Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXIV, ãë. 33

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Ã. Ñ. Êíàáå.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1985.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

33. (1) Òîãäà Àðè­ñòåí ïðè­íÿë­ñÿ óãî­âà­ðè­âàòü è ìîëèòü Íàáè­ñà, ÷òîáû òîò ñïà­ñàë ñâîþ æèçíü è äîñòî­ÿ­íèå, ïîêóäà åùå íå ïîçä­íî. (2) Ïî èìå­íàì íàçû­âàë îí òèðà­íîâ ñîñåä­íèõ ãîðî­äîâ, ÷òî ïî äîá­ðîé âîëå ñëî­æè­ëè ñ ñåáÿ âëàñòü, âîñ­ñòà­íî­âè­ëè ñâî­áî­äó ñîãðàæ­äàí è ïîòîì æèëè äî ñòà­ðî­ñòè â ìèðå è äàæå â ïî÷å­òå. (3) Ïîêà ãîâî­ðè­ëè äà ñëó­øà­ëè, ïðè­áëè­çè­ëàñü íî÷ü è ïîëî­æè­ëà êîíåö ñîáðà­íèþ. Íà äðó­ãîé äåíü Íàáèñ ñêà­çàë, ÷òî ðàç ðèì­ëÿ­íàì òàê óãîä­íî, îí óõî­äèò èç Àðãîñà, âûâî­äèò ñâîé ãàð­íè­çîí è íàìå­ðåí òàê­æå âåð­íóòü ïëåí­íûõ è ïåðå­áåæ­÷è­êîâ. (4) Åñëè æå ðèì­ëÿíå çàõîòÿò åùå ÷åãî-ëèáî, ïóñòü ïèñü­ìåí­íî èçëî­æàò ñâîè òðå­áî­âà­íèÿ, ÷òîáû ìîã îí îáñóäèòü èõ ñ äðó­çüÿ­ìè. (5) Òèðà­íó äàëè âðå­ìÿ ïîñî­âå­òî­âàòü­ñÿ ñî ñâî­è­ìè; Êâèíê­öèé òîæå ñîáðàë ñîâåò, íà êîòî­ðûé äîïó­ùå­íû áûëè ñàìûå âèä­íûå ãðàæ­äàíå ñîþç­íûõ ãîðî­äîâ. (6) Áîëü­øèí­ñòâî òâåð­äî ñòî­ÿ­ëî çà òî, ÷òîáû ïðî­äîë­æèòü âîé­íó è ïîêîí­÷èòü ñ òèðà­íîì, èíà­÷å ñâî­áî­äà Ãðå­öèè âñå­ãäà áóäåò â îïàñ­íî­ñòè; (7) ðàçóì­íåå áûëî íå íà÷è­íàòü âîé­íó ïðî­òèâ Íàáè­ñà, íåæå­ëè òåïåðü ïðå­êðà­ùàòü óæå íà÷à­òóþ; (8) âåäü îí óêðå­ïèò òîãäà ñâîå âëà­äû­÷å­ñòâî, è ïîëó­÷èò­ñÿ, áóä­òî ñàì ðèì­ñêèé íàðîä âðó­÷èë åìó íåïðà­âóþ âëàñòü; à ýòî ïîîù­ðèò ìíî­ãèõ äðó­ãèõ â ñòðåì­ëå­íèè îòíÿòü ñâî­áî­äó ó ñîãðàæ­äàí. (9) Îäíà­êî Êâèíê­öèé ìûñ­ëÿ­ìè ñâî­è­ìè ñêëî­íÿë­ñÿ ê ìèðó. Îí âèäåë, ÷òî âðàã çàïåð­ñÿ çà ñòå­íà­ìè, è çíà­÷èò, ïðè­äåò­ñÿ îñà­æäàòü ãîðîä, à îñà­äà áóäåò äîë­ãîé è íåèç­âåñò­íî åùå ÷åì êîí­÷èò­ñÿ. (10) Ëàêåäå­ìîí íå Ãèòèé, êîòî­ðûé äàæå è áðàòü íå ïðè­øëîñü, èáî îí ñäàë­ñÿ ñàì, íî ãîðîä âåñü­ìà ìîãó­ùå­ñò­âåí­íûé, è ìíî­ãî ó íåãî îðó­æèÿ è çàùèò­íè­êîâ. (11) Îäíà íàäåæ­äà, ÷òî, êîãäà ïðè­áëè­çèò­ñÿ ðèì­ñêîå âîé­ñêî, íà÷­íóò­ñÿ ðàñ­ïðè ìåæ­äó ñàìè­ìè ñòî­ðîí­íè­êà­ìè Íàáè­ñà èëè æèòå­ëè ïîä­íè­ìóò­ñÿ ïðî­òèâ íåãî. À òîãäà íèêòî è íå ñòàíåò ñðà­æàòü­ñÿ, åäâà óâèäÿò çíà­ìå­íà êîãîðò ïî÷òè óæå â âîðîòàõ Ëàêåäå­ìî­íà. (12) Ê òîìó æå ëåãàò Âèë­ëèé îáú­ÿâèë âåäü, âîç­âðà­ùà­ÿñü îò Àíòèî­õà, ÷òî ìèð, çàêëþ­÷åí­íûé èì ñ ýòèì öàðåì, íåíà­äå­æåí è Àíòèîõ óæå ïåðå­ïðà­âèë â Åâðî­ïó ãîðàçäî áîëåå ñóõî­ïóò­íûõ è ìîð­ñêèõ ñèë, íåæå­ëè ðàíü­øå. (13) Åñëè àðìèÿ çàíÿ­òà áóäåò îñà­äîé Ëàêåäå­ìî­íà, êàêèå âîé­ñêà âûñòà­âèò îí, Êâèíê­öèé, ïðî­òèâ ñòîëü ìîãó­ùå­ñò­âåí­íî­ãî öàðÿ? (14) Òàê ãîâî­ðèë êîí­ñóë âñëóõ, ïðî ñåáÿ æå îïà­ñàë­ñÿ, ÷òî íîâûé êîí­ñóë ïîëó­÷èò ïî æðå­áèþ â óïðàâ­ëå­íèå ïðî­âèí­öèþ Ãðå­öèþ è ïðè­äåò­ñÿ òîãäà ïî÷òè óæå äîáû­òóþ ñëà­âó ïîáåäè­òå­ëÿ óñòó­ïèòü ïðå­åì­íè­êó.

