Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXIV, ãë. 34

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Ã. Ñ. Êíàáå.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1985.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9

34. (1) Äîâî­äû åãî, îäíà­êî, íèñêîëü­êî íå óáåäè­ëè ñîþç­íè­êîâ; òîãäà Êâèíê­öèé ïðè­òâî­ðèë­ñÿ, áóä­òî ñîãëà­ñåí ñ íèìè è òåì ñóìåë ñ.134 äîáèòü­ñÿ, ÷òî îíè ñîãëà­ñè­ëèñü ñ íèì. (2) «Íó, ëàä­íî! — ñêà­çàë îí. — Ðàç âû òàê õîòè­òå, äàâàé­òå îñà­äèì Ëàêåäå­ìîí. Íî íå íàäî îáìà­íû­âàòü­ñÿ íà ýòîò ñ÷åò: îñà­æäàòü ãîðîä — äåëî âåñü­ìà äîë­ãîå, òàê ÷òî çà÷à­ñòóþ îñà­æäàþ­ùèå òåðÿ­þò òåð­ïå­íèå ïðåæ­äå, ÷åì îñà­æäåí­íûå. Ïðè­äåò­ñÿ âàì, çíà­÷èò, ïðè­ãîòî­âèòü­ñÿ çèìó ïðî­âå­ñòè ïîä ñòå­íà­ìè Ëàêåäå­ìî­íà. (3) Åñëè áû äîë­ãîå ýòî äåëî ñóëè­ëî íàì îäíè ëèøü îïàñ­íî­ñòè äà òðóäû, êîè è äóøè âàøè è òåëà ãîòî­âû âûäåð­æàòü, ÿ ñàì ïðè­çû­âàë áû âàñ ê îñà­äå; (4) íî âåäü ïîòðå­áó­þò­ñÿ åùå è áîëü­øèå ðàñ­õî­äû; ÷òîáû îñà­æäàòü ñòîëü îãðîì­íûé ãîðîä, íóæ­íû è îñàä­íûå ñîîðó­æå­íèÿ, è ìåòà­òåëü­íûå óñòðîé­ñòâà, äà è íåìà­ëî ïîíà­äî­áèò­ñÿ îáî­çîâ ñ ïðî­äî­âîëü­ñò­âè­åì è äëÿ âàøèõ âîè­íîâ, è äëÿ íàøèõ, ÷òîáû ñûòû áûëè âñþ çèìó. (5) Òàê ÷òî ñëå­äó­åò âñå ïðåä­ó­ñìîò­ðåòü, äàáû ïîñëå íå ñòà­ëè âû êîëå­áàòü­ñÿ èëè íå îòðåê­ëèñü áû ïîçîð­íî îò íà÷à­òî­ãî. Ïî-ìîå­ìó, ñëå­äó­åò êàæ­äî­ìó èç âàñ íàïè­ñàòü â ñâîé ãîðîä è óçíàòü, ÷òî òàì äóìà­þò è ñêîëü­êî âîé­ñêà ìîãóò âûñòà­âèòü. (6) Ó ìåíÿ âñïî­ìî­ãà­òåëü­íûõ âîéñê õâà­òà­åò äàæå ñ èçáûò­êîì, òîëü­êî ÷åì ìû ìíî­ãî­÷èñ­ëåí­íåå, òåì áîëü­øå íàì âñå­ãî íóæ­íî. Âî âðà­æå­ñêîé ñòðàíå âîêðóã íàñ — ãîëàÿ çåì­ëÿ, à çèìà óæå áëèç­êî, è òðóä­íî áóäåò äîñòàâ­ëÿòü ïðè­ïà­ñû, äà è ïðè­âî­çèòü èõ ïðè­äåò­ñÿ èçäà­ëå­êà». (7) Òàêàÿ ðå÷ü òîò­÷àñ çàñòà­âè­ëà êàæ­äî­ãî æèâî âîîá­ðà­çèòü, êàê âñòðå­òÿò ó íåãî â ãîðî­äå ïðåä­ëî­æå­íèå íà÷àòü îñà­äó: ðàâ­íî­äó­øèå, çëî­ðå­÷èå è çàâèñòü òåõ, êòî îñòà­åò­ñÿ äîìà, ê òåì, êòî èäåò íà âîé­íó; (8) ñâî­áî­äà ìíå­íèé, èç-çà êîòî­ðîé òðóä­íî äîñòè÷ü åäè­íî­äó­øèÿ; ñêóäîñòü ãîðîä­ñêîé êàç­íû äà õèò­ðî­ñòè, íà êîòî­ðûå ïóñ­êà­þò­ñÿ ëþäè, êîãäà ïðè­õî­äèò­ñÿ îòäà­âàòü äåíü­ãè íà îáùèå íóæ­äû. (9) È òîãäà îíè îòêà­çà­ëèñü îò ïðåæ­íå­ãî ñâî­åãî ìíå­íèÿ è ðåøè­ëè: ïóñòü ïîë­êî­âî­äåö ñàì âûáè­ðà­åò ïóòü, êàêîé ñî÷òåò íàè­áî­ëåå âûãîä­íûì äëÿ ðèì­ñêî­ãî íàðî­äà è åãî ñîþç­íè­êîâ.

