Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXIV, ãë. 28

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Ã. Ñ. Êíàáå.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1985.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

28. (1) Îêîí­÷èâ ïðè­ãîòîâ­ëå­íèÿ, Êâèíê­öèé ïîêè­íóë ñòî­ÿí­êó è íà äðó­ãîé äåíü ïðè­áûë â Ñåë­ëà­ñèþ67, íà òîé ñòî­ðîíå ðåêè Ýíóíò, â òî ìåñòî, ãäå, êàê ðàñ­ñêà­çû­âà­þò, Àíòè­ãîí, öàðü Ìàêåäî­íèè, áèë­ñÿ ñ Êëåî­ìå­íîì, òèðà­íîì Ëàêåäå­ìî­íà. (2) Óçíàâ­øè, ÷òî ñïóñê òðóäåí è äîðî­ãè óçêè, Êâèíê­öèé ïðåä­ïî­÷åë íåáîëü­øîé îáõîä ïî ãîðàì, ïîñëàâ âïå­ðåä ëþäåé ïðî­êëà­äû­âàòü äîðî­ãó, äîñòà­òî÷­íî øèðî­êóþ è ñ êîòî­ðîé áûëî áû õîðî­øî âèä­íî âî âñå ñòî­ðî­íû. Îí äîøåë äî Åâðî­òà, êîòî­ðûé òå÷åò ïî÷òè ïîä ñòå­íà­ìè ãîðî­äà68. (3) Íà ðèì­ëÿí, êîãäà ðàç­ìå­÷à­ëè îíè ìåñòî äëÿ ëàãå­ðÿ, è íà ñàìî­ãî Êâèíê­öèÿ, êîòî­ðûé óøåë âïå­ðåä ñ êîí­íè­êà­ìè è ëåã­êî­âî­îðó­æåí­íû­ìè, íàïà­ëè ñ.129 âñïî­ìî­ãà­òåëü­íûå îòðÿäû òèðà­íà; ñòðàõ è ñìÿ­òå­íèå îâëà­äå­ëè ðèì­ëÿ­íà­ìè; îíè òàêî­ãî íå îæè­äà­ëè, èáî âî âñå âðå­ìÿ ïîõî­äà íèêî­ãî íè ðàçó íå âñòðå­òè­ëè è çåì­ëè, ïî êàêèì øëè, êàçà­ëèñü ñîâñåì ìèð­íû­ìè. (4) Íå ïîëà­ãà­ÿñü íà ñîá­ñò­âåí­íûå ñèëû, êîí­íè­êè çâà­ëè íà ïîìîùü ëåã­êî­âî­îðó­æåí­íûõ, òå çâà­ëè êîí­íè­êîâ, è îòòî­ãî ðîñ­ëî îáùåå ñìÿ­òå­íèå. Íî ïîÿâè­ëèñü ëåãè­î­íû, (5) è åäâà øåä­øèå âïå­ðå­äè êîãîð­òû âñòó­ïè­ëè â áîé, âðà­ãè, îõâà­÷åí­íûå óæà­ñîì, òîò­÷àñ óêðû­ëèñü çà ñòå­íà­ìè. (6) Ðèì­ëÿíå æå îòî­øëè îò ñòåí òàê, ÷òîáû íå äîëå­òà­ëè äî íèõ äðîòû, è ñòî­ÿ­ëè íåêî­òî­ðîå âðå­ìÿ â ïðà­âèëü­íîì ñòðîþ; íî íèêòî íà íèõ íå âûøåë, è òîãäà âîç­âðà­òè­ëèñü â ëàãåðü. (7) Íà äðó­ãîé äåíü Êâèíê­öèé îïÿòü ïîâåë ñâîè âîé­ñêà ñòðî­åì âäîëü ðåêè, ìèìî ãîðî­äà, ìèìî ãîðû Ìåíå­ëàé. Âïå­ðå­äè øàãà­ëè ëåãè­îí­íûå êîãîð­òû, ëåã­êî­âî­îðó­æåí­íûå è êîí­íè­êè çàìû­êà­ëè ñòðîé. (8) Íàáèñ â ñòå­íàõ ãîðî­äà ïîñòà­âèë â áîå­âîé ãîòîâ­íî­ñòè ñâî­èõ íàåì­íè­êîâ (íà íèõ îí âîç­ëà­ãàë âñå íàäåæ­äû) ñ íàìå­ðå­íè­åì íàïàñòü íà ðèì­ëÿí ñ òûëà. (9) È êàê òîëü­êî ïðî­øëè ïîñëåä­íèå ðÿäû, íàåì­íè­êè âûëå­òå­ëè èç ãîðî­äà ÷åðåç íåñêîëü­êî âîðîò ðàçîì — ñ òåì æå íåèñòîâ­ñò­âîì, ÷òî è íàêà­íóíå. (10) Ëåã­êî­âî­îðó­æåí­íûõ è êîí­íè­êîâ, ÷òî