Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXIV, ãë. 22

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Ã. Ñ. Êíàáå.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1985.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

22. (1) Òåì æå ëåòîì äðó­ãîé êîí­ñóë, Ëóöèé Âàëå­ðèé Ôëàêê, â Ãàë­ëèè ñðà­çèë­ñÿ ñ âîé­ñêîì áîé­åâ è îäî­ëåë èõ â áèò­âå áëèç Ëèòàí­ñêî­ãî ëåñà55. (2) Âîñåìü òûñÿ÷ ãàë­ëîâ, êàê ïèøóò, îñòà­ëèñü íà ïîëå áîÿ; ïðî­÷èå æå íå ñòà­ëè áîëü­øå âîå­âàòü è ðàç­áðå­ëèñü ïî ñâî­èì äîìàì è ïîëÿì. (3) Êîíåö ëåòà êîí­ñóë ïðî­âåë íà áåðå­ãàõ Ïàäà âîç­ëå Ïëà­öåí­òèè è Êðå­ìî­íû è âîñ­ñòà­íî­âèë â ýòèõ ãîðî­äàõ âñå, ÷òî áûëî ðàç­ðó­øå­íî âî âðå­ìÿ âîé­íû56.

(4) Âîò êàê îáñòî­ÿ­ëè äåëà â Èòà­ëèè è â Èñïà­íèè.  Ãðå­öèè æå Òèò Êâèíê­öèé ïðî­âåë çèìó òàê, ÷òî, èñêëþ­÷àÿ ýòî­ëèé­öåâ — èáî îíè íå ìîã­ëè íè íàäå­ÿòü­ñÿ íà ïëî­äû ïîáåäû, íè ïðå­áû­âàòü ñêîëü­êî-íèáóäü äîë­ãîå âðå­ìÿ â ñïî­êîé­ñò­âèè, — âñå ðàäî­âà­ëèñü ïî÷å­òó, êîòî­ðûì òåïåðü áûëà îêðó­æå­íà Ãðå­öèÿ, íàñëàæ­äà­ëèñü ìèðîì è ñâî­áî­äîé, âîñ­õè­ùà­ëèñü óìå­ðåí­íî­ñòüþ, ñïðà­âåä­ëè­âî­ñòüþ è òåð­ïè­ìî­ñòüþ, ïðî­ÿâ­ëåí­íû­ìè ðèì­ñêèì ïîë­êî­âîä­öåì ïîñëå ïîáåäû, (5) êàê ðàíåå âîñ­õè­ùà­ëèñü äîá­ëå­ñòüþ åãî â ïîðó âîé­íû. È òóò Êâèíê­öèé ïîëó­÷èë ïîñòà­íîâ­ëå­íèå ñåíà­òà, êîòî­ðûì îáú­ÿâ­ëÿ­ëàñü âîé­íà öàðþ ëàêåäå­ìî­íÿí Íàáè­ñó. (6) Ïðî­÷è­òàâ­øè ïèñü­ìî, Êâèíê­öèé ðàñ­ïî­ðÿäèë­ñÿ, ÷òîáû â Êîðèí­ôå â íàçíà­÷åí­íûé äåíü ñîáðà­ëèñü ïîñëû îò âñåõ ñîþç­íûõ ãîðî­äîâ. È âèä­íåé­øèå ãðàæ­äàíå èõ ñúå­õà­ëèñü îòî­âñþäó; Êâèíê­öèé, ÷òîáû íå äàòü ýòî­ëèé­öàì óêëî­íèòü­ñÿ, ñêà­çàë ñ.125 òàê: (7) «Ðèì­ëÿíå è ãðå­êè âìå­ñòå âåëè âîé­íó ïðî­òèâ Ôèëèï­ïà, íå òîëü­êî ñïëî­òèâ­øèñü â åäè­íîì ïîðû­âå, íî èìåÿ — è òå, è äðó­ãèå — ñâîè îñî­áûå ïðè­÷è­íû. (8) Ôèëèïï íàðó­øèë äîãî­âîð î äðóæ­áå ñ ðèì­ëÿ­íà­ìè, òî ïîìî­ãàÿ èõ âðà­ãàì êàð­ôà­ãå­íÿ­íàì, (9) òî íàïà­äàÿ íà ðèì­ñêèõ ñîþç­íè­êîâ; ñ âàìè æå ïîñòó­ïàë îí òàê, ÷òî, äàæå çàáóäü ìû î ñîá­ñò­âåí­íûõ îáèäàõ, âàøè îáèäû ñòà­ëè áû äëÿ íàñ çàêîí­íîé ïðè­÷è­íîé ïîä­íÿòü îðó­æèå ïðî­òèâ Ôèëèï­ïà. Ñåãî­äíÿ äåëî ðåøà­å­òå âû. (10) Ñêà­æè­òå, õîòè­òå ëè îñòà­âèòü Àðãîñ âî âëà­ñòè Íàáè­ñà, êîòî­ðûé, êàê âû çíà­å­òå, çàõâà­òèë åãî, (11) èëè ñ÷è­òà­å­òå ñïðà­âåä­ëè­âûì îñâî­áî­äèòü ãîðîä, ñòîëü çíà­ìå­íè­òûé è ñòîëü äðåâ­íèé, ðàñ­ïî­ëî­æåí­íûé â ñåðä­öå Ãðå­öèè, âåð­íóòü åìó ñâî­áî­äó, ÷òîáû æèë îí òàê æå âîëü­íî, êàê äðó­ãèå ãîðî­äà Ïåëî­ïîí­íå­ñà è Ãðå­öèè? (12) Êàê âèäè­òå, âñå òåïåðü â âàøèõ ðóêàõ; ðèì­ëÿí êàñà­åò­ñÿ òîëü­êî îäíî: åñëè õîòü îäèí ãîðîä îñòà­íåò­ñÿ â ðàá­ñòâå, íåïîë­íîé áóäåò èõ ñëà­âà îñâî­áî­äè­òå­ëåé Ãðå­öèè. (13) Âïðî­÷åì, åñëè íå òðå­âî­æèò âàñ ó÷àñòü æèòå­ëåé Àðãîñà, íå çàáî­òèò, êàêîé ïðè­ìåð è êàêàÿ îïàñ­íîñòü êðî­þò­ñÿ òóò, íå ïóãà­åò çëî, ÷òî ïîäîá­íî ÷óìå îõâà­òèò âñå è âñÿ, ìû ïðè­çíà­åì ñïðà­âåä­ëè­âûì ëþáîå âàøå ðåøå­íèå. Îá ýòîì è õîòåë ÿ çíàòü âàøå ìíå­íèå, ñäå­ëàþ æå ÿ òî, ÷òî ðåøè­òå âû áîëü­øèí­ñò­âîì ãîëî­ñîâ».

