Ïåðåâîä Ã. Ñ. Êíàáå.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1985. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
33. (1) Òîãäà Àðèñòåí ïðèíÿëñÿ óãîâàðèâàòü è ìîëèòü Íàáèñà, ÷òîáû òîò ñïàñàë ñâîþ æèçíü è äîñòîÿíèå, ïîêóäà åùå íå ïîçäíî. (2) Ïî èìåíàì íàçûâàë îí òèðàíîâ ñîñåäíèõ ãîðîäîâ, ÷òî ïî äîáðîé âîëå ñëîæèëè ñ ñåáÿ âëàñòü, âîññòàíîâèëè ñâîáîäó ñîãðàæäàí è ïîòîì æèëè äî ñòàðîñòè â ìèðå è äàæå â ïî÷åòå. (3) Ïîêà ãîâîðèëè äà ñëóøàëè, ïðèáëèçèëàñü íî÷ü è ïîëîæèëà êîíåö ñîáðàíèþ. Íà äðóãîé äåíü Íàáèñ ñêàçàë, ÷òî ðàç ðèìëÿíàì òàê óãîäíî, îí óõîäèò èç Àðãîñà, âûâîäèò ñâîé ãàðíèçîí è íàìåðåí òàêæå âåðíóòü ïëåííûõ è ïåðåáåæ÷èêîâ. (4) Åñëè æå ðèìëÿíå çàõîòÿò åùå ÷åãî-ëèáî, ïóñòü ïèñüìåííî èçëîæàò ñâîè òðåáîâàíèÿ, ÷òîáû ìîã îí îáñóäèòü èõ ñ äðóçüÿìè. (5) Òèðàíó äàëè âðåìÿ ïîñîâåòîâàòüñÿ ñî ñâîèìè; Êâèíêöèé òîæå ñîáðàë ñîâåò, íà êîòîðûé äîïóùåíû áûëè ñàìûå âèäíûå ãðàæäàíå ñîþçíûõ ãîðîäîâ. (6) Áîëüøèíñòâî òâåðäî ñòîÿëî çà òî, ÷òîáû ïðîäîëæèòü âîéíó è ïîêîí÷èòü ñ òèðàíîì, èíà÷å ñâîáîäà Ãðåöèè âñåãäà áóäåò â îïàñíîñòè; (7) ðàçóìíåå áûëî íå íà÷èíàòü âîéíó ïðîòèâ Íàáèñà, íåæåëè òåïåðü ïðåêðàùàòü óæå íà÷àòóþ; (8) âåäü îí óêðåïèò òîãäà ñâîå âëàäû÷åñòâî, è ïîëó÷èòñÿ, áóäòî ñàì ðèìñêèé íàðîä âðó÷èë åìó íåïðàâóþ âëàñòü; à ýòî ïîîùðèò ìíîãèõ äðóãèõ â ñòðåìëåíèè îòíÿòü ñâîáîäó ó ñîãðàæäàí. (9) Îäíàêî Êâèíêöèé ìûñëÿìè ñâîèìè ñêëîíÿëñÿ ê ìèðó. Îí âèäåë, ÷òî âðàã çàïåðñÿ çà ñòåíàìè, è çíà÷èò, ïðèäåòñÿ îñàæäàòü ãîðîä, à îñàäà áóäåò äîëãîé è íåèçâåñòíî åùå ÷åì êîí÷èòñÿ. (10) Ëàêåäåìîí íå Ãèòèé, êîòîðûé äàæå è áðàòü íå ïðèøëîñü, èáî îí ñäàëñÿ ñàì, íî ãîðîä âåñüìà ìîãóùåñòâåííûé, è ìíîãî ó íåãî îðóæèÿ è çàùèòíèêîâ. (11) Îäíà íàäåæäà, ÷òî, êîãäà ïðèáëèçèòñÿ ðèìñêîå âîéñêî, íà÷íóòñÿ ðàñïðè ìåæäó ñàìèìè ñòîðîííèêàìè Íàáèñà èëè æèòåëè ïîäíèìóòñÿ ïðîòèâ íåãî. À òîãäà íèêòî è íå ñòàíåò ñðàæàòüñÿ, åäâà óâèäÿò çíàìåíà êîãîðò ïî÷òè óæå â âîðîòàõ Ëàêåäåìîíà. (12) Ê òîìó æå ëåãàò Âèëëèé îáúÿâèë âåäü, âîçâðàùàÿñü îò Àíòèîõà, ÷òî ìèð, çàêëþ÷åííûé èì ñ ýòèì öàðåì, íåíàäåæåí è Àíòèîõ óæå ïåðåïðàâèë â Åâðîïó ãîðàçäî áîëåå ñóõîïóòíûõ è ìîðñêèõ ñèë, íåæåëè ðàíüøå. (13) Åñëè àðìèÿ çàíÿòà áóäåò îñàäîé Ëàêåäåìîíà, êàêèå âîéñêà âûñòàâèò îí, Êâèíêöèé, ïðîòèâ ñòîëü ìîãóùåñòâåííîãî öàðÿ? (14) Òàê ãîâîðèë êîíñóë âñëóõ, ïðî ñåáÿ æå îïàñàëñÿ, ÷òî íîâûé êîíñóë ïîëó÷èò ïî æðåáèþ â óïðàâëåíèå ïðîâèíöèþ Ãðåöèþ è ïðèäåòñÿ òîãäà ïî÷òè óæå äîáûòóþ ñëàâó ïîáåäèòåëÿ óñòóïèòü ïðååìíèêó. |