34. Cum ad­ver­sus ten­den­do ni­hil mo­ve­ret so­cios, si­mu­lan­do se tran­si­re in eorum sen­ten­tiam om­nes in ad­sen­sum con­si­lii sui tra­du­xit. [2] «Be­ne ver­tat», in­quit «ob­si­dea­mus La­ce­dae­mo­nem quan­do ita pla­cet; il­lud mo­do ne fal­lat: cum res tam len­ta quam ip­si sci­tis, op­pug­na­tio ur­bium sit et ob­si­den­ti­bus pri­us sae­pe quam ob­ses­sis tae­dium ad­fe­rat, iam nunc hoc ita pro­po­ne­re vos ani­mis opor­tet, hi­ber­nan­dum cir­ca La­ce­dae­mo­nis moe­nia es­se. [3] Quae mo­ra si la­bo­rem tan­tum ac pe­ri­cu­lum ha­be­ret, ut et ani­mis et cor­po­ri­bus ad sus­ti­nen­da ea pa­ra­ti es­se­tis hor­ta­rer vos; [4] nunc im­pen­sa quo­que mag­na eget in ope­ra, in machi­na­tio­nes et tor­men­ta qui­bus tan­ta urbs op­pug­nan­da est, in com­mea­tus vo­bis no­bis­que in hie­mem ex­pe­dien­dos. [5] Ita­que, ne aut re­pen­te tre­pi­de­tis aut rem in­choa­tam tur­pi­ter des­ti­tua­tis, scri­ben­dum an­te vestris ci­vi­ta­ti­bus cen­seo explo­ran­dum­que quid quae­que ani­mi, quid vi­rium ha­beat. [6] Auxi­lio­rum sa­tis su­per­que ha­beo; sed quo plu­res su­mus plu­ri­bus re­bus ege­bi­mus. Ni­hil iam prae­ter nu­dum so­lum ager hos­tium ha­bet. Ad hoc hiems ac­ce­det ad com­por­tan­dum ex lon­gin­quo dif­fi­ci­lis». [7] Haec ora­tio pri­mum ani­mos om­nium ad res­pi­cien­da sua cui­us­que do­mes­ti­ca ma­la con­ver­tit, seg­ni­tiam, in­vi­diam et obtrec­ta­tio­nem do­mi ma­nen­tium ad­ver­sus mi­li­tan­tes, [8] li­ber­ta­tem dif­fi­ci­lem ad con­sen­sum, ino­piam pub­li­cam, ma­lig­ni­ta­tem con­fe­ren­di ex pri­va­to. [9] Ver­sis ita­que su­bi­to vo­lun­ta­ti­bus fa­ce­ret quod e re pub­li­ca po­pu­li Ro­ma­ni so­cio­rum­que es­se cre­de­ret im­pe­ra­to­ri per­mi­se­runt.

ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1327007031 1327008013 1327009001 1364003435 1364003436 1364003437