22. Eadem aes­ta­te al­ter con­sul L. Va­le­rius Flac­cus in Gal­lia cum Boio­rum ma­nu prop­ter Li­ta­nam sil­vam sig­nis col­la­tis se­cun­do proe­lio confli­xit. [2] Oc­to mi­lia Gal­lo­rum cae­sa tra­dun­tur; ce­te­ri omis­so bel­lo in vi­cos suos at­que ag­ros di­lap­si. [3] Con­sul re­li­quum aes­ta­tis cir­ca Pa­dum Pla­cen­tiae et Cre­mo­nae exer­ci­tum ha­buit res­ti­tuit­que quae in iis op­pi­dis bel­lo di­ru­ta fue­rant.

[4] Cum hic sta­tus re­rum in Ita­lia His­pa­nia­que es­set, T. Quinctio in Grae­cia ita hi­ber­nis ac­tis ut ex­cep­tis Aeto­lis, qui­bus nec pro spe vic­to­riae prae­mia con­ti­ge­rant, nec diu quies pla­ce­re po­te­rat, uni­ver­sa Grae­cia si­mul pa­cis li­ber­ta­tis­que perfruens bo­nis eg­re­gie sta­tu suo gau­de­ret nec ma­gis in bel­lo vir­tu­tem Ro­ma­ni du­cis [5] quam in vic­to­ria tem­pe­ran­tiam ius­ti­tiam­que et mo­de­ra­tio­nem mi­ra­re­tur, se­na­tus con­sul­tum quo bel­lum ad­ver­sus Na­bim La­ce­dae­mo­nium dec­re­tum erat ad­fer­tur. [6] Quo lec­to Quincti­us con­ven­tum Co­rin­thum om­nium so­cia­rum ci­vi­ta­tium le­ga­tio­ni­bus in diem cer­tam edi­cit. Ad quam ubi fre­quen­tes un­di­que prin­ci­pes con­ve­ne­runt, ita uti ne Aeto­li qui­dem abes­sent, ta­li ora­tio­ne est usus: [7] «Bel­lum ad­ver­sus Phi­lip­pum non ma­gis com­mu­ni ani­mo con­si­lio­que Ro­ma­ni et Grae­ci ges­se­runt quam ut­ri­que suas cau­sas bel­li ha­bue­runt. [8] Nam et Ro­ma­no­rum ami­ci­tiam nunc Car­tha­gi­nien­ses hos­tes eorum iuvan­do, [9] nunc hic so­ciis nostris op­pug­nan­dis vio­la­ve­rat et in vos ta­lis fuit ut no­bis, etiam si nostra­rum ob­li­vis­ce­re­mur iniu­ria­rum, vestrae iniu­riae sa­tis dig­na cau­sa bel­li fue­rit. Ho­dier­na con­sul­ta­tio to­ta ex vo­bis pen­det. [10] Re­fe­ro enim ad vos ut­rum Ar­gos, si­cut sci­tis ip­si, ab Na­bi­de oc­cu­pa­tos pa­ti ve­li­tis sub di­cio­ne eius es­se, [11] an aequ­um cen­sea­tis no­bi­lis­si­mam ve­tus­tis­si­mam­que ci­vi­ta­tem, in me­dia Grae­cia si­tam, re­pe­ti in li­ber­ta­tem et eodem sta­tu quo ce­te­ras ur­bes Pe­lo­pon­ne­si et Grae­ciae es­se. [12] Haec con­sul­ta­tio, ut vi­de­tis, to­ta de re per­ti­nen­te ad vos est; Ro­ma­nos ni­hil con­tin­git, ni­si qua­te­nus li­be­ra­tae Grae­ciae uni­us ci­vi­ta­tis ser­vi­tus non ple­nam nec in­teg­ram glo­riam es­se si­nit. [13] Ce­te­rum, si vos nec cu­ra eius ci­vi­ta­tis nec exemplum nec pe­ri­cu­lum mo­vet, ne ser­pat la­tius con­ta­gio eius ma­li, nos aequi bo­ni­que fa­ci­mus. De hac re vos con­su­lo, sta­tu­rus eo quod plu­res cen­sue­ri­tis».

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 55Ëèòàí­ñêèé ëåñ íàõî­äèë­ñÿ â Àïåí­íè­íàõ, â Ïðå­äàëü­ïèé­ñêîé Ãàë­ëèè, âèäè­ìî, ìåæ­äó Ìóòè­íîé è Áîíî­íè­åé (ñîâð. Áîëî­íüÿ). Çäåñü â 216 ã. äî í. ý. áûë ðàç­áèò ãàë­ëà­ìè êîí­ñóë Ëóöèé Ïîñòó­ìèé. Ñì.: XXIII, 24, 6.
  • 56Â ðàñ­ñêà­çå îá èñïàí­ñêîé êàì­ïà­íèè Ëèâèé îïè­ðàë­ñÿ íà ðèì­ñêèõ àííà­ëè­ñòîâ è, âîç­ìîæ­íî, íà ñàìî­ãî Êàòî­íà. Äàëåå Ëèâè­åâ ðàñ­ñêàç ñëå­äó­åò, â îñíîâ­íîì, Ïîëè­áèþ.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364003423 1364003424 1364003425