çàìû­êà­ëè êîëîí­íû, âåë Àïïèé Êëàâ­äèé; ïðåä­âèäÿ, ÷òî ìîæåò ñëó­÷èòü­ñÿ, è íå æåëàÿ áûòü çàñòèã­íó­òûì âðàñ­ïëîõ, îí ïðè­óãîòî­âèë ñâî­èõ, è îíè ñðà­çó æå ïîâåð­íó­ëè ïðî­òèâ âðà­ãà çíà­ìå­íà è ðàç­âåð­íó­ëè âåñü ñòðîé. (11) Òàê ñîøëèñü äâà ñòðîÿ, íà÷à­ëàñü íàñòî­ÿ­ùàÿ áèò­âà è äëè­ëàñü íåìà­ëîå âðå­ìÿ. Íàêî­íåö âîé­ñêà Íàáè­ñà íå óñòî­ÿ­ëè. Îíè íå áåæà­ëè áû â òàêîì ñìÿ­òå­íèè è áåñ­ïî­ðÿä­êå, åñëè áû íå íàñå­ëè íà íèõ àõåé­öû, õîðî­øî çíàâ­øèå çäåø­íèå ìåñòà. Àõåé­öû óñòðî­è­ëè âåëè­êóþ ðåç­íþ, ó ìíî­ãèõ îòíÿ­ëè îðó­æèå, êîãäà òå â áåã­ñòâå ñâî­åì ðàñ­ñå­ÿ­ëèñü ïî îêðåñò­íî­ñòè. Êâèíê­öèé ñòàë ëàãå­ðåì íåäà­ëå­êî îò Àìèêë69, (12) îïó­ñòî­øèë ýòè ïðè­ãî­ðîä­íûå ìåñòà, ÷òî ðàäî­âà­ëè âçîð è ïðè­âëå­êà­ëè ìíî­æå­ñòâî ãîðî­æàí, à óâèäåâ­øè, ÷òî íèêòî íå ïîêà­çû­âà­åò­ñÿ èç âîðîò, ïåðå­íåñ ëàãåðü íà áåðåã Åâðî­òà. Îòòóäà ðàçî­ðÿë îí äîëè­íó ó ïîä­íî­æèÿ Òàé­ãå­òà è ïîëÿ, êîòî­ðûå òÿíóò­ñÿ âïëîòü äî ìîðÿ.

28. Quincti­us sa­tis iam om­ni­bus pa­ra­tis pro­fec­tus ab sta­ti­vis die al­te­ro ad Sel­la­siam su­per Oenun­ta flu­vium per­ve­nit, quo in lo­co An­ti­go­nus, Ma­ce­do­num rex, cum Cleo­me­ne, La­ce­dae­mo­nio­rum ty­ran­no, sig­nis col­la­tis di­mi­cas­se di­ce­ba­tur. [2] In­de cum audis­set des­cen­sum dif­fi­ci­lis et ar­tae viae es­se, bre­vi per mon­tes cir­cui­tu prae­mis­sis qui mu­ni­rent viam, la­to sa­tis et pa­ten­ti li­mi­te ad Euro­tam am­nem, sub ip­sis pro­pe fluen­tem moe­ni­bus, per­ve­nit. [3] Ubi castra me­tan­tes Ro­ma­nos Quincti­um­que ip­sum cum equi­ti­bus at­que ex­pe­di­tis praeg­res­sum auxi­lia­res ty­ran­ni ador­ti in ter­ro­rem ac tu­mul­tum co­nie­ce­runt ni­hil ta­le ex­pec­tan­tes,quia ne­mo iis ob­vius to­to iti­ne­re fue­rat, ac ve­lut pa­ca­to ag­ro tran­sie­rant. [4] Ali­quam­diu pe­di­ti­bus equi­tes, equi­ti­bus pe­di­tes vo­can­ti­bus, cum in se cui­que mi­ni­mum fi­du­ciae es­set, tre­pi­da­tum est; tan­dem sig­na le­gio­num su­per­ve­ne­runt et, [5] cum pri­mi ag­mi­nis co­hor­tes in­duc­tae in proe­lium es­sent, qui mo­do ter­ro­ri fue­rant, tre­pi­dan­tes in ur­bem com­pul­si sunt. [6] Ro­ma­ni, cum tan­tum a mu­ro re­ces­sis­sent ut extra ic­tum te­li es­sent, acie de­rec­ta pau­lis­per