Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXIV, ãë. 49

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Ã. Ñ. Êíàáå.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1985.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

49. (1) Êâèíê­öèé çíàë îá ýòèõ íàñòðî­å­íè­ÿõ è ñêà­çàë òàê: «Ïðè­çíà­þñü, ÷òî ñëó­øàòü íå ñòàë áû ÿ î ìèðå ñ òèðà­íîì, êàáû áûëà óâå­ðåí­íîñòü, ÷òî íå ïîãó­áèì Ëàêåäå­ìîí; (2) íî òàê êàê ñïðà­âèòü­ñÿ ñ Íàáè­ñîì ìîæ­íî òîëü­êî, ïîõî­ðî­íèâ åãî ïîä ðàç­âà­ëè­íà­ìè âåëè­êî­ãî ãîðî­äà, òî è ðàñ­ñóäèë ÿ, ÷òî äîâîëü­íî áóäåò îñòà­âèòü âñå êàê åñòü, èáî òèðàí îñëàá­ëåí ñåé­÷àñ íàñòîëü­êî, ÷òî îáèäû ñîñåäÿì ñâî­èì íå íàíå­ñåò; (3) åñëè æå ïðè­áåã­íåì ê áîëåå ñèëü­íûì ñðåä­ñòâàì, íå ïîãèá­íóòü áû ãîðî­äó îò ñàìèõ ñòà­ðà­íèé ñïà­ñòè åãî ñâî­áî­äó». Îêîí­÷èâ ñ.143 ðå÷ü î ïðî­øëûõ äåëàõ, (4) Êâèíê­öèé ïðè­áà­âèë, ÷òî íàìå­ðåí ñî âñåì âîé­ñêîì âîðî­òèòü­ñÿ â Èòà­ëèþ; (5) íå ïðîé­äåò è äåñÿ­òè äíåé, êàê óñëû­øàò ãðå­êè îá óõî­äå ðèì­ñêî­ãî âîé­ñêà èç Äåìåò­ðè­à­äû è èç Õàë­êèäû; ñåé­÷àñ íà ãëà­çàõ àõåé­öåâ âîç­âðà­ùà­åò îí èì Àêðî­êî­ðèíô; è ïóñòü âñå óâèäÿò, êòî ïðè­âûê ëãàòü — ðèì­ëÿíå èëè ýòî­ëèé­öû; (6) îíè âåäü óïðå­êà­þò ãðå­êîâ, ÷òî òå ñëå­ïî äîâå­ðè­ëè ñâî­áî­äó ñâîþ ðèì­ñêî­ìó íàðî­äó, ñìå­íè­ëè-äå èãî ìàêåäî­íÿí íà èãî ðèì­ëÿí. (7) Íî íè äåëàì ýòî­ëèé­öåâ, íè ðå÷àì èõ íèêî­ãäà íåëü­çÿ áûëî äàâàòü âåðû, ñêà­çàë Êâèíê­öèé. È ïîñî­âå­òî­âàë ãðàæ­äà­íàì äðó­ãèõ ãîðî­äîâ öåíèòü äðó­çåé íå ïî ñëî­âàì èõ, à ïî äåëàì è ðàñ­ïî­çíà­âàòü ïîëó÷­øå, êîìó äîëæ­íî äîâå­ðÿòü, à êîãî îïà­ñàòü­ñÿ. (8) È ñâî­áî­äîé ñâî­åé äà ïîëü­çó­þò­ñÿ ãðå­êè â ìåðó, èáî, ðàçóì­íî îãðà­íè­÷åí­íàÿ, îíà öåëè­òåëü­íà äëÿ êàæ­äî­ãî ãðàæ­äà­íè­íà è äëÿ âñå­ãî ãîñóäàð­ñòâà, íî èçëè­øåê ñâî­áî­äû ïðè­âî­äèò ê ðàñ­ïó­ùåí­íî­ñòè è íåîá­äó­ìàí­íî­ñòè ïîñòóï­êîâ, ÷òî íåòåð­ïè­ìî äëÿ äðó­ãèõ è ãèáåëü­íî äëÿ òåõ, êòî åé ïðå­äà­åò­ñÿ; (9) äà îçà­áîòÿò­ñÿ ãðå­êè ñîãëà­ñè­åì ìåæ­äó ãîðî­äà­ìè, ìåæ­äó ïåð­âû­ìè ãðàæ­äà­íà­ìè è ñîñëî­âè­ÿ­ìè è ìåæ­äó âñå­ìè ãðàæ­äà­íà­ìè â êàæ­äîì ãîðî­äå: åñëè âñå áóäóò æèòü ñîãëàñ­íî, òùåò­íû­ìè îêà­æóò­ñÿ ïðî­òèâ íèõ óñè­ëèÿ öàðåé è òèðà­íîâ; (10) à íåñî­ãëà­ñèå è ìÿòå­æè áëà­ãî­ïðè­ÿò­ñò­âó­þò çëî­óìûø­ëåí­íè­êàì, èáî â ãîðîä­ñêèõ ñìó­òàõ ñòî­ðî­íà, êîòî­ðàÿ ïîòåð­ïèò ïîðà­æå­íèå, ïðåä­ïî­÷òåò ñêî­ðåå ïðè­áåã­íóòü ê ïîìî­ùè ÷óæå­çåì­öåâ, íåæå­ëè óñòó­ïèòü ñîãðàæ­äà­íàì. (11) Äà õðà­íÿò ãðå­êè ñàìè è äà îáå­ðå­ãà­þò ñâî­èì ïîïå­÷å­íè­åì ñâî­áî­äó, ÷òî äîáû­òà äëÿ íèõ ÷óæèì îðó­æè­åì, âîç­âðà­ùå­íà èì ÷óæîé âåð­íî­ñòüþ; ïóñòü íàðîä ðèì­ñêèé çíà­åò, ÷òî âðó­÷èë ñâî­áî­äó äîñòîé­íûì è íå ïðî­ïà­ëè íàïðàñ­íî áëà­ãî­÷å­ñòè­âûå òðóäû åãî.

