Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXIV, ãë. 39

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Ã. Ñ. Êíàáå.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1985.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

39. (1)  óçêèõ ïðî­õî­äàõ, â òðåõ ðàç­íûõ ìåñòàõ ïðî­òèâ òðåõ îòðÿäîâ ðèì­ëÿí ñòî­ÿ­ëè ëàêåäå­ìî­íÿíå ïîíà­÷à­ëó òâåð­äî; íî áîé ðàç­ãî­ðàë­ñÿ è ìàëî-ïîìà­ëó ñòàë íåðàâ­íûì. (2) Ëàêåäå­ìî­íÿíå áðî­ñà­ëè äðîòû, íî ðèì­ëÿíå ëåã­êî çàùè­ùà­ëèñü îò íèõ ñâî­è­ìè áîëü­øè­ìè ùèòà­ìè, è äðîòû ëèáî íå äîñòà­âà­ëè âîè­íîâ, ëèáî çàäå­âà­ëè ëèøü ñ.137 ñëåã­êà; (3) à ïðî­õî­äû áûëè óçêè, è ñëèø­êîì òåñ­íû, òàê ÷òî íåãäå áûëî ðàç­áå­æàòü­ñÿ, ÷òîáû áðî­ñèòü äðî­òèê ñ ñèëîþ; äàæå äâè­ãàòü­ñÿ ñâî­áîä­íî íå óäà­âà­ëîñü è óñòî­ÿòü ïðè ìåòà­íèè áûëî òðóä­íî. (4) Áðî­øåí­íûå áåç ðàç­áå­ãà äðîòû òåë íå äîñòè­ãà­ëè è ëèøü íåìíî­ãèå âîòêíó­ëèñü â ùèòû. (5) Íåêî­òî­ðûå èç ðèì­ëÿí áûëè, ïðàâ­äà, ðàíå­íû äðîòà­ìè, êîòî­ðûå áðî­ñà­ëè âîè­íû, ñòî­ÿâ­øèå âûøå; êîãäà æå ðèì­ëÿíå ïðî­äâè­íó­ëèñü äàëü­øå, òî ñòà­ëè áðî­ñàòü íà íèõ ñ êðûø äîìîâ óæå íå òîëü­êî äðîòû, íî è ÷åðå­ïè­öó. (6) Âîè­íû Êâèíê­öèÿ òàêîé íàïà­ñòè íå îæè­äà­ëè, îäíà­êî ïîä­íÿ­ëè ùèòû íàä ãîëî­âà­ìè, ñîøëèñü ïëîò­íî è òåì ñàìûì íå îñòà­âè­ëè ìåñòà, êóäà ìîã­ëè ïîïàñòü äðîòû, ÷òî ìåòà­ëè èçäà­ëè è âñëå­ïóþ, — äàæå âáëè­çè íå íàé­òè áûëî ìåñòà, êóäà âîòêíóòü êîïüå; è âîò ïîä çàùè­òîé òàêîé «÷åðå­ïà­õè» ñòà­ëè äâè­ãàòü­ñÿ âïå­ðåä. (7) Ñíà­÷à­ëà øëè ìåä­ëåí­íî è ñ òðóäîì, èáî óëè­öû áûëè óçêè è ïîë­íû òîë­ïîþ ñâî­èõ è âðà­ãîâ, íî, òåñ­íÿ ïðî­òèâ­íè­êà, äîñòèã­ëè óëèö áîëåå ïðî­ñòîð­íûõ, è òóò óæ ëàêåäå­ìî­íÿ­íàì íåâîç­ìîæ­íî ñòà­ëî äåð­æàòü­ñÿ ïðî­òèâ ðèì­ñêîé ñèëû è íàòèñ­êà. (8) Îíè ïîâåð­íó­ëè íàçàä è âðàñ­ñûï­íóþ óñòðå­ìè­ëèñü ê òåì ÷àñòÿì ãîðî­äà, ÷òî ëåæàò âûøå. Íàáèñ ñ÷åë, ÷òî ãîðîä óæå âçÿò, è, âåñü äðî­æà, èñêàë, êóäà áû ñïðÿ­òàòü­ñÿ. (9) Ðèì­ëÿíå è â ñàìîì äåëå âçÿ­ëè áû Ëàêåäå­ìîí, íî òóò Ïèôà­ãîð, êîòî­ðûé è âîîá­ùå äåé­ñò­âî­âàë ñìå­ëî, êàê òîãî òðå­áó­åò äîëã ïîë­êî­âî­ä­öà, îäèí èç âñåõ äîãà­äàë­ñÿ, êàê ñïà­ñòè ãîðîä. Îí ïðè­êà­çàë ïîä­æå÷ü äîìà, ÷òî âîç­ëå ñòåí. (10) Ðàçäó­âà­ëè ïîæàð ñ òåì òùà­íè­åì, ñ êàêèì îáû÷­íî òóøàò, è îòòî­ãî äîìà çàãî­ðà­ëèñü âìèã; (11) íà ðèì­ëÿí îáðó­øè­ëèñü êðû­øè, îñêîë­êè ÷åðå­ïè­öû, ãîðÿ­ùèå áàë­êè; âèõ­ðè ïëà­ìå­íè ïîíåñ­ëèñü ïî óëè­öàì, à â òó÷àõ äûìà îïàñ­íîñòü êàçà­ëàñü ñòðàø­íåå. (12) Òå ðèì­ëÿíå, ÷òî áðî­ñè­ëèñü áûëî â áîé, îòõëû­íó­ëè îò ñòåí; òå æå, ÷òî âîðâà­ëèñü óæå âíóòðü, êîãäà ïîæàð ïîä­íÿë­ñÿ ïîçà­äè èõ, èñïó­ãà­ëèñü, ÷òî áóäóò îòðå­çà­íû îò ñâî­èõ, è ïîòî­ðî­ïè­ëèñü âûáå­æàòü îáðàò­íî. (13) Óâèäåâ, ÷òî ïðî­èñ­õî­äèò, Êâèíê­öèé âåëåë òðó­áèòü îòáîé, è ðèì­ëÿ­íàì ïðè­øëîñü îòîé­òè îò ãîðî­äà, êîòî­ðûé îíè ïî÷òè óæå çàõâà­òè­ëè, è âîðî­òèòü­ñÿ â ëàãåðü.