ste­te­runt; postquam ne­mo hos­tium contra exi­bat, re­die­runt in castra. [7] Pos­te­ro die Quincti­us pro­pe flu­men prae­ter ur­bem sub ip­sas Me­ne­lai mon­tis ra­di­ces du­ce­re co­pias instruc­tas per­git; pri­mae le­gio­na­riae co­hor­tes ibant, le­vis ar­ma­tu­ra et equi­tes ag­men co­ge­bant. [8] Na­bis intra mu­rum instruc­tos pa­ra­tos­que sub sig­nis ha­be­bat mer­cen­na­rios mi­li­tes, in qui­bus om­nis fi­du­cia erat, ut ab ter­go hos­tem adgre­de­re­tur. [9] Postquam extre­mum ag­men prae­te­riit, tum ab op­pi­do, eodem quo pri­die eru­pe­rant, tu­mul­tu plu­ri­bus si­mul lo­cis erum­punt. [10] Ap. Clau­dius ag­men co­ge­bat; qui ad id quod fu­tu­rum erat, ne ino­pi­na­tum ac­ci­de­ret, prae­pa­ra­tis suo­rum ani­mis sig­na ex­templo con­ver­tit to­tum­que in hos­tem ag­men cir­cu­me­git. [11] Ita­que, ve­lut rec­tae acies con­cur­ris­sent, ius­tum ali­quam­diu proe­lium fuit; tan­dem Na­bi­dis mi­li­tes in fu­gam incli­na­runt; quae mi­nus in­fes­ta ac tre­pi­da fuis­set, ni Achaei lo­co­rum pru­den­tes insti­tis­sent. Ii et cae­dem in­gen­tem edi­de­runt et dis­per­sos pas­sim fu­ga ple­ros­que ar­mis exue­runt. Quincti­us pro­pe Amyc­las po­suit castra; [12] un­de cum per­po­pu­la­tus om­nia cir­cu­miec­ta ur­bi fre­quen­tis et amoe­ni ag­ri lo­ca es­set, nul­lo iam hos­tium por­ta ex­ce­den­te castra mo­vit ad flu­vium Euro­tam. In­de val­lem Tay­ge­to su­biec­tam ag­ros­que ad ma­re per­ti­nen­tes evas­tat.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 67Ñåë­ëà­ñèÿ — îêðà­èí­íûé ãîðî­äîê Ëàêî­íèè ê ñåâå­ðî-âîñòî­êó îò Ñïàð­òû (ïî äîðî­ãå â Àðãîñ); çäåñü è ïîòåð­ïåë ñâîå ïîðà­æå­íèå Êëåî­ìåí (ñì. ïðè­ìå÷. 65). Ýíóíò (ñîâð. Êåëå­ôè­íà) — ïðè­òîê Åâðî­òà, ãëàâ­íîé ðåêè Ëàêî­íèè.
  • 68Ò. å. Ëàêåäå­ìî­íà (Ñïàð­òû).
  • 69Àìè­ê­ëû — ñåëå­íèå â 5 êì ê þãó îò Ñïàð­òû, ñëà­âè­ëîñü îáè­ëè­åì äåðå­âüåâ, ïëî­äî­ðî­äè­åì çåì­ëè è çíà­ìå­íè­òûì ñâÿ­òè­ëè­ùåì Àïîë­ëî­íà. Òàé­ãåò — âûñî­êàÿ (ñâû­øå 2 òûñ. ì) îáðû­âè­ñòàÿ ãîð­íàÿ öåïü, ðàçäå­ëÿâ­øàÿ Ëàêî­íèþ è Ìåñ­ñå­íèþ (þãî-çàïàä­íàÿ îáëàñòü Ïåëî­ïîí­íå­ñà).
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1260010223 1327007031 1327007042 1364003429 1364003430 1364003431