33. Sub haec Aris­tae­nus nunc mo­ne­re Na­bim, nunc etiam ora­re ut, dum li­ce­ret, dum oc­ca­sio es­set, si­bi ac for­tu­nis suis con­su­le­ret; [2] re­fer­re dein­de no­mi­na­tim ty­ran­nos ci­vi­ta­tium fi­ni­ti­ma­rum coe­pit, qui de­po­si­to im­pe­rio res­ti­tu­ta­que li­ber­ta­te suis non tu­tam mo­do sed etiam ho­no­ra­tam in­ter ci­ves se­nec­tu­tem egis­sent. [3] His dic­tis in vi­cem audi­tis­que nox pro­pe di­re­mit col­lo­qui­um. Pos­te­ro die Na­bis Ar­gis se ce­de­re ac de­du­ce­re prae­si­dium, quan­do ita Ro­ma­nis pla­ce­ret, et cap­ti­vos et per­fu­gas red­di­tu­rum di­xit; [4] aliud si quid pos­tu­la­rent, scrip­tum ut ede­rent pe­tiit, ut de­li­be­ra­re cum ami­cis pos­set. [5] Ita et ty­ran­no tem­pus da­tum ad con­sul­tan­dum est, et Quincti­us etiam so­cio­rum etiam prin­ci­pi­bus ad­hi­bi­tis ha­buit con­si­lium. [6] Ma­xi­mae par­tis sen­ten­tia erat per­se­ve­ran­dum in bel­lo es­se et tol­len­dum ty­ran­num; num­quam ali­ter tu­tam li­ber­ta­tem Grae­ciae fo­re; [7] sa­tius mul­to fuis­se non mo­ve­ri bel­lum ad­ver­sus eum quam omit­ti mo­tum; [8] et ip­sum ve­lut compro­ba­ta do­mi­na­tio­ne fir­mio­rem fu­tu­rum auc­to­re ini­us­ti im­pe­rii ad­sumpto po­pu­lo Ro­ma­no et exemplo mul­tos in aliis ci­vi­ta­ti­bus ad in­si­dian­dum li­ber­ta­ti ci­vium suo­rum in­ci­ta­tu­rum. [9] Ip­sius im­pe­ra­to­ris ani­mus ad pa­cem incli­na­tior erat. Vi­de­bat enim com­pul­so intra moe­nia hos­te ni­hil prae­ter ob­si­dio­nem res­ta­re, eam autem an­ci­pi­tem fo­re et diu­tur­nam; [10] non enim Gythe­um, quod ip­sum ta­men tra­di­tum, non ex­pug­na­tum es­set, sed La­ce­dae­mo­nem, va­li­dis­si­mam ur­bem vi­ris ar­mis­que, op­pug­na­tu­ros. [11] Unam spem fuis­se, si qua ad­mo­ven­ti­bus exer­ci­tum dis­sen­sio in­ter ip­sos ac se­di­tio ex­ci­ta­ri pos­set; cum sig­na por­tis pro­pe in­fer­ri cer­ne­rent, ne­mi­nem se mo­vis­se. [12] Adi­cie­bat et cum An­tio­cho in­fi­dam pa­cem Vil­lium le­ga­tum in­de re­deun­tem nun­tia­re; mul­to maio­ri­bus quam an­te ter­restri­bus na­va­li­bus­que co­piis in Euro­pam eum tran­sis­se. [13] Si oc­cu­pas­set ob­si­dio La­ce­dae­mo­nis exer­ci­tum, qui­bus aliis co­piis ad­ver­sus re­gem tam va­li­dum ac po­ten­tem bel­lum ges­tu­ros? [14] Haec pro­pa­lam di­ce­bat; il­la ta­ci­ta su­be­rat cu­ra, ne no­vus con­sul Grae­ciam pro­vin­ciam sor­ti­re­tur et in­choa­ta bel­li vic­to­ria suc­ces­so­ri tra­den­da es­set.

ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1327007031 1327008013 1327009001 1364003434 1364003435 1364003436