33. Sub haec Aristaenus nunc monere Nabim, nunc etiam orare ut, dum liceret, dum occasio esset, sibi ac fortunis suis consuleret; [2] referre deinde nominatim tyrannos civitatium finitimarum coepit, qui deposito imperio restitutaque libertate suis non tutam modo sed etiam honoratam inter cives senectutem egissent. [3] His dictis in vicem auditisque nox prope diremit colloquium. Postero die Nabis Argis se cedere ac deducere praesidium, quando ita Romanis placeret, et captivos et perfugas redditurum dixit; [4] aliud si quid postularent, scriptum ut ederent petiit, ut deliberare cum amicis posset. [5] Ita et tyranno tempus datum ad consultandum est, et Quinctius etiam sociorum etiam principibus adhibitis habuit consilium. [6] Maximae partis sententia erat perseverandum in bello esse et tollendum tyrannum; numquam aliter tutam libertatem Graeciae fore; [7] satius multo fuisse non moveri bellum adversus eum quam omitti motum; [8] et ipsum velut comprobata dominatione firmiorem futurum auctore iniusti imperii adsumpto populo Romano et exemplo multos in aliis civitatibus ad insidiandum libertati civium suorum incitaturum. [9] Ipsius imperatoris animus ad pacem inclinatior erat. Videbat enim compulso intra moenia hoste nihil praeter obsidionem restare, eam autem ancipitem fore et diuturnam; [10] non enim Gytheum, quod ipsum tamen traditum, non expugnatum esset, sed Lacedaemonem, validissimam urbem viris armisque, oppugnaturos. [11] Unam spem fuisse, si qua admoventibus exercitum dissensio inter ipsos ac seditio excitari posset; cum signa portis prope inferri cernerent, neminem se movisse. [12] Adiciebat et cum Antiocho infidam pacem Villium legatum inde redeuntem nuntiare; multo maioribus quam ante terrestribus navalibusque copiis in Europam eum transisse. [13] Si occupasset obsidio Lacedaemonis exercitum, quibus aliis copiis adversus regem tam validum ac potentem bellum gesturos? [14] Haec propalam dicebat; illa tacita suberat cura, ne novus consul Graeciam provinciam sortiretur et inchoata belli victoria successori tradenda esset. |