem, quae in subsidio posita erat, revehitur et signa prae se ferri plenoque gradu ad castra hostium oppugnanda succedere iubet. [4] Si quis extra ordinem avidius procurrit, et ipse interequitans sparo percutit et tribunos centurionesque castigare iubet. [5] Iam castra oppugnabantur, saxisque et sudibus et omni genere telorum summovebantur a vallo Romani. Ubi recens admota legio est, tum et oppugnantibus animus crevit et infensius hostes pro vallo pugnabant. [6] Consul omnia oculis perlustrat ut, qua minima vi resistatur, ea parte irrumpat. Ad sinistram portam infrequentes videt; eo secundae legionis principes hastatosque inducit. [7] Non sustinuit impetum eorum statio quae portae apposita erat; et ceteri, postquam intra vallum hostem vident, ipsi castris exuti signa armaque abiciunt. [8] Caeduntur in portis, suomet ipsi agmine in arto haerentes. [9] Secundani terga hostium caedunt, ceteri castra diripiunt. Valerius Antias supra quadraginta milia hostium caesa eo die scribit; Cato ipse, haud sane detrectator laudum suarum, multos caesos ait, numerum non adscribit. |