Ïåðåâîä Ã. Ñ. Êíàáå.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1985. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
18. (1) Êàòîíó òðóäíåå áûëî áîðîòüñÿ ñ âàðâàðàìè, ÷åì òåì, êòî ÿâèëñÿ â Èñïàíèþ ïåðâûìè: â òó ïîðó èñïàíöû, èçìó÷åííûå è îçëîáëåííûå âëàäû÷åñòâîì êàðôàãåíÿí, îõîòíî ïåðåõîäèëè íà ñòîðîíó ðèìëÿí; (2) Êàòîí æå ïðèøåë êàê áóäòî ëèøèòü èñïàíöåâ ñâîáîäû, ê êîåé óæå ïðèâûêëè, è âåðíóòü èõ â ðàáñòâî51. Îòòîãî îí âñþäó è çàñòàâàë ñìóòó — îäíè âçÿëèñü óæå çà îðóæèå, äðóãèõ ìÿòåæíèêè áðàëè â îñàäó, ïðèíóæäàÿ ê èçìåíå, è åñëè áû êîíñóë íå îêàçàë èì âîâðåìÿ ïîìîùü, äåðæàòüñÿ áû äîëåå íå ñìîãëè. (3) Íî òàêîþ ñèëîé äóõà è óìà îòëè÷àëñÿ êîíñóë, ÷òî óñïåâàë ñàì çàáîòèòüñÿ è î âàæíûõ äåëàõ, è î ìåëêèõ, ÷òî íå òîëüêî îáäóìûâàë îí è ïðèêàçûâàë, (4) êàê ïîñòóïàòü, à áîëüøåé ÷àñòüþ ñàì âñå è äåëàë. Ïåðâûì îí ïîä÷èíèëñÿ ñóðîâûì òðåáîâàíèÿì, êîòîðûìè îáóçäàë äðóãèõ; (5) â íåïðèõîòëèâîñòè, áîäðîñòè è òðóäàõ ñîïåðíè÷àë ñ.123 îí ñ ïîñëåäíèì ñîëäàòîì, è âîçâûøàëñÿ íàä âîéñêîì òîëüêî ñâîèì ïîëîæåíèåì è âëàñòüþ, åìó äàííîé. |
18. Eo maiorem habebat difficultatem in subigendis hostibus quam qui primi venerant in Hispaniam, quod ad illos taedio imperii Carthaginiensium Hispani deficiebant, [2] huic ex usurpata libertate in servitutem velut adserendi erant; et ita mota omnia accepit, ut alii in armis essent, alii obsidione ad defectionem cogerentur nec, nisi in tempore subventum foret, ultra sustentaturi fuerint. [3] Sed in consule ea vis animi atque ingenii fuit ut omnia maxima minimaque per se adiret atque ageret nec cogitaret modo imperaretque, [4] quae in rem essent, sed pleraque ipse per se transigeret nec in quemquam omnium gravius severiusque quam in semet ipsum imperium exerceret, [5] parsimonia et vigiliis et labore cum ultimis militum certaret nec quicquam in exercitu suo praecipui praeter honorem atque imperium haberet. |