39. Ro­ma­nos pri­mo sus­ti­ne­bant in an­gus­tiis La­ce­dae­mo­nii, ter­nae­que acies tem­po­re uno lo­cis di­ver­sis pug­na­bant; dein­de cres­cen­te cer­ta­mi­ne ne­qua­quam erat proe­lium par. [2] Mis­si­li­bus enim La­ce­dae­mo­nii pug­na­bant, a qui­bus se et mag­ni­tu­di­ne scu­ti per­fa­ci­le Ro­ma­nus tue­ba­tur mi­les, et quod alii va­ni, alii le­ves ad­mo­dum ic­tus erant. [3] Nam prop­ter an­gus­tias lo­ci con­fer­tam­que tur­bam non mo­do ad emit­ten­da cum pro­cur­su, quo plu­ri­mum con­ci­tan­tur, te­la spa­tium ha­be­bant, sed ne ut de gra­du qui­dem li­be­ro ac sta­bi­li co­na­ren­tur. [4] Ita­que ex ad­ver­so mis­sa te­la nul­la in cor­po­ri­bus, ra­ra in scu­tis hae­re­bant; [5] ab cir­cumstan­ti­bus ex su­pe­rio­ri­bus lo­cis vul­ne­ra­ti qui­dam sunt; mox prog­res­sos iam etiam ex tec­tis non te­la mo­do sed te­gu­lae quo­que ino­pi­nan­tes per­cu­le­runt. [6] Sub­la­tis dein­de sup­ra ca­pi­ta scu­tis con­ti­nua­tis­que ita in­ter se, ut non mo­do ad cae­cos ic­tus sed ne ad in­se­ren­dum qui­dem ex pro­pin­quo te­lum lo­ci quic­quam es­set, tes­tu­di­ne fac­ta su­bi­bant. [7] Et pri­mae an­gus­tiae pau­lis­per sua hos­tium­que re­fer­tae tur­ba te­nue­runt; postquam in pa­ten­tio­rem viam ur­bis pau­la­tim ur­gen­tes hos­tem pro­ces­se­re, non ultra vis eorum at­que im­pe­tus sus­ti­ne­ri po­te­rant. [8] Cum ter­ga ver­tis­sent La­ce­dae­mo­nii et fu­ga ef­fu­sa su­pe­rio­ra pe­te­rent lo­ca, Na­bis qui­dem, ut cap­ta ur­be tre­pi­dans, qua­nam ip­se eva­de­ret cir­cumspec­ta­bat; [9] Pytha­go­ras cum ad ce­te­ra ani­mo of­fi­cio­que du­cis fun­ge­ba­tur, tum ve­ro unus ne ca­pe­re­tur urbs cau­sa fuit; suc­cen­di enim aedi­fi­cia pro­xi­ma mu­ro ius­sit. [10] Quae cum mo­men­to tem­po­ris ar­sis­sent, ut adiu­van­ti­bus ig­nem, qui alias ad exstin­guen­dum opem fer­re so­lent, rue­re in Ro­ma­nos tec­ta, [11] nec te­gu­la­rum mo­do frag­men­ta sed etiam am­bus­ta tig­na ad ar­ma­tos per­ve­ni­re et flam­ma la­te fun­di, fu­mus ter­ro­rem etiam maio­rem quam pe­ri­cu­lum fa­ce­re. [12] Ita­que et qui extra ur­bem erant Ro­ma­no­rum, tum ma­xi­me im­pe­tum fa­cien­tes, re­ces­se­re a mu­ro, et qui iam intra­ve­rant, ne in­cen­dio ab ter­go orien­te in­terclu­de­ren­tur ab suis, re­ce­pe­runt se­se; [13] et Quincti­us, postquam quid rei es­set vi­dit, re­cep­tui ca­ne­re ius­sit. Ita iam cap­ta pro­pe ur­be re­vo­ca­ti in castra re­die­runt.

ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1327007031 1327008013 1327009001 1364003440 1364003441 1364003442