49. Nec ig­na­rus hui­us ha­bi­tus ani­mo­rum Quincti­us, si si­ne ex­ci­dio La­ce­dae­mo­nis fie­ri po­tuis­set, fa­te­ba­tur pa­cis cum ty­ran­no men­tio­nem ad­mit­ten­dam auri­bus non fuis­se; [2] nunc, cum ali­ter quam rui­na gra­vis­si­mae ci­vi­ta­tis oppri­mi non pos­set, sa­tius vi­sum es­se ty­ran­num de­bi­li­ta­tum ac to­tis pro­pe vi­ri­bus ad no­cen­dum cui­quam ademptis re­lin­qui, [3] quam in­ter­mo­ri ve­he­men­tio­ri­bus, quam quae pa­ti pos­set, re­me­diis ci­vi­ta­tem si­ne­re, in ip­sa vin­dic­ta li­ber­ta­tis pe­ri­tu­ram. Prae­te­ri­to­rum com­me­mo­ra­tio­ni su­bie­cit, [4] pro­fi­cis­ci si­bi in Ita­liam at­que om­nem exer­ci­tum de­por­ta­re in ani­mo es­se; [5] De­met­ria­dis Chal­ci­dis­que prae­si­dia intra de­ci­mum diem audi­tu­ros de­duc­ta, Ac­ro­co­rin­thum ip­sis ex­templo vi­den­ti­bus va­cuam Achaeis tra­di­tu­rum, ut om­nes sci­rent ut­rum Ro­ma­nis an Aeto­lis men­ti­ri mos es­set, [6] qui ma­le com­mis­sam li­ber­ta­tem po­pu­lo Ro­ma­no ser­mo­ni­bus dis­tu­le­rint et mu­ta­tos pro Ma­ce­do­ni­bus Ro­ma­nos do­mi­nos. [7] Sed il­lis nec quid di­ce­rent nec quid fa­ce­rent, quic­quam um­quam pen­si fuis­se; re­li­quas, ci­vi­ta­tes mo­ne­re ut ex fac­tis, non ex dic­tis, ami­cos pen­sent in­tel­le­gantque qui­bus cre­den­dum et a qui­bus ca­ven­dum sit. [8] Li­ber­ta­te mo­di­ce utan­tur; tem­pe­ra­tam eam sa­lub­rem et sin­gu­lis et ci­vi­ta­ti­bus es­se, ni­miam et aliis gra­vem et ip­sis qui ha­beant prae­ci­pi­tem et effre­na­tam es­se. [9] Con­cor­diae in ci­vi­ta­ti­bus prin­ci­pes et or­di­nes in­ter se, et in com­mu­ne om­nes ci­vi­ta­tes con­su­le­rent. Ad­ver­sus con­sen­tien­tes nec re­gem quem­quam sa­tis va­li­dum nec ty­ran­num fo­re; [10] dis­cor­diam et se­di­tio­nem om­nia op­por­tu­na in­si­dian­ti­bus fa­ce­re, cum pars quae do­mes­ti­co cer­ta­mi­ne in­fe­rior sit ex­ter­no po­tius se appli­cet quam ci­vi ce­dat. [11] Alie­nis ar­mis par­tam, ex­ter­na fi­de red­di­tam li­ber­ta­tem sua cu­ra cus­to­di­rent ser­va­rentque, ut po­pu­lus Ro­ma­nus dig­nis da­tam li­ber­ta­tem ac mu­nus suum be­ne po­si­tum sci­ret.

ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1327007031 1327008013 1327009001 1364003450 1364003